ปางมารวิชัย

ส่วนหนึ่งของชุดบทความ
ศาสนาพุทธ
อภิธานศัพท์ ดัชนี เค้าโครง
ประวัติ เส้นเวลา พระโคตมพุทธเจ้า พุทธศาสนาก่อนแบ่งนิกาย การสังคายนา การเผยแผ่ศาสนาพุทธผ่านเส้นทางสายไหม การเสื่อมถอยในอนุทวีปอินเดีย ชาวพุทธยุคหลัง พุทธศาสนาสมัยใหม่
ธรรม แนวคิด อริยสัจ 4 มรรคมีองค์แปด ธรรมจักร ขันธ์ 5 อนิจจัง ทุกข์ อนัตตา ปฏิจจสมุปบาท มัชฌิมาปฏิปทา สุญตา ศีลธรรม กรรม การเกิดใหม่ สังสารวัฏ จักรวาลวิทยา
คัมภีร์ พุทธพจน์ ตำราพุทธศาสนาช่วงต้น พระไตรปิฎก พระสูตรมหายาน ภาษาบาลี ภาษาสันสกฤต ภาษาทิเบต ภาษาจีน ตำราพุทธศาสนาช่วงหลัง
การปฏิบัติ ไตรสรณคมน์ เส้นทางสู่การปลดปล่อยในศาสนาพุทธ เบญจศีล บารมี การทำสมาธิ เหตุผลทางปรัชญา การบูชา การทำบุญ อนุสสติ 10 การมีสติ ปัญญา พรหมวิหาร 4 โพธิปักขิยธรรม 37 อรัญวาสี คฤหัสถ์ บทสวดมนต์ การแสวงบุญ ลัทธิมังสวิรัติ
นิพพาน การตรัสรู้ อริยบุคคล พระอรหันต์ พระปัจเจกพุทธเจ้า พระโพธิสัตว์ พระพุทธเจ้า
ธรรมเนียม เถรวาท พระบาลี มหายาน หีนยาน แบบจีน วัชรยาน แบบทิเบต นวยาน แบบเนวาร
ศาสนาพุทธตามประเทศ สหรัฐ บราซิล ภูฏาน กัมพูชา จีน อินโดนีเซีย มาเลเซีย อินเดีย ญี่ปุ่น เกาหลี ลาว มองโกเลีย พม่า รัสเซีย สิงคโปร์ ศรีลังกา ไต้หวัน ไทย ทิเบต เวียดนาม
สถานีย่อยพระพุทธศาสนา  สถานีย่อยศาสนา
ด ค ก

พระพุทธรูปปางมารวิชัย [มา-ระ-วิ-ไช] หรือ ชนะมาร หรือ มารสะดุ้ง เป็นพระพุทธรูปปางหนึ่ง อยู่ในพระอิริยาบถนั่งขัดสมาธิ พระหัตถ์ซ้ายหงายวางบนพระเพลา พระหัตถ์ขวาวางคว่ำลงที่พระชานุ นิ้วพระหัตถ์ชี้ลงที่พื้นธรณีในคราวที่พระองค์ทรงเอาชนะมารได้ หลายที่เรียกผิดว่า ปางสะดุ้งมาร ซึ่งความจริงแล้ว มารต่างหากที่สะดุ้งพระพุทธองค์ ดังนี้ถ้าเรียกให้ถูกต้อง คือ ”ชนะมาร , ปางมารสะดุ้ง“

พระบรมโพธิสัตว์ (พระพุทธเจ้าก่อนบรรลุธรรม) ได้เสด็จไปประทับใต้ต้นพระศรีมหาโพธิ์ในเวลาเย็น และนั่งสมาธิกำหนดจิตเจริญสมาธิภาวนา ท้าววสวัตตีซึ่งคอยติดตามพระองค์อยู่ จึงเข้าขัดขวาง โดยขี่ช้างคิรีเมขละ นำเหล่าเสนามารจำนวนมากเข้ามารบกวน หวังให้พระองค์เกรงกลัวจะได้ลุกขึ้นเสด็จหนีไป แต่พระองค์ก็ยังประทับนิ่งเป็นปกติโดยมิได้ทรงหวั่นไหว มารจึงโกรธมาก สั่งให้เสนามารกลุ้มรุมกันประหารพระองค์ พระองค์จึงทรงนึกถึงบารมี 10 ทัศ ที่ทรงบำเพ็ญสั่งสมมาทุกชาติ โดยทรงเหยียดพระหัตถ์ออกจากภายในกลีบจีวร แล้วทรงชี้แผ่นดินด้วยพระดรรชนี (นิ้วชี้) จนทำให้เกิดแผ่นดินไหว ในที่สุดพญามารยอมแพ้หนีไป

• 
  พระกริ่งปวเรศ รุ่น 1 พ.ศ. 2411 และ พ.ศ 2434 พระพุทธรูปปางมารวิชัย มือซ้ายถือหม้อยา
• 
  พระกริ่งปวเรศองค์ใหญ่กลางแจ้ง
• 
  พระพุทธรูปปางมารวิชัย ที่วัดโบสถ์สามเสน
• 
  พระอนันดา ที่เมืองพุกาม ประเทศพม่า
• 
  พระพุทธรูปที่วัดเชียงทอง แขวงหลวงพระบาง ประเทศลาว

• พระปางนี้นิยมสร้างเป็นพระประธานในพระอุโบสถ
• เป็นพระประจำเดือนหก
• เป็นพระประจำวันพระเกตุเสวยอายุแทนปางขัดสมาธิเพชรได้
• เป็นพระประจำวันสำหรับผู้ที่ไม่ทราบวันเกิดตัวเอง^[1]
• (บทมารวิชัยสำหรับคนเกิดวันพฤหัสบดีจากวัดสวนดอก)

วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อที่เกี่ยวข้องกับ ปางมารวิชัย