Share to: share facebook share twitter share wa share telegram print page

 

คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
Faculty of Law,
Thammasat University
ตราประจำมหาวิทยาลัย
คติพจน์เป็นเลิศ เป็นธรรม ร่วมนำสังคม
สถาปนา27 มิถุนายน พ.ศ. 2477 (90 ปี)[1]
คณบดีรองศาสตราจารย์ ดร. ปกป้อง ศรีสนิท
ที่อยู่
ท่าพระจันทร์
2 ถนนพระจันทร์ แขวงพระบรมมหาราชวัง เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร 10200
ศูนย์รังสิต
99 หมู่ 18 ถนนพหลโยธิน ตำบลคลองหนึ่ง อำเภอคลองหลวง จังหวัดปทุมธานี 12120
ศูนย์ลำปาง
248 หมู่ 2 ถนนลำปาง–เชียงใหม่ ตำบลปงยางคก อำเภอห้างฉัตร จังหวัดลำปาง 52190
วารสาร• วารสารนิติศาสตร์[2]
• Thammasat Business Law Journal
• วารสารวิชาการกฎหมายขนส่งและพาณิชยนาวี
• หนังสือรพี[2]
เพลงนิติศาสตร์สามัคคี
สี  สีขาว
มาสคอต
ดู สัญลักษณ์คณะ
เว็บไซต์www.law.tu.ac.th

คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ (อังกฤษ: Faculty of Law, Thammasat University) เป็นส่วนราชการไทยระดับคณะวิชา สังกัดมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ นับได้ว่าเป็นคณะนิติศาสตร์ที่เก่าแก่ที่สุดในประเทศไทย จัดตั้งขึ้นตามกฎหมายว่าด้วยมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์[3][4] โดยมีต้นกำเนิดมาจากโรงเรียนกฎหมาย กระทรวงยุติธรรม (รับโอนภารกิจของโรงเรียนกฎหมาย กระทรวงยุติธรรม) มีประวัติความเป็นมายาวนานกว่าหนึ่งศตวรรษ และมีบทบาทสำคัญเกี่ยวกับการเมืองการปกครองและวงการนิติศาสตร์ของประเทศไทย

ประวัติ

ตึกโดมและอนุสาวรีย์ผู้ประศาสน์การมหาวิทยาลัยวิชาธรรมศาสตร์และการเมือง

เมื่อเริ่มก่อตั้งมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ในปี พ.ศ. 2477 ยังไม่ได้มีการจัดการเรียนการสอนในรูปแบบคณะวิชา การศึกษานิติศาสตร์จึงเป็นเพียงส่วนหนึ่งของแขนงวิชาที่เรียกว่า "ธรรมศาสตรบัณฑิต"

ในทางหลักการ การเรียนการสอนนิติศาสตร์ของมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ได้รับโอนภารกิจมาจากโรงเรียนกฎหมาย กระทรวงยุติธรรม โดยโรงเรียนกฎหมาย ก่อตั้งขึ้นใน พ.ศ. 2440 โดยพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงราชบุรีดิเรกฤทธิ์ เสนาบดีกระทรวงยุติธรรม แต่ครั้งมีพระอิสริยยศเป็น พระเจ้าลูกยาเธอ พระองค์เจ้ารพีพัฒนศักดิ์ เพื่อให้การศึกษาอบรมด้านนิติศาสตร์โดยเฉพาะซึ่งไม่เคยมีมาก่อนหน้านี้ อย่างไรก็ดี ถึงแม้ครั้งนั้นมีสถานะเป็นแต่โรงเรียนอันมิใช่ส่วนราชการหรือหน่วยงานของรัฐ กระนั้นก็ได้มีแจ้งความของโรงเรียนเกี่ยวกับกำหนดการสอบไล่ของนักเรียนกฎหมายลงประกาศในราชกิจจานุเบกษาอันเป็นหนังสือพิมพ์ข่าวราชการด้วย สำหรับที่ตั้งของโรงเรียนกฎหมายนั้นได้แก่ห้องเสวยของเสนาบดีกระทรวงยุติธรรมซึ่งอยู่ถัดจากห้องทรงงาน โดยเสนาบดีกระทรวงยุติธรรมทรงให้การศึกษาด้วยพระองค์เองเมื่อทรงเสร็จสิ้นการเสวยพระกระยาหารกลางวันแล้ว ครั้นมีนักเรียนเพิ่มมากขึ้นเรื่อย ๆ จึงมีการย้ายไปทำการเรียนการสอนยังตึกสัสดีหลังกลาง กระทรวงยุติธรรม

พ.ศ. 2453 พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงราชบุรีดิเรกฤทธิ์ ทรงพ้นจากตำแหน่งเสนาบดีกระทรวงยุติธรรม หลังจากนั้นโรงเรียนกฎหมายก็ทรุดโทรมตามลำดับ และต้องไปเปิดทำการเรียนการสอนเป็นการชั่วคราวที่วัดมหาธาตุยุวราชรังสฤษฎิ์ ราชวรมหาวิหาร และที่เรือนไม้หลังเล็ก ๆ ระหว่างตึกศาลแพ่งกับตึกเก๋งจีนซึ่งบัดนี้ทำลายลงเสียแล้ว

พ.ศ. 2454 พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาวชิราวุธ พระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว จึงทรงรับโรงเรียนกฎหมายไว้ในพระบรมราชูปถัมภ์ โดยให้สังกัดกระทรวงยุติธรรม และให้เสนาบดีกระทรวงยุติธรรมมีอำนาจหน้าที่รับผิดชอบโรงเรียนนี้ โดยสถานที่เรียนนั้นย้ายมายังตึกกรมประชาสัมพันธ์เดิมบริเวณเชิงสะพานผ่านพิภพลีลา

