|
آمریکا بیرلشمیش ایالتلری
آمریکا بیرلشمیش ایالتلری (اینگیلیسجه: United States of America (USA))، یوخسا بیرلشمیش ایالتلر (اینگیلیسجه: United States (US)) و یا ساده‌جه آمریکا (اینگیلیسجه: America) — قوزئی آمریکا دا بیر اؤلکه و دؤولتدیر. سینیرلارینی قوزئیده کانادا، گونئیده مکزیک ایله (قوزئی آمریکا حیّصه‌سینده آلاسکا تکجه کانادا ایله) بؤلوشور. آمریکا فدراتیو جومهوریّدیر. آمریکاآنایاساسی ۱۷۸۷-نجی ایلده قبول ائدیلمیشدیر (۱۷۸۹-نجو ایلدن قوه‌ده‌دیر). اساسی قانوناً بوگونه قدر ۲۶ دَییشیکلیک ائدیلمیشدیر، اونلاردان ۱۰-او ۱۷۸۹-نجو ایلده حوقوق‌لار حاقیندا بیلل آدی ایله قبول اولونموشدور. عالی قانون‌وئریجی حاکیمیت اورقانی اولان آبش کونقره‌سی سئنادان و نوماینده‌لر پالاتاسین‌دان عیبارتدیر. محکمه سیستمی فدرال و یئرلی محکمه‌لردن تشکیل ائدیلیب. تاریخآوروپا کولونیستلری قوزئی آمریکا قاره‌سینه گلنه‌دک (۱۶نجی عصر) آمریکانین ایندیکی اراضیسینده قیزیل دریلر و اسکیمولار یاشاییردی. ۱۶۰۷-نجی ایلده اینگیلیسلر ایندیکی ویرجینیا ایالتی‌نین اراضیسینده ایلک دایمی مسکن سالدیلار. اوجوز زنجی امه‌ای ۱۷–۱۸ عصرلرده جنوب ایالتلری‌نین پلانتاسیا تصرروفاتینین اینکیشافیندا موهوم رول اوینادی. کاپیتالیزمین اینکیشافی ایله قاباقجیل ایدئولوژی اؤزونه یول آچیردی (توماس جفرسون، بئنجامین فرانکلین). قوزئی آمریکادا اینگیلیسین حؤکمرانلیغینا سون قویموش ایستیقلالیت موحاریبه‌سی (۱۷۷۵–۸۳) گئدیشینده آبش-دا آبش ایستیقلالیت بیان‌نامه‌سی قبول ائدیلمیشدیر (۱۷۷۶ ایل یولون ۴-ده). یورکتاون یاخینلیغیندا ووروشمادان (۱۷۸۱) سونرا اینگیلیس ایجماعلار پالاتاسی موحاریبه‌نین داوام ائتمه‌سی علئیهینه سس وئردی و حوکومتی صولح باغلاماغا وکیل ائتدی. ۱۷۸۱ ایلده خاریجی ایشلر، مالیه و حرب دپارتامنتلری یاراندی. همین ایلده مالیه دپارتامنتی باشچیسی روبرت مورریس پول بوراخیلیشی اۆچون قوزئی آمریکا بانکی کونقره لیسانسینی وئردی. ۱۷۸۷ ایلده قبول ائدیلمیش یئنی آنایاسا آبش-ای فدرال دؤولت کیمی رسمیلشدیردی. ۱۷۸۹ ایلده ایلک پرزیدنتی جورج واشینگتن سئچیلمیشدیر. ۱۷۸۹–۹۱-جی ایللرده ایلک سیاسی پارتیاسی - فئدئرالیستلر و رئسپوبلیکاچیلار مئیدانا گلدی (۱۸۲۸ ایلده فئدئرالیستلر آدینی دئموکرات پارتیاسیا دَ‌ییشدیلر). ۱۷۹۱ ایلده میلّی بانک یارادیلدی. میلتلرآراسی مئیداندا اؤز مؤوقعینی مؤحکملتمه‌یه‌سی گؤسترن آمریکا ۱۸۰۸–۰۹ ایللرده روسیه ایله دیپلوماتیک موناسیبتلری باغلاندی. اینگیلیس-آمریکا موحاریبه‌سی (۱۸۱۲–۱۴) آبش-این موستقیل‌لیگینی موحکم‌لندیردی. ۱۹ عصرین اول‌لرینده آبش-این اراضیسی خئیلی گئنیشلندی. ۱۹ عصرین سونون‌دان