هانس کریستیان آندرسن

هانس کریستیان آندرسن (۲ آپرل ۱۸۰۵-جیٛ ایل، ادنسه (، دانمارک – ۴ آوقۇست ۱۸۷۵-جی ایله (۷۵ یاش)، کوپنهاگ، دانمارک) - دانمارکلیٛ ادیب. تئاتر اویونو، سیاحت نامه، روْمانلار و شعرلر ده یازماسیٛنا باخمایاراق، آندرسن بۆتۆن دۆنیادا داها چوْخ ناغیٛللاریٛنا گؤر تانیٛنیٛر. اوْنۇن ناغیٛللاریٛ ۱۰۰-دن چوْخ دیله ترجۆمه ائدیلمیشدیر.

بیر گۆن کوپنهاگ کۆچه لرینده گزیشرکن آندرسن بالاجا اوْغلانلا راستلاشدیٛ. اۇشاق اوْنۇن گؤزۆنۆن اۆچون باخیٛب اوْنۇن نه قدر تنها اوْلدۇغۇنۇ باشا دۆشدۆ. ناغیٛلبازیٛن کؤنلۆنۆ آلماق اۆچۆن الیندکی قالای عسگری اوْنا طرف اۇزاتدیٛ. عوزینده آندرسن ده اوْنا ینی «کؤحنه ائو» آدلیٛ ناغیٛل احوالاتیٛ دانیٛشدیٛ. اوْنۇن ناغیٛللاریٛندا -نصیحت، عیبرت درسی ورمک منظورو یوْخدۇ. بۇردا یالنیٛز آرزۇ وار. گؤزللییی گؤرمک ایستین اینسانلاریٛن آرزۇلاریٛ. آخیٛ حیات اؤزۆ گؤزل بیر ناغیٛلدیٛر!