พ.ศ. 2475 เมื่อมีการปฏิวัติสยามโดยคณะราษฎร รัฐบาลได้จัดตั้งคณะนิติศาสตร์และรัฐศาสตร์ขึ้นในจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย แล้วให้โอนโรงเรียนกฎหมาย กระทรวงยุติธรรม ไปสมทบกับคณะนิติศาสตร์และรัฐศาสตร์ดังกล่าวเมื่อวันที่ 25 เมษายน 2476 ครั้งนั้นจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยได้จัดให้การเรียนการสอนของโรงเรียนกฎหมาย เป็นแผนกวิชาหนึ่งในคณะดังกล่าว โดยผู้สำเร็จหลักสูตรนิติศาสตร์ได้รับเพียงประกาศนียบัตร หากต้องการเป็นเนติบัณฑิตต้องไปสมัครเป็นสมาชิกของเนติบัณฑิตยสภาอีกชั้นหนึ่ง อนึ่ง ปัจจุบันจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยได้จัดตั้งคณะดังกล่าวขึ้นใหม่ โดยแยกออกเป็นคณะรัฐศาสตร์คณะหนึ่ง และคณะนิติศาสตร์อีกคณะหนึ่ง ทั้งนี้ การโอนไปสมทบดังกล่าวเป็นแต่ทางนิตินัย ทว่าโดยพฤตินัยแล้ว ยังคงจัดการเรียนการสอนยังคงอยู่ที่อาคารเดิมของโรงเรียนกฎหมายเชิงสะพานผ่านพิภพลีลาเช่นเดิม[5]

พ.ศ. 2476 สภาผู้แทนราษฎรได้ตราพระราชบัญญัติมหาวิทยาลัยวิชาธรรมศาสตร์และการเมือง พุทธศักราช 2476 ขึ้นเมื่อวันที่ 17 มีนาคม ปีนั้น และมีผลใช้บังคับเมื่อวันที่ 20 มีนาคม ปีเดียวกัน[4] โดยความสำคัญว่า

มาตรา 4 ให้จัดตั้งมหาวิทยาลัยขึ้นมหาวิทยาลัยหนึ่ง เรียกว่า 'มหาวิทยาลัยวิชาธรรมศาสตร์และการเมือง' มีหน้าที่จัดการศึกษาวิชากฎหมาย วิชาการเมือง วิชาเศรษฐการ และบรรดาวิชาอื่น ๆ อันเกี่ยวกับธรรมศาสตร์และการเมือง มาตรา 5 ให้โอนคณะนิติศาสตร์และรัฐศาสตร์ในจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ตลอดจนทรัพย์สินและงบประมาณของคณะเหล่านั้น มาขึ้นต่อมหาวิทยาลัยนี้ ก่อนวันที่ 1 เมษายน พุทธศักราช 2477

ตึกคณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ศูนย์รังสิต

เมื่อแรกสถาปนามหาวิทยาลัยวิชาธรรมศาสตร์และการเมืองนั้น ไม่ได้มีการแยกเป็นคณะ ๆ ต่าง ๆ ดังปัจจุบัน หากมีแต่การเรียนการสอนที่เรียกว่า "ธรรมศาสตรบัณฑิต" อักษรย่อว่า "ธ.บ." จัดการเรียนการสอนแต่วิชาตามที่บัญญัติไว้ในมาตรา 4 แห่งพระราชบัญญัติมหาวิทยาลัยวิชาธรรมศาสตร์และการเมือง พุทธศักราช 2476

พ.ศ. 2492 วันที่ 14 มิถุนายน ปีนั้น ได้มีการแยกหลักสูตรธรรมศาสตรบัณฑิตออกเป็นคณะวิชาสี่คณะ ได้แก่ คณะนิติศาสตร์ คณะรัฐศาสตร์ คณะเศรษฐศาสตร์ และคณะพาณิชยศาสตร์และการบัญชี การศึกษาระดับปริญญาตรีมีสี่ปี นอกจากนี้ หลักสูตรการเรียนการสอนของคณะนิติศาสตร์ก็ได้รับการปรับปรุงโดยให้เริ่มวิชาภาษาต่างประเทศและเน้นหนักไปในทางปฏิบัติให้เหมาะสมแก่การประกอบ

พ.ศ. 2496 การศึกษาตามหลักสูตรธรรมศาสตรบัณฑิตเดิมได้เลิกไปเป็นการถาวร

พ.ศ. 2512 คณะนิติศาสตร์เริ่มสร้างอาจารย์ประจำคณะ โดยดำเนินการคัดเลือกบุคคลที่มีความรู้ความสามารถเข้ามารับราชการเป็นอาจารย์ประจำ และได้จัดสรรทุนการศึกษาสำหรับส่งอาจารย์ไปศึกษาวิชานิติศาสตร์ในระดับสูงในต่างประเทศ ในระยะเริ่มต้นคณะได้จัดสรรทุนธรรมศาสตร์และทุนจากสมาคมธรรมศาสตร์ให้แก่อาจารย์คณะนิติศาสตร์เพื่อไปศึกษาต่อในระดับปริญญาโทและปริญญาเอกโดยมีวัตถุประสงค์ให้กลับมารับราชการเป็นอาจารย์ประจำที่คณะนิติศาสตร์ ซึ่งในระยะตั้งแต่ พ.ศ. 2522 เป็นต้นมา คณะก็ได้รับทุนการศึกษาจากแหล่งต่าง ๆ หลายแห่ง เช่น ทุน ก.พ. ทุนโอเซี่ยนนิคและสุวรรณมาศ ทุนรัฐบาลฝรั่งเศส ทุนอานันทมหิดล สาขาธรรมศาสตร์ เป็นต้น