جنوب کارولینا و جورجیا دان میسیسیپی، آلاباما، لوئیزیانا و آرکانزاسا کیمی گئنیشلنمیش پامبیقچیلیق اینکیشاف ائتمه‌یه باشلادی. ۱۸۰۳ ایلده آبش حکومتی لوئیزیانانی فرانسهدن ساتین آلمیشدی، ۱۸۱۹ ایلده ایسپانیا غربی و شرقی فلوریدانی آمریکایا گذشته گئتمه‌یه مجبور اولدو. ۱۸۷۶ ایلده روسیه‌دن آلاسکانی و آلئوت آدالارینی ساتین آلدی. ۱۹ عصرین ۳۰-نجو ایللرین اولینده آمریکادا آبولیسیونیزم حرکاتی گئنیشلندی. لاکین جنوب قولدارلارلیق اوستانلری شیمال جمعیتی آراسینداکی ضدیت‌لری کسکینلشدیردی. ۱۸۶۰ ایل دسامبرین ۲۰-ده گونئی کارولینا فئدئرال کونستیتوسیاسین اؤز راتیفیکاسیاسینی پوزموش، شیتات‌لار اتفاقین‌دان چیخدی. فئوریهین ۷-ده آمریکا کونفدراتیو اوستانلری‌نین مووقتی آنایاساسی قبول ائدیلمیشدیر. بۇ آبش-دا وطنداش موحاریبه‌سی (۱۸۶۱–۶۵) ایله نتیجه‌لندی. بۇ دؤورده پرزیدنت آبراهام لینکولن کؤله‌لرین فدرال سویه‌ده آزاد ائتمه‌سی حاقیندا بیان‌نامه‌سی ایمضالادی (۱۸۶۳ ایل ژانویه‌نین ۱-ده). ۱۸۶۹ ایلده وایومینق اراضیسی، ۱۸۹۳ ایلده ایسه کولورادو اوستانی قادین‌لارا سس‌وئرمه حوقوقو وئردی. وطنداش موحاریبه‌سیندن سونرا مالدارلیغین گئنیشلنمه‌سینه گؤره کابویلار مئیدانا گلمیش‌دیلر. ۱۸۸۶ ایل سپتامبرین ۴-ده جئرونیمونون توتولماسی ایله هیندیلرله موحاریبه‌لر اصلینده باشا چاتدی. همین ایلده آبش یوزایللیگی موناسیبتی ایله فرانسهدن پای آزادلیق هیکلی نیو-یورک یاخینلیغیندا آچیلمیش‌دیر. ۱۸۹۲ ایلده ۱۹۵۴ ایله قدر ایشلمیش ائللیس آیلئند کؤچریلر قبول مرکزی آچیلمیش‌دیر. ۱۸۹۳ ایلده آبش هاوایی آدالاری، ایسپانیا-آمریکا موحاریبه‌سینده (۱۸۹۸)، فیلیپین، قوام آدالاری و پورتو ریکو توتولدو. ۱۹۰۳ ایلده ایسه پاناما کانالی زوناسی توتولموش‌دور. بیرینجی دونیا موحاریبه‌سینده آبش اولجه بیطرفلیک اعلان ائتمیشدیر. ۱۹۱۴ ایل اوْکتوبر آییندا پرزیدنت وودرو ویلسون آنتانتایا قیسامودتلی کردیتلری وئرمه‌یه ایجازه وئردی. آمریکالیلارین باتیرمیش خاریجی گمیلرده هلاکلارین‌دان سونرا آبش آلمان ایله دیپلوماتیک موناسیبتلری لغو ائتمیشدیر و ۱۹۱۷ ایل آوریلین ۶-دا اونا موحاریبه اعلان ائتدی. آمریکا اوروپاداکی سیلاحلی قوه‌لری‌نین باشچیسی جون پرشینق اولدو. همین ایل دسامبرین ۱۸-ده کونقره آنایاسایا قورو قانونو داخیل ائدن ۱۸-جی دوزلیشی قبول ائتدی. ۱۹۲۹–۳۳ ایللر دونیا ایقتصادی بوحرانی آمریکایا خوصوصیله آغیر ضربه ووردو. ۱۹۴۱ ایل دسامبرین ۷-ده آبش-آ موحاریبه اعلان ائدن ژاپون پیورل-هاربور، فیلیپپین و بیر سیرا باشقا اراضیلرده‌کی حربی-دنیز بازالارینا هوجوم ائتدی. دسامبرین ۱۱-ده آلمان و ایتالیا دا ژاپون طرفینده آمریکایا