|
Togo
Togo, anvet Republik Togoat ent-ofisiel, zo ur stad vihan eus kornôg Afrika, etre Ghana er c’hornôg, Benin er reter ha Burkina Faso en hanternoz. Eus tu ar c’hreisteiz e sko war Pleg-mor Ginea. War an aod emañ ar gêr-benn, Lomé. Unan eus stadoù bihanañ Afrika eo Togo, p’en em astenn war 56 785 km² (550 km a hed eus an hanternoz d’ar c’hreisteiz, ha 130 km a led d’ar muiañ). IstorA-raok ma voe trevadennet aod Pleg-mor Ginea gant Europiz (Alamaned, Gallaoued, Saozon), en XIXvet kantved, e oa meur a bobl o vevañ er pezh zo bremañ Togo, evel an Eweed, a veve ivez e Nigeria ha Benin. Lod eus ar pobloù-se a stagas d’ober kenwerzh ar sklaved gant Europiz, er XVIvet kantved. An danvez-sklaved a veze tapet en argoad, e-mesk pobloù all, ha degaset d’an arvor. Savet e voe kreñvlec’hioù gant Europiz war an aod, lesanvet Aod ar Sklaved, evel Elmina (e Ghana) hag Ouidah (e Benin). E-pad daou-c’hant vloaz e voe graet ar c’henwerzh-se. Lakaat a reas an Alamaned o c’hraban war aod Togo, e 1884 ha, tamm-ha-tamm, e astennjont o beli en douaroù. Togoland a voe graet eus an drevadenn alaman-se, unan eus ar re binvidikañ e-touez trevadennoù an Impalaeriezh alaman. E 1914 e voe aloubet Togoland gant armeoù Bro-C’hall ha Breizh-Veur ha rankout a reas ar soudarded alaman kodianañ ganto d’ar 26 a viz Eost 1914. E 1916 e voe rannet Togoland e div lodenn : an eil, er reter, a oa melestret gant ar C’hallaoued hag eben, er c’hornôg, gant ar Saozon. Hag evel-se e chomas goude ar Brezel-bed kentañ, diwar ziviz Kevredigezh ar Broadoù. Goude an Eil brezel-bed e kendalc’has ar vro da vezañ melestret evel-se. Kornôg Togoland a voe unanet gant trevadenn saoz Aod an Aour (Ghana hiziv) hag asantet e voe da gement-se gant an annezidi e miz Kerzu 1956. Lodenn reter Togoland a zeuas e 1955 da vezañ ur republik emren e diabarzh an Unaniezh c’hall. D’ar 27 a viz Ebrel 1960 e teuas da vezañ ur stad dizalc’h diouzh Bro-C’hall, dindan an anv Togo. PoblañsWar-dro 5