พ.ศ. 2514 มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ได้ปรับปรุงหลักสูตรการเรียนการสอนอีกครั้ง โดยนำระบบหน่วยกิตและการวัดผลแบบใหม่เข้ามาใช้ในมหาวิทยาลัย ยังผลให้หลักสูตรทั้งปวงของคณะนิติศาสตร์ก็ได้รับการปรับปรุงให้สอดคล้องกับระบบของมหาวิทยาลัย เว้นแต่วิธีการวัดผลการศึกษาซึ่งยังใช้ระบบคะแนนดังเดิม โดยถือเป็นเพียงคณะเดียวในมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ที่ใช้ระบบคะแนนเฉลี่ย ไม่ใช่ระบบเกรดเฉลี่ย

อาคารคณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ศูนย์รังสิต (ซ้าย)

พ.ศ. 2515 คณะนิติศาสตร์ได้เปิดหลักสูตรนิติศาสตร์สำหรับผู้ที่สำเร็จการศึกษาชั้นปริญญาตรีจากสาขาอื่นมาแล้ว เรียกว่า "หลักสูตรชั้นปริญญาตรีคณะนิติศาสตร์ ภาคบัณฑิต" โดยเข้าศึกษาเฉพาะวิชาบังคับ ตามหลักสูตรชั้นปริญญาตรีชั้นปีที่สอง ปีที่สาม และปีที่สี่ ของคณะนิติศาสตร์ ผู้สำเร็จการศึกษาตามหลักสูตรนี้มีศักดิ์และสิทธิเป็น "นิติศาสตรบัณฑิต" แห่งมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์เสมอกันกับผู้สำเร็จหลักสูตรปรกติ

พ.ศ. 2549 ผลจากมติสภามหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ คณะนิติศาสตร์ ได้ทำการย้ายการเรียนการสอนหลักสูตรนิติศาสตรบัณฑิต ภาคปกติ ทั้งหมดมาทำการเรียนการสอน ณ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ศูนย์รังสิต โดยนักศึกษา รหัส 4901XXXXXX ถือเป็นรหัสแรกที่ต้องศึกษา ณ ศูนย์รังสิต ตลอดหลักสูตรการศึกษา เว้นแต่ภาคฤดูร้อนที่ต้องกลับไปศึกษา ณ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ท่าพระจันทร์

พ.ศ. 2552 คณะนิติศาสตร์ ได้เปิดหลักสูตรนิติศาสตรบัณฑิต ภาคปกติ ขึ้น ณ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ศูนย์ลำปาง เป็นรุ่นแรก ตามนโยบายการกระจายการศึกษาวิชานิติศาสตร์สู่ท้องถิ่น ในเบื้องต้นเปิดรับนักศึกษาจากผู้สำเร็จการศึกษาระดับมัธยมศึกษาปีที่ 6 จำนวนทั้งสิ้น 200 คน โดยรับด้วยวิธีมหาวิทยาลัยคัดเลือกตรง (สอบตรง) จากผู้มีภูมิลำเนาอยู่ในภาคเหนือ จำนวน 150 คน และผ่านระบบรับบุคคลเข้าศึกษาในสถาบันอุดมศึกษาจากทั่วประเทศอีก 50 คน และในปีเดียวกันนี้ได้ปิดหลักสูตรนิติศาสตรบัณฑิต ภาคบัณฑิต ณ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ศูนย์ลำปางลงด้วย[6]

พ.ศ. 2556 คณะนิติศาสตร์ ได้เปิดหลักสูตรนิติศาสตรบัณฑิต สาขากฎหมายธุรกิจ ภาคภาษาอังกฤษ ณ ศูนย์ท่าพระจันทร์ โดยเป็นสถาบันการศึกษานิติศาสตร์แห่งแรกในประเทศไทยที่เปิดดำเนินการเรียนการสอนภาคภาษาอังกฤษเต็มรูปแบบในระดับชั้นปริญญาตรี

ปัจจุบัน คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ คงเปิดดำเนินการและมีพัฒนาการอย่างต่อเนื่อง นับว่าเป็นคณะในสถาบันอุดมศึกษาที่มีประวัติศาสตร์ยาวนานเป็นอันดับที่สองของประเทศไทย รองจากคณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล มหาวิทยาลัยมหิดล[7][8][9][10]

การบริหาร

ทำเนียบคณบดี

หมายเหตุ คำนำหน้านามของผู้ดำรงตำแหน่งคณบดีและผู้รักษาการแทนคณบดีเป็นคำนำหน้านามตามตำแหน่งทางวิชาการในขณะรับตำแหน่ง
ทำเนียบคณบดีคณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์[11]
ชื่อ ระยะเวลาดำรงตำแหน่ง