موحاریبه اعلان ائتدیلر. ۱۹۴۲ ایلده سووئت ایتیفاقی-آمریکا دانیشیقلاری نتیجه‌سینده همین ایل اوروپادا ایکینجی جبهه آچماق باره‌ده تام راضیلیق الده ائدیل‌دی. ساکیت اوقیانوسدا ژاپون قارشی فعالییت‌لری آدمیرال چئستئر نیمیتس و ژنرال دوقلاس ماکارتور باشچیلیق ائتمیشلر. موحاریبه بیتمیش کیمی سویوق موحاریبه باش وئرمیشدیر. آمریکانین سووئت ایتفاقی ایله موناسیبتلری پیسلشمیش کیمی ۱۹۴۸ ایلده جورج کئننان ساخلاما (containment) دوکتریناسینی ایره‌لی سوردو.  همین دؤورده اوروپانین برپاسی اؤچون مارشال طرحی قبول ائدیلمیشدیر. ۱۹۴۹ ایل آوریلین ۴-ده ناتو-نو یاراتمیش پاکت ایمضالامیشدیر. ۵۰-نجی ایللرده آمریکاداکی ایستهلاک سویه‌سی خئیلی یوکسلمیشدیر، عئینی زاماندا دئموقرافیک دوغوم پارتلاییشی (بابی بووم) باش وئرمیشدیر. آمریکا اورتا صینفی یئنی‌یئتمه‌لرییه گؤره اؤلکه‌ده‌کی روک-ائن-رولل (rok-en-roll) اَیلنجه صنایعسی‌نین چیچکله‌ین ساحه‌سی اولدو. ۱۹۶۲–۶۳ ایللرده کاراییب بوحرانی باش وئرمیشدیر. ۱۹۶۳ ایل آوقوستون ۲۸-ده ایرقچیلیک و ایسقرقاسیا قارشی موباریزه واشینقتونا مارشلا نتیجه‌لندی. ۱۹۶۶ ایلده آبش عالی محکمه‌سی حبس ائدیلمیش شخصه اونون حوقوقلارینی خبر وئرمه‌سی حاقیندا قرار وئردی. نؤبتی ایلده پرزیدنت لیندون جانسون مولکی حقوقلار حاقیندا فرمانی ایمضالادی. لاکین جونسونون بؤیوک جمعیت پروگرامینا باخمایاراق، آمریکا ویتنام موحاریبه‌سینه جلب ائدیلمیشدیر. ۱۹۶۸ ایلدن هیپی حرکاتی یارانمیش‌دیر. ۱۹۷۴ ایلده اووترگئیت مسئله‌سی‌نه گؤره ریچارد نیکسون پرزیدنت وظیفه‌سینی ترک ائتدی و اونون عوضینه جرالد فورد تعیین ائدیلمیشدیر. ۸۰-جی ایللرده آمریکادا QİÇS اپیدمیاسی باش وئرمیشدیر. سووئت ایتفاقی داغیلمیش کیمی جورج بوش پرزیدنت سئچیلمیشدیر. ۱۹۹۰-جی ایلده نؤوبتی ایلده بیتمیش کنگر کورفزینده موحاریبه باشلاندی. ۲۰۰۳-نجو ایل ۲۰ مارسین ۲۰-ده عیراقدا موحاریبه باش وئردی.[۲] ایالتلر
آرکانزاس •آریزونا •آلاباما •آلاسکا •آیداهو •آیووا •اوکلاهما•اورگن•اوهایو•ایلینوی•ایندیانا•پنسیلوانیا •تگزاس•تنسی•جورجیا•دلاویر•جنوب داکوتا•شمال داکوتا•رود آیلند •فلوریدا•جنوب کارولینا•شمال کارولینا•کالیفرنیا•کانزاس•کلرادو •کنتاکی•کانتیکت•لوئیزیانا•ماساچوست•مریلند•مونتانا •میزوری•میسیسیپی•میشیگان•مِین•مینسوتا•نبراسکا •نوادا•نیوجرسی•نیومکزیکو•نیوهمپشایر•نیویورک• واشینگتن•وایومینگ•ورمونت•ویرجینیا•غرب ویرجینیا •ویسکانسین•هاوائی•یوتا  گؤرونتولرقایناقلار
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
.svg)
.svg)
![[نشان]](%D9%81%D8%A7%DB%8C%D9%84:Wiki_letter_w_cropped.svg){kind=small}
.jpg)
.svg)