|
آنزیم
 آنزیملر یا فرمنتلر – پروتئین طبیعت‌لی اورقانیک کاتالیزاتورلاردیر. جانلی اوْرقانیزملرده گئدن بۆتون بیوکیمیوی پروسسلرده ایشتیراک ادیر و همین پروسسلری سۆرعتله‌ن‌دیریرلر. حاضیردا ۱۰۰۰-دن چوْخ آنزیم معلوم‌دور. بونلاردان ۱۰۰-ا قدری کریستال‌لیک شکیل‌ده آلینمیش‌دیر. آنزیملر کیمیوی طبیعتینه گؤره ۲ قروپا بؤلونور: بیرکومپوننت‌لی آنزیملر یالنیز پروتئینلردان، ایکیکومپوننت‌لی آنزیملر ایسه پروتئینلردان و غیری-پروتئین حیصّه دن (ویتامینلر،نوکلوتیدلر، مینرال‌لی ماده‌لر و س.) عبارت‌دیر.[۱] خاصهلریآنزیملرین چوخ اوْلماسینا باхمئیاراق اوْنلارین اوْخشار خآصه‌لری واردیر. اوْنلار سودا حل اوْلورلار، تِمپراتورون، موحیطین فعّال تورشولوغونون و نملیین تأثیرینه حسّاسدیرلار. ۳۰-۵۰۰س تِمپراتوردا داها فعال اوْلورلار. نم‌لیک چوخآلدیقجا اوْنلارین فعال‌لیغی آرتیر. آنزیملرین خاص خآصه‌لری ده واردیر. بیر آنزیم یالنیز بیر ماده‌یه تأثیر ادیر، بللی فعّال تورشولوق‌دا داها یاخشی فعالیّت گؤستریر. مثلاً، پپ‌سین ۱،۵-۲،۵ په موحیطین‌ده داها یاخشی فعالیّت گؤستریر. آنزیملر ۲ علامته گؤره – تأثیر اتدیی سوبستراتا و یا کاتالیتیک تأثیر اتدیی تئپکییا گؤره تسنیفلشدیریلیر. آنزیمین آدی چوخ حاللاردا اوْنون تأثیر اتدیی ماده نین آدینا "آزا" شکیل‌چی‌سی علاوه اتمکله یازیر. مثلاً، مالتوزانی پارچالایان آنزیم مالتازا، لاکتوزانی پارچالایان آنزیم لاکتازا و س. آدلانیر. سینیفلاندیرماسیآنزیملر آلتی صینیفه، بونلار دا اؤز نؤوبه‌سین‌ده یاریمسینیفلره، قروپلارا و موختلیف‌لیکلره بؤلونور:
مثلاً، پروکسیدازا، کاتالازا، دهیدروگنازا و س.
آمینترانسفرازالار، فوسفوترانسفرازالار، قلوکوزیلترانسفرازالار و س. بۇ قروپا عایید اوْلان ۲۴۰-دان چوخ آنزیم معلوم‌دور.
فوسفوپیروواتهیدراتازا و س. بۇ قروپا عایید اوْلان ۱۱۸-دن چوх آنزیم معلوم‌دور.
آنزیملرین ماده‌لر مۆبادیله‌سین‌ده بؤیوک اهمیتی واردیر.
پروتئینلرین، یاغلارین و کاربوهیدراتلارین سینتزین‌ده ۳۰-آ قدر بۇ قروپون آنزیملری ایشتیراک ادیر. چؤریین، تورشودولموش سود محصوللارینین، پیوه، شراب، توتون، تورشودولموش میوه-تروزلرین اۆرتیم (تولید)ی فرمنتاتیو پروسسلرله باشا چاتدیریلیر. قایناقلار |