بیری واردیٛ، بیری یوْخدۇ. بیر بالاجا اوْغلان واردیٛ. بیر دفه اوْ، آناسیٛنا دییر کی، «گؤره رسن، من مۆطق مشهۇر اوْلاجام!». آناسیٛ اوْنا هچ نه دمیر. اوْنۇن غملی گؤزلرین تعججۆبله باخیٛب کؤکسۆنۆ اؤتۆرۆر. آخیٛ بۇ آیلده نینکی طالع ادن، هچ بنده دن ده هدیه آلماق کیمسنین آغلیٛنا گلمیردی. مشهۇر اوْلماق اۆچۆن هچ اوْلماسا وارلیٛ آیلده دوْغۇلماق، یا دا هچ اوْلماسا پایتخت ساکینی اوْلماق لازیٛم ایدی. گؤزل گؤرکم و یاخشیٛ تحصیل ده واجیب ایدی. گلجک ناغیٛلباز هانس کریستیان آندرسن کاسیٛب پینه چینین آیلسینده دوْغۇلۇب. آمّا اوْنۇن سوگی پاییٛ هچ واخت اسکیک دۆشمزدی. والیدینلری هچ واخت اۇشاغیٛ جزالاندیٛرماز و اؤز فانتازییالاریٛنا قاپاناراق بۆتۆن گۆنۆ شهری دوْلاشماغا ایجاز ورردیلر. طبیعی مۆشاهیده ائتمک، بالیٛقلار، کؤستبکلر، کپنکلرله، قۇشلارلا دوْستلۇق ائتمک اوْنۇن ان سویملی مشغۇلیییتی ایدی. ایک دفه شهر تئاتریٛنا آیاق باساندان سوْنرا اوْ ناغیٛل قهرمانلاریٛنیٛن نجیب نیییتلریندن خبر تۇتدۇ و بۇ دا اوْنا عادی حیاتدان اۇزاقلاشماق اۆچۆن ینی بحرانلار وردی. تئاتردا تز-تز اوْلا بیلمیردی، اوْنا گؤره ده اؤزۆتئاتر اویونو اۇیدۇرماغا باشلادیٛ. آخشاملار ائوده قۇرۇلان کۇکلا تاماشالاریٛندا کۇکلالار جانلانیٛر و اوْغلانیٛن دیلییله اؤز احوالاتلاریٛنیٛ نقل ائدیردیلر. آز سوْنرا هانس شکسپیرین تئاتر اوْخۇیاندماسین باشلادیٛ. دؤیۆشلر، قهرمانلاریٛن قوْچاقلیٛغیٛ اوْنۇن اۆریینی سوینجله دوْلدۇرۇردۇ. اوْ، آرتیٛق تئاتر دراماتۇرقۇ اوْلماق آرزۇسۇلا یاشاییٛردیٛ. به ین دییی احوالاتلاریٛ مۇسیقیی قوْشماق عادتی ده واردیٛ. بعضاً ساحیله گلیب بالاجا بۆلبۆلۆن زۆمزۆمسینی دینلمک ایستینلر ده تاپیٛلیٛردیٛ. مکتبده چوْخ پیس اوْخۇیۇردۇ. بیر سؤزۆ ده سهوسیز یازا بیلمسه ده دوْستلاریٛنا قهرمانیٛ اوْلدۇغۇ مۆختلیف احوالاتلاریٛ اۇیدۇرۇب دانیٛشماغیٛ سویردی. بۇنا گؤر ده همیشه گۆلۆش منبیینه چوریلیردی. فیکری اۇزاقلاردا اوْلدۇغۇندان مۆللیملرین دانلاغیٛ اسکیک اوْلمۇردۇ. بعضاً مکتبدن سوْنرا اۇشاقلار اوْنۇ تقیب ائدرک «باخیٛن، کوْمدییا قوْشان گلیر!» دییب اله سالیٛردیٛلار. هانس ائوه قاچیٛب کۆنجه سوْخۇلۇر و آللاها دۇعا ائدیردی. آتا اوْغلۇنا اینجیل ایله برابر «۱۰۰۱ گج ناغیٛللاریٛ» نیٛ اوْخۇیۇردۇ. اۇشاغا سۇ پریلری، تروْللار و باشقا پرسوْناژلارلا دوْلۇ ناغیٛللار دانیٛشاردیٛ. .۱۱ یاشیدندا، آتاسیٛنیٛ ایتیرمیش اوْغلان اوول درزی یانیٛندا شاگردلیه گدیر، سوْنرا سیگارت کارخانیسنده ایشه گدیر. اؤزۆنه ار تاپمیٛش آناسیٛ ۱۴ یاشلیٛ اۇشاغا کوپنهاگ گدیب اؤز حیاتیٛنیٛ قۇرماق ایجازه سی وریر. ندنسه آناسیٛ امین ایدی کی، بۇ یاشدا اۇشاق بؤیۆک شهرده چوْخ داوام گتیر بیلمیجک. اوْنا گؤره ده پوْچتالیوْنلا دانیٛشمیٛشدیٛ کی، ۳ گۆندن سوْنرا اۇشاغا گری قاییٛتماغا کؤمک ائتسین. آندرسن اؤز دوْغما شهرین بیر ده یاریٛم عصردن سوْنرا قاییٛتدیٛ. بۇردا بیر هفته دۇرۇش گتیر بیلمییب ینه ده گتدی. بیوْگرافلار دییر کی، مشهۇر ناغیٛلبازیٛن آناسیٛ دیلنچیلیک ائتمی مجبۇر ایدی و کاسیٛبلار اۆچۆن آیریٛلمیٛش قبیرسانلیٛقدا باسدیٛریٛلیٛب. ۱۴ یاشیٛندا دنییانیٛ فتح ائتمیه گلمیش اۇشاق اؤز سؤزۆنۆن اۆستۆند دۇردۇ و دۆنیانیٛن ان مشهۇر یازیچیسی اوْلدۇ.

^[۱]