1. ศาสตราจารย์ พระยานิติศาสตรไพศาล (วัน จามรมาน) Error in Webarchive template: Empty url. พ.ศ. 2492 – พ.ศ. 2496
2. ศาสตราจารย์ พระยาลัดพลีธรรมประคัลภ์ (วงศ์ ลัดพลี) พ.ศ. 2496 – พ.ศ. 2503
3. ศาสตราจารย์ พระยาอรรถการีย์นิพนธ์ (สิทธิ จุณณานนท์) พ.ศ. 2503 – พ.ศ. 2511
4. ศาสตราจารย์สัญญา ธรรมศักดิ์ พ.ศ. 2511 – พ.ศ. 2514
5. ศาสตราจารย์จิตติ ติงศภัทิย์ พ.ศ. 2514 – พ.ศ. 2517
0. ผู้รักษาการแทนคณบดี พ.ศ. 2517 – พ.ศ. 2518
6. ศาสตราจารย์ ดร.ปรีดี เกษมทรัพย์ พ.ศ. 2518 – พ.ศ. 2519
0. ผู้รักษาการแทนคณบดี พ.ศ. 2519 – พ.ศ. 2521
7. ศาสตราจารย์ ดร.มานะ พิทยาภรณ์ พ.ศ. 2521 – พ.ศ. 2522
8. ศาสตราจารย์ ดร.ไพศิษฐ์ พิพัฒนกุล พ.ศ. 2522 – พ.ศ. 2525
9. ศาสตราจารย์พิเศษ ดร.เกียรติขจร วัจนะสวัสดิ์ พ.ศ. 2525 – พ.ศ. 2527
10. ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.ปรีชา สุวรรณทัต พ.ศ. 2527 – พ.ศ. 2529
11. อาจารย์พนัส ทัศนียานนท์ พ.ศ. 2529 – พ.ศ. 2531
12. รองศาสตราจารย์ ประธาน วัฒนวาณิชย์ พ.ศ. 2531 – พ.ศ. 2534
13. รองศาสตราจารย์สมยศ เชื้อไทย พ.ศ. 2534 – พ.ศ. 2540
14. รองศาสตราจารย์สุธีร์ ศุภนิตย พ.ศ. 2540 – พ.ศ. 2541
15. ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.พนม เอี่ยมประยูร พ.ศ. 2541 – พ.ศ. 2544
16. ศาสตราจารย์ ดร.สุรพล นิติไกรพจน์ พ.ศ. 2544 – พ.ศ. 2547
17. ศาสตราจารย์ ดร.กำชัย จงจักรพันธ์ พ.ศ. 2547 – พ.ศ. 2550
18. ศาสตราจารย์ ดร.สมคิด เลิศไพฑูรย์ พ.ศ. 2550 – พ.ศ. 2553
19. ศาสตราจารย์ ดร.สุรศักดิ์ ลิขสิทธิ์วัฒนกุล พ.ศ. 2553 – พ.ศ. 2556
20. ศาสตราจารย์ณรงค์ ใจหาญ พ.ศ. 2556 – พ.ศ. 2559
21. ศาสตราจารย์ ดร.อุดม รัฐอมฤต พ.ศ. 2559 – พ.ศ. 2562
22. รองศาสตราจารย์ ดร.มุนินทร์ พงศาปาน พ.ศ. 2562 – พ.ศ. 2565
23. รองศาสตราจารย์ ดร.ปกป้อง ศรีสนิท พ.ศ. 2565 – ปัจจุบัน

ศูนย์กฎหมาย

เพื่อประโยชน์ของการศึกษาวิชานิติศาสตร์ และการให้บริการงานวิจัยแก่ภาครัฐ และสังคม คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ จึงบริหารงานทางวิชาการในลักษณะของศูนย์วิชานิติศาสตร์ โดยประกอบด้วยศูนย์กฎหมาย ดังต่อไปนี้


ศูนย์หรือสถาบันศึกษากฎหมายเฉพาะทาง

คณะนิติศาสตร์ ได้จัดให้มีศูนย์ศึกษากฎหมายเฉพาะทางหรือสถาบันศึกษากฎหมายเฉพาะทาง ดังนี้

หน่วยงานอื่น

นอกจากหน่วยงานที่ตอบสนองภารกิจพื้นฐานของคณะนิติศาสตร์แล้ว ยังมีหน่วยงานอื่นเพื่อสนองการดำเนินงานตามนโยบาย ดังนี้

สัญลักษณ์

  • ตรา – ตรามหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ เป็นตราธรรมจักร มีรัฐธรรมนูญใส่พานอยู่ตรงกลาง ตามประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง กำหนดภาพเครื่องหมายราชการตามพระราชบัญญัติเครื่องหมายราชการ พุทธศักราช 2482 (ฉบับที่ 50) ลงวันที่ 2 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2509[12]
  • ธง – ธงประจำคณะนิติศาสตร์ใช้ธงสีเดียวกันกับธงมหาวิทยาลัย คือ ธงสีเหลือง แต่เพิ่มคำว่า "คณะนิติศาสตร์" เข้าไปในธรรมจักร
  • สีสีขาวเป็นสีประจำคณะนิติศาสตร์ เป็นสัญลักษณ์ถึงความสะอาดบริสุทธิ์และอวมลทิน ทั้งนี้ ชุดครุยคณะนิติศาสตร๋ใช้แถบสีขาวเป็นแถบครุย
  • สัญลักษณ์ตราชูหรือดุลพ่าห์เป็นสัญลักษณ์อย่างไม่เป็นทางการของคณะนิติศาสตร์ หมายถึง เครื่องนำพาไปซึ่งความเที่ยงตรง
  • สัตว์สัญลักษณ์เสือเหลืองเป็นสัตว์สัญลักษณ์ของคณะ แสดงถึงความสง่างาม การรักษาเกียรติยศ หลงใหลในความยุติธรรม รักสันโดษ พลังอำนาจ ความน่าเกรงขาม และความเป็นผู้นำ นอกจากนี้ยังเชื่อกันว่า เสือเป็นผู้คานอำนาจการปกครองกับสิงห์ซึ่งเป็นสัญลักษณ์ของคณะรัฐศาสตร์ การใช้สัตว์ทั้งสองเป็นสัญลักษณ์นี้มีที่มาจากการแข่งขันกีฬาของทั้งสองคณะที่เรียก "กีฬาประเพณีเสือเหลือง-สิงห์แดง"

การเรียนการสอน

หลักสูตร

คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ประกอบด้วยการเรียนการสอนตามหลักสูตรดังต่อไปนี้[15]

การอบรม

คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ได้เปิดให้มีการอบรมความรู้ด้านกฎหมายเฉพาะด้านหลายโครงการแก่บุคคลทั่วไปหรือผู้สนใจ ซึ่งประกอบไปด้วย

  • โครงการอบรมหลักสูตรประกาศนียบัตรกฎหมายมหาชน
  • โครงการอบรมกฎหมายเกี่ยวกับการบริหารงานบุคคล
  • โครงการอบรมภาษาอังกฤษสำหรับนักกฎหมาย
  • โครงการอบรมประกาศนียบัตรกฎหมายธุรกิจสำหรับบุคคลทั่วไป
  • โครงการอบรมหลักสูตรประกาศนียบัตรกฎหมายการค้าระหว่างประเทศ

