|
قوتفرید لایبنیتسقوتفرید ویلهلم فون لایبنیتس — آلمان فیلوسوف، ریاضیات‌چی‌سی و هوقوقسوناس، ایکی‌لی سایی سیستمی لاییحه‌سینین مؤلفی. حیاتیمنده اوْ قدر یاخشی فیکیر وار کی،اگر من‌دن داها یاخشی گؤرمه‌سینی بیلنلر بیر گۆن اوْنلاری درینلش‌دیره‌جک و منیم ذهن امییمه اؤز بئیینلری‌نین گؤزللیینی علاوه ائده‌جکلرسه سوْنرالار بلکه نیه‌سه لازیم اوْلار" دئین قوتفرید ویلهلم لایبنیتس ۱ جۇلای ۱۶۴۶-جی ایلده لایپزیقده آنادان اوْلموش‌دور [۱] . فعالیّتیحۆقوق و فلسفه تحصیلی آلان لایبنیتس ۱۷-جی یوز ایل اوروپا سیاستی و دیپلوماتیاسیندا اؤ‌نملی روْل اوْینامیش‌دیر. عئینی درجه‌ده فلسفه و ریاضیات علملرینه ده مثل‌سیز تؤهفه‌لر وئرمیش لایبنیتس اینگیلیس عالیمی نیوتون‌دان تام موستقیل اوْلاراق حساب (و یا ریاضی آنالیز) (جالجولوس) بیلیمینی ایختیراع ائتمیش ، فاکتیکی اوْلاراق چاغداش کومپوترلرینن اساسینی تشکیل ائدن ایکیرقم‌لی حسابلاما سیستمینی یاراتمیش‌دیر. فلسفه‌ده ایسه ان چوْخ اوْپتیمیزم نظرییه‌سینه گؤره خاطیرلانیر. اوْپتیمیستیک نؤقطه یی-نظردن چیخیش ائدن لایبنیتس اثرلرینده یاشادیغیمیز کایناتین محدود معنادا، اللهین یارادا بیلجیی ان مۆکمّل مکان کیمی قبول ائدیردی. رنه دکارت و باروش ایسپینوزا کیمی فیلوسوفلارلا بیرگه لبنیتس ۱۷-جی یوز ایل آوروپا فلسفه‌سینده راسیونالیستیک فلسفی جریانین ان قاباقجیل نماینده‌سی ساییلیر. لاکین لایبنیتس فلسفه‌سینده سکولاستیک فلسفی المنتلر ده آیدین سئزیلمک‌له منطیق و آنالیزین چاغداش آنلامینی اۆچ یوز ایل قاباقلاییر. بۇندان علاوه لایبنیتس فیزیک و تکنولوژیه بؤیوک تؤهفه‌لر وئرمک‌له چاغداش بیولوژی، طیب، ژئولوژی، احتیمال نظریه‌سی، سایکولوژی علملرینده ایستیفاده اوْلونان تعریف و ایصطلاحینلری بللی ائتمیشدیر. اوْ بیرده سیاست، حۆقوق، اخلاق، دینشوناس‌لیق، تاریخ و فیلولوژی علملرینه ده بؤیوک خیدمتلر ائتمیش ، آرابیر ایسه شعرلر ده یازمیش‌دیر. اوْنون بۇ بؤیوک علمی فعالیّتی آیری-آیری ژورناللاردا، اوْن مینلرله مکتوبلاردا و نشر اوْلونمامیش الیازمالاریندا قالماق‌دادیر. گۆنوموزه قدر لایبنیتس ین یازیلاری بوتؤو بیر شکیل‌ده نشر اوْلونمامیش و اوْنون علمه ائتدیی عوضسیز خیدمتلرین تام میقیاسی هله کی بللی اوْلونماییب. ۱۶۷۹-جو ایلده قوتفرید لایبنیتس « Explication de l’Arithmétique Binaire » آدلی مقاله‌سینده چاغداش ایکی‌لی سایی سیستمینین تام و گئنیش تصویرینی وئرمیش‌دیر. ایستینادلاربیرده باخبؤلمه:ریاضیات‌چیلار |