พระเจ้าชัยวรมันที่ 5

พระเจ้าชัยวรมันที่ 5 (เขมร: ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៥, อักษรโรมัน: Jayavarman V; พระราชสมภพ ค.ศ. 958) หรือพระนามหลังสวรรคตว่า พระบรมวีรโลก เป็นพระมหากษัตริย์แห่งอาณาจักรพระนคร ครองราชย์ระหว่างปี ค.ศ. 968 – 1001 เป็นพระราชโอรส ของพระเจ้าราเชนทรวรมันที่ 2

พระเจ้าชัยวรมันที่ 5 เสด็จขึ้นครองราชสมบัติเมื่อพระชนมายุเพียง 10 ชันษา เนื่องจากทรงขึ้นครองราชย์ในขณะที่ทรงพระเยาว์ทำให้ขุนนางในราชสำนักมีอำนาจมากโดยเฉพาะ พราหมณ์ยัชญวราหะ ซึ่งเป็นพระอาจารย์ของพระองค์ตั้งแต่ทรงพระเยาว์ ครั้นเมื่อพระองค์เจริญชันษาเป็นกษัตริย์หนุ่มแล้วพราหมณ์อาจารย์ก็ยังมีอำนาจเหนือการตัดสินพระทัยต่าง ๆ ของพระองค์มีจารึกว่า “ท่านเป็นผู้ตกลงในกิจกรรมทุกอย่าง ทรงรับคำขอร้องจากพระอาจารย์ของพระองค์และทรงมีพระทัยพร้อมที่จะอำนวยประโยชน์ให้ ”^[1]

ในรัชสมัยพระเจ้าชัยวรมันที่ 5 ทรงก่อสร้างต่อเติม ปราสาทพิมานอากาศ ซึ่งเริ่มสร้างตั้งแต่รัชสมัย พระเจ้าราเชนทรวรมันที่ 2 แต่ก็สร้างไม่แล้วเสร็จในรัชสมัยของพระองค์ ปราสาทพิมานอากาศสร้างเสร็จสมบูรณ์ในรัชสมัย พระเจ้าสุริยวรมันที่ 1 นอกจากนั้นพระองค์ยังทรงบูรณะซ่อมแซมปราสาทพนมบาเค็ง เป็นครั้งแรกมีการอัญเชิญพระพุทธรูปขนาดใหญ่ขึ้นไปประดิษฐานบนแท่นหินทรายแทนศิวลึงค์เมื่อ พ.ศ. 2059 ปราสาทพนมบาเค็งเป็นศาสนสถานแห่งแรกของอาณาจักรพระนครเดิมสร้างอุทิศแด่เทพเจ้าในศาสนาพราหมณ์ฮินดูโดยเริ่มสร้างในรัชสมัย พระเจ้ายโศวรมันที่ 1^[2] ทั้งนี้ในรัชสมัยของพระองค์การเข้ามาของพระพุทธศาสนามหายานนำไปสู่การเปลี่ยนแปลงในพระราชอาณาจักร พระองค์ทรงมีพระราชศรัทธาในพระพุทธศาสนาจึงมีการสร้างพระพุทธรูปอุทิศให้กับพระพุทธศาสนา ช่วงนี้มักมีความขัดแย้งระหว่างชาวฮินดูและชาวพุทธ ตามจารึกกล่าวว่า "พระองค์ยังทรงมีพระทัยหนักแน่นในพระพุทธศาสนาแต่พระองค์ก็ไม่ทรงละทิ้งศาสนาฮินดูที่นับถือมาแต่เดิม" ต่อมาพระองค์ทรงสถาปนาราชธานีแห่งใหม่ขึ้นคือเมืองชัยเยนทรนคร (ជ័យឥន្ទ្រនាគគិរី) ให้เป็นศูนย์กลางแทนเมืองศรียโศธรปุระ ช่วงปลายรัชกาลทรงสร้างปราสาทตาแก้วแต่ยังไม่แล้วเสร็จพระองค์ทรงสวรรคตเสียก่อน เมื่อสวรรคตทรงได้รับพระนาม พระบรมวีรโลก^[3]