การฝึกอบรมเฉพาะทาง

นอกจากโครงการอบรมที่จัดขึ้นเพื่ออบรมบุคคลภายนอกเป็นการทั่วไปแล้ว คณะนิติศาสตร์ยังจัดโครงการอบรมให้กับหน่วยงานภายนอกเป็นการเฉพาะ ดังนี้

ปริญญาตรี

นิติศาสตรบัณฑิต (น.บ.) สาขาวิชานิติศาสตร์ (Bachelor of Laws Programme : LL.B)[16]

ทั้งนี้ หลักสูตรนิติศาสตรบัณฑิต ได้เปิดบรรยายดังต่อไปนี้ [17]

  • ภาคปกติ หลักสูตร 4 ปี (สำหรับผู้ที่สำเร็จการศึกษาระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย) โดยจัดการศึกษา ณ ศูนย์รังสิต และศูนย์ลำปางในแต่ละปีการศึกษาจะคัดเลือกนักศึกษาผ่านโครงการต่าง ๆ เช่น
    • โครงการคัดเลือกผ่านระบบกลางการรับนักศึกษา (Admission)
    • โครงการส่งเสริมการศึกษาวิชานิติศาสตร์ (คณะนิติศาสตร์จัดสอบคัดเลือกเอง)
    • โครงการขยายโอกาสทางการศึกษา
      • โครงการนักศึกษาเรียนดีจากชนบทและเขตเมือง
      • โครงการผู้มีความสามารถดีเด่นด้านการกีฬา
      • โครงการนักศึกษาเรียนดีแต่ขาดโอกาส
      • โครงการนักศึกษาชาวไทยภูเขา
      • โครงการคณิตศาสตร์วิทยาศาสตร์โอลิมปิก
      • โครงการมหาดไทย
      • โครงการส่งเสริมโอกาสทางการศึกษาสำหรับนักศึกษาผู้พิการทางสายตา
      • โครงการรับนักเรียนพลเมืองจิตอาสาเข้าศึกษาในมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

คณะนิติศาสตร์ได้จัดให้มีการศึกษาเฉพาะทางสำหรับนักศึกษาผู้สนใจ นักศึกษาอาจเลือกศึกษาวิชาบังคับเลือกและวิชาเลือกของคณะนิติศาสตร์ เพื่อขอรับประกาศนียบัตรสาขาความเชี่ยวชาญทางกฎหมายเฉพาะทางใดสาขาหนึ่งตามข้อกำหนด ซึ่งจัดให้มีการศึกษาความรู้เฉพาะด้านใน 6 สาขาด้วยกัน คือ

  • ภาคภาษาอังกฤษ หลักสูตร 4 ปี คือ หลักสูตรนิติศาสตรบัณฑิต สาขากฎหมายธุรกิจ ภาคภาษาอังกฤษ (สำหรับผู้ที่สำเร็จการศึกษาระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย) โดยจัดการศึกษา ณ ศูนย์ท่าพระจันทร์
  • ภาคบัณฑิต หลักสูตร 3 ปี คือ หลักสูตรนิติศาสตรบัณฑิต (สำหรับผู้ที่สำเร็จการศึกษาระดับปริญญาตรีสาขาใดก็ได้ ยกเว้นสาขานิติศาสตร์)
    • โครงการนิติศาสตร์ภาคบัณฑิต ณ ศูนย์ท่าพระจันทร์

ประกาศนียบัตรบัณฑิต

คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ได้จัดให้มีการเรียนการสอนหลักสูตรประกาศนียบัตรสำหรับผู้ที่สำเร็จการศึกษาระดับนิติศาสตรบัณฑิต โดยมิได้เป็นส่วนหนึ่งของหลักสูตรในระดับปริญญาโท หากแต่เป็นโครงการที่มีลักษณะเฉพาะที่สมบูรณ์ในตัวเอง การศึกษาตามโครงการนี้จะเน้นให้ศึกษาได้มีความรู้ ทั้งทางด้านกฎหมาย และแนวทางปฏิบัติที่เป็นอยู่โดยจะศึกษาทั้งทางด้านทฤษฎีควบคู่กับการแก้ปัญหาที่เกิดขึ้นแต่ละเรื่องในทางปฏิบัติ ซึ่งประกอบด้วย

ปริญญาโท

นิติศาสตรมหาบัณฑิต (น.ม.) (Master of Laws Programme : LL.M)[18] คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ เป็นสถาบันแรกในประเทศไทยที่เปิดสอนหลักสูตรปริญญาโทโดยเกิดขึ้นพร้อมกับการจัดตั้งมหาวิทยาลัยวิชาธรรมศาสตร์และการเมือง เมื่อ พ.ศ. 2477 และได้ปรับปรุงหลักสูตรนี้โดยตลอด การปรับปรุงครั้งล่าสุดมีขึ้นในปี พ.ศ. 2553 โดยประกอบไปด้วยสาขาวิชาดังต่อไปนี้

  • หลักสูตรนิติศาสตรมหาบัณฑิต หลักสูตร 2 ปี ไม่เกิน 4 ปี (สำหรับผู้ที่สำเร็จการศึกษานิติศาสตรบัณฑิต) เปิดรับสมัคร 8 สาขา ดังนี้
  • หลักสูตรนิติศาสตรมหาบัณฑิต ภาคภาษาอังกฤษ สำหรับผู้ที่สำเร็จการศึกษานิติศาสตรบัณฑิต ดังนี้
    • Master of Laws Program in Business Laws (English Programme)
  • หลักสูตรศิลปศาสตรมหาบัณฑิต (Master of Arts Programme : M.A.) สำหรับผู้ที่สำเร็จการศึกษานิติศาสตรบัณฑิต หรือปริญญาบัณฑิตอื่น ดังนี้
    • หลักสูตรศิลปศาสตรมหาบัณฑิตด้านกฎหมายมหาชน (Public Law)
    • หลักสูตรศิลปศาสตรมหาบัณฑิตสาขานิติเศรษฐศาสตร์การค้าระหว่างประเทศ

ปริญญาเอก

หลักสูตรปริญญาเอกคณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ได้เปิดดำเนินการเรียนการสอนเป็นสถาบันแรกของประเทศไทย และได้จัดการเรียนการสอนตลอดมา โดยผู้สมัครเป็นผู้เสนอหัวข้อให้บัณฑิตศึกษา คณะนิติศาสตร์ เป็นผู้พิจารณาวิทยานิพนธ์ เป็นต้น โดยประกอบไปด้วยหลักสูตรดุษฎีบัณฑิต จำนวน 2 หลักสูตร ดังนี้

กิจการนักศึกษา

คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ จัดระบบกิจกรรมนักศึกษา โดยให้นักศึกษามีอิสระในการดำเนินกิจกรรม ซึ่งมีคณะกรรมการนักศึกษาคณะนิติศาสตร์เป็นผู้ดำเนินกิจกรรมหลัก ทั้งนี้ ยังประกอบด้วยกลุ่มกิจกรรมอื่น ๆ ภายในคณะอีกด้วยที่มีคณะกรรมการนักศึกษาฯ เป็นผู้ประสานงาน

เครือข่ายนักศึกษา

คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ เป็นภาคีสมาชิกองค์การต่อไปนี้

  • Asian Law Students Association (ALSA)
  • องค์การนักศึกษา มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
  • สมัชชาประชาคมนักศึกษา มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

กิจกรรมประจำ

กิจกรรมหลักในแต่ละปีการศึกษาประกอบด้วยกิจกรรมดังต่อไปนี้เป็นต้น

  • วันแรกพบ และรับเพื่อนใหม่คณะนิติศาสตร์
  • Nitiday โดยเป็นกิจกรรมสำหรับสานความสัมพันธ์ภายในคณะสำหรับนักศึกษาทุกชั้นปี
  • ไหว้ครูนิติศาสตร์ โดยเป็นการแสดงกตเวทิตาคุณและทำบุญอุทิศแด่บูรพคณาจารย์นิติศาสตร์
  • นิติสัมพันธ์ โดยเป็นกิจกรรมสานความสัมพันธ์กับ คณะนิติศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
  • นิติสัมพันธ์ (รังสิต–ลำปาง) โดยเป็นกิจกรรมสานความสัมพันธ์กับ คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ศูนย์ลำปาง
  • นิติวังหน้า–ศิริราชวังหลัง โดยเป็นกิจกรรมสานความสัมพันธ์กับ คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล มหาวิทยาลัยมหิดล
  • Shaking Law กิจกรรมตอบแทนเพื่อนเก่าผู้มาก่อน โดยเพื่อนใหม่ที่มาทีหลัง
  • งานประกวดโต๊ะกลุ่ม และดาวเดือน
  • งานประกวดร้องเพลงมหาวิทยาลัยภายในคณะ
  • ละคอนเวทีคณะนิติศาสตร์
  • วันรพี

และยังประกอบด้วยกิจกรรมอื่น ๆ ที่ดำเนินการโดยนักศึกษาคณะนิติศาสตร์ เป็นต้นว่า

  • สันทนาการคณะนิติศาสตร์
  • ชุมนุมขับร้องประสานเสียงคณะนิติศาสตร์ (Juris Chorus)
  • โครงการค่ายเปิดประตูสู่นิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ (Pre–Camp)
  • โครงการเผยแพร่วิชานิติศาสตร์ (คพน.)
  • กลุ่มศึกษากฎหมายภาคปฏิบัติ (กศป.)
  • วารสารนิติศาสตร์
  • Law Students Club
  • ศาลจำลอง (Moot Court)
  • ค่ายเทียน ณ สวนโมกขพลาราม จังหวัดสุราษฎร์ธานี
  • ค่ายอาสาพัฒนาชนบท คณะนิติศาสตร์ ซึ่งในหนึ่งปีจะมีอย่างน้อย 3 ค่าย โดย 3 กลุ่มกิจกรรม
  • กลุ่มนักร้องประสานเสียงคณะนิติศาสตร์
  • TILSA (Thammasat International Legal Scholars Association)
  • หนังสือพิมพ์ฎีกา
  • สโมสรฟุตบอลคณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
  • กลุ่มเฟมินิสต์แห่งคณะนิติศาสตร์ (Thammasat Law School Feminist Club)

กิจกรรมเด่น

ลานสัญญา ธรรมศักดิ์ สถานที่ประกอบพิธีสำคัญของคณะ

วันรพี

คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ จัดกิจกรรมเนื่องในวันรพี (วันคล้ายวันสิ้นพระชนม์ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงราชบุรีดิเรกฤทธิ์) เป็นประจำในวันที่ 7 สิงหาคมของทุกปี ภายในงานประกอบด้วยกิจกรรมต่าง ๆ เช่น การแข่งขันตอบปัญหากฎหมายระดับอุดมศึกษาชิงถ้วยรางวัลพระราชทานสมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ สยามมกุฎราชกุมาร (พระบรมราชอิสริยยศในขณะนั้น) และระดับมัธยมศึกษาชิงถ้วยรางวัลประทานพระเจ้าหลานเธอ พระองค์เจ้าพัชรกิติยาภา (พระอิสริยยศในขณะนั้น) การแสดงศาลจำลอง การเสวนาวิชาการ การแนะแนวการศึกษา ลานน้ำชาปัญญาชน ห้องประวัติศาสตร์เดือนตุลา การจัดแสดงนิทรรศการวิชาการ และการจัดขบวนเชิญพวงมาลาไปถวายสักการะพระรูปพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงราชบุรีดิเรกฤทธิ์ ณ ลานพระรูปหน้าศาลยุติธรรม

นอกจากนี้ ในแต่ละปียังมีการคัดเลือกนักศึกษาจำนวนแปดคน เป็นชายสี่คน และหญิงสี่คน ซึ่งได้รับการคัดเลือกจากนักศึกษาด้วยกันเองให้เป็น "ทูตกิจกรรมงานวันรพี" หรือที่นิยมเรียกว่า "ทูตรพี" อีกด้วย ทูตกิจกรรมงานวันรพีนั้นมีหน้าที่ประชาสัมพันธ์กิจกรรมทั้งปวงและมีหน้าที่เชิญพวงมาลาไปวางหน้าพระรูปพร้อมกับผู้บริหารของมหาวิทยาลัยตามกำหนดการ

งานวันรพีของคณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ มักได้รับความสนใจจากสื่อมวลชน เนื่องจากมีการเสวนาทางวิชาการเกี่ยวกับสถานการณ์ทางการเมืองของประเทศ และผู้ร่วมเสวนามักเป็นผู้ทรงคุณวุฒิและผู้มีชื่อเสียงในสังคม[19][20]

โต๊ะ

โต๊ะ หมายถึง นักศึกษาที่ได้รับการจัดเป็นกลุ่ม ซึ่งมีธรรมเนียมว่า นักศึกษาคณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ชั้นปีหนึ่ง ให้เลือกโต๊ะของตนด้วยการจับสลากในวันรับเพื่อนใหม่นิติศาสตร์ ธรรมเนียมนี้ริเริ่มอย่างเป็นรูปเป็นร่างเมื่อประมาณ พ.ศ. 2525 ปัจจุบัน มีโต๊ะทั้งสิ้นยี่สิบห้าโต๊ะ ดังนี้[21]

พ.ศ. 2553 คณะอนุกรรมการนักศึกษา คณะนิติศาสตร์ ศูนย์ลำปาง จัดให้มีโต๊ะขึ้น ณ คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ศูนย์ลำปาง ทั้งสิ้นสิบสองโต๊ะ[22] ดังนี้

ระบบการจัดการและธรรมเนียมเฉพาะของแต่ละโต๊ะมีความแตกต่างกันไป ทั้งนี้ วัตถุประสงค์ที่มีการจัดโต๊ะเพื่อให้สมาชิกโต๊ะดูแลช่วยเหลือกันตามอัธยาศัย ส่วนนักศึกษาที่เป็นสมาชิกโต๊ะรุ่นก่อนหน้าก็จะให้ความช่วยเหลือต่าง ๆ แก่รุ่นน้อง โดยอาจจัดให้มีรุ่นพี่ดูแลรุ่นน้องเป็นราย ๆ ไป และไม่ใช้ระบบรหัสนักศึกษา ซึ่งสมาชิกภาพของสมาชิกโต๊ะนั้นสิ้นสุดลงเมื่อสมาชิกผู้นั้นแสดงเจตนาขอถอนตัวต่อกลุ่มโต๊ะ หรืออาจสิ้นสุดลงเมื่อขาดการติดต่อกับโต๊ะโดยสิ้นเชิง

อย่างไรก็ดี ในปัจจุบันการจัดกลุ่มโต๊ะของนักศึกษาคณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ไม่ได้มีการจัดกิจกรรมอย่างเป็นกิจลักษณะ เนื่องจากการตกลงร่วมกันของนักศึกษาคณะนิติศาสตร์

ศิษย์เก่าที่มีชื่อเสียง

พระบรมวงศานุวงศ์

  • ธะนิต พิศาลบุตร : กรรมการผู้จัดการใหญ่ ธนาคารกรุงเทพพาณิชย์การ จำกัด
  • ธานินทร์ กรัยวิเชียร, ศาสตราจารย์ : ศิษย์เก่าธรรมศาสตรบัณฑิต, อาจารย์ประจำคณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์, ผู้พิพากษาหัวหน้าคณะในศาลฎีกา, นายกรัฐมนตรี, องคมนตรี
  • ธนกร วงษ์ปัญญา : บรรณาธิการข่าวไทย สำนักข่าวเดอะสแตนดาร์ด


อ้างอิง

  1. มารุต บุนนาค, และคนอื่นๆ. ธรรมศาสตร์ประกาศนาม. พิมพ์ครั้งที่ 3. กรุงเทพฯ : มติชน,2548.
  2. 2.0 2.1 สมคิด เลิศไพฑูรย์. (2551, 6 สิงหาคม). สาส์นคณบดี. หนังสือรพี คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์. (51).
  3. สำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกา. (2549, 1 มิถุนายน). พระราชกฤษฎีกาจัดตั้งส่วนราชการในมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ กระทรวงศึกษาธิการ พ.ศ. 2549. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: http://www.krisdika.go.th/lawPDF.jsp?LType=2A&formatFile=pdf&vID=1[ลิงก์เสีย]. (เข้าถึงเมื่อ: 15 สิงหาคม 2551).
  4. 4.0 4.1 สำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกา. (2549, 25 สิงหาคม). พระราชบัญญัติมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ พ.ศ. 2531. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: http://www.krisdika.go.th/lawHeadPDF.jsp?formatFile=pdf&hID=0[ลิงก์เสีย]. (เข้าถึงเมื่อ: 15 สิงหาคม 2551).
  5. ธำรงศักดิ์ เพชรเลิศอนันต์. ธรรมศาสตร์การเมืองไทย จากปฏิวัติ 2475 ถึง 16 ตุลา 2516 - 6 ตุลา 2519.กรุงเทพฯ : มติชน,2547.
  6. คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ศูนย์ลำปาง. (2551,กันยายน). รับสมัครบุคคลเข้าศึกษาในระดับปริญญาตรี (ภาคปกติ) หลักสูตรนิติศาสตรบัณฑิต. จุลสารข่าวคณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ศูนย์ลำปาง. ฉบับพิเศษ, 8.
  7. คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์. (2547). ประวัติคณะนิติศาสตรบัณฑิต สาขาวิชานิติศาสตร์ . [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก [1] เก็บถาวร 2008-10-16 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. (เข้าถึงเมื่อ: 25 สิงหาคม 2551).
  8. มหาวิทยาลัยมหิดล. (2549). ประวัติของมหาวิทยาลัยมหิดลโดยสังเขป. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก [2] เก็บถาวร 2008-09-26 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. (เข้าถึงเมื่อ: 25 สิงหาคม 2551).
  9. จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. (2548). ประวัติศาสตร์จุฬาฯ . [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก [3] เก็บถาวร 2008-10-14 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. (เข้าถึงเมื่อ: 25 สิงหาคม 2551).
  10. มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์. (2551). Kasetsart University : แนะนำมหาวิทยาลัย. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก [4] เก็บถาวร 2019-11-06 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. (เข้าถึงเมื่อ: 25 สิงหาคม 2551).
  11. ประวัติบุคคลสำคัญเกี่ยวกับคณะนิติศาสตร์. (2550). [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: http://www.law.tu.ac.th/About_LAW/list_dean/list_dean.html เก็บถาวร 2008-09-19 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. (เข้าถึงเมื่อ: 16 สิงหาคม 2551).
  12. "ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง กำหนดภาพเครื่องหมายราชการตามพระราชบัญญัติเครื่องหมายราชการ พุทธศักราช 2482 (ฉบับที่ 50) ลงวันที่ 2 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2509". (2509, 1 มีนาคม). ราชกิจจานุเบกษา, (เล่ม 83, ตอนที่ 19). [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: <คลิก เก็บถาวร 2007-09-30 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน>. (เข้าถึงเมื่อ: 27 กรกฎาคม 2552).
  13. บ้านคนรักสุนทราภรณ์. (มปป.). นิติศาสตร์สามัคคี . [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: [5]. (เข้าถึงเมื่อ: 20 สิงหาคม 2551).
  14. บ้านคนรักสุนทราภรณ์. (มปป.). นิติศาสตร์สมานฉันท์ . [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก [6]. (เข้าถึงเมื่อ: 20 สิงหาคม 2551).
  15. คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์. (2551). หลักสูตรต่าง ๆ ที่เปิดบรรยายในคณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ . [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก [7] เก็บถาวร 2008-10-10 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. (เข้าถึงเมื่อ: 6 ตุลาคม 2551).
  16. คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์. (2547). หลักสูตรนิติศาสตรบัณฑิต สาขาวิชานิติศาสตร์ . [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก [8] เก็บถาวร 2008-12-30 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. (เข้าถึงเมื่อ: 20 สิงหาคม 2551).
  17. คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์. (2553). รายงานการประเมินตนเอง. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก [9][ลิงก์เสีย]. (เข้าถึงเมื่อ : 2 สิงหาคม 2553).
  18. คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์. (2547). หลักสูตรนิติศาสตรมหาบัณฑิต. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก [10] เก็บถาวร 2008-09-14 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. (เข้าถึงเมื่อ: 20 สิงหาคม 2551).
  19. ฐาปน แสนยะบุตร และกัญญารัตน์ จันททรา. (2551, 6 สิงหาคม). บทบรรณาธิการ. หนังสือรพี คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลับธรรมศาสตร์. (51).
  20. กิจกรรมวันรพี'49 7-8 ส.ค. ธรรมศาสตร์ ท่าพระจันทร์. (2549, 5 สิงหาคม). [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: http://www4.eduzones.com/topic.php?id=5386 เก็บถาวร 2011-07-10 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. (เข้าถึงเมื่อ: 17 สิงหาคม 2551).
  21. LAWTHAM WEBBOARD (2552). [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: [11] เก็บถาวร 2009-07-27 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. (เข้าถึงเมื่อ: 24 กรกฎาคม 2552).
  22. คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ศูนย์ลำปาง (2553). [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: [12] เก็บถาวร 2010-05-05 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. (เข้าถึงเมื่อ: 15 พฤษภาคม 2553).

แหล่งข้อมูลอื่น

14°04′32″N 100°37′02″E / 14.07559°N 100.61722°E / 14.07559; 100.61722


Kembali kehalaman sebelumnya


Index: pl ar de en es fr it arz nl ja pt ceb sv uk vi war zh ru af ast az bg zh-min-nan bn be ca cs cy da et el eo eu fa gl ko hi hr id he ka la lv lt hu mk ms min no nn ce uz kk ro simple sk sl sr sh fi ta tt th tg azb tr ur zh-yue hy my ace als am an hyw ban bjn map-bms ba be-tarask bcl bpy bar bs br cv nv eml hif fo fy ga gd gu hak ha hsb io ig ilo ia ie os is jv kn ht ku ckb ky mrj lb lij li lmo mai mg ml zh-classical mr xmf mzn cdo mn nap new ne frr oc mhr or as pa pnb ps pms nds crh qu sa sah sco sq scn si sd szl su sw tl shn te bug vec vo wa wuu yi yo diq bat-smg zu lad kbd ang smn ab roa-rup frp arc gn av ay bh bi bo bxr cbk-zam co za dag ary se pdc dv dsb myv ext fur gv gag inh ki glk gan guw xal haw rw kbp pam csb kw km kv koi kg gom ks gcr lo lbe ltg lez nia ln jbo lg mt mi tw mwl mdf mnw nqo fj nah na nds-nl nrm nov om pi pag pap pfl pcd krc kaa ksh rm rue sm sat sc trv stq nso sn cu so srn kab roa-tara tet tpi to chr tum tk tyv udm ug vep fiu-vro vls wo xh zea ty ak bm ch ny ee ff got iu ik kl mad cr pih ami pwn pnt dz rmy rn sg st tn ss ti din chy ts kcg ve 
Prefix: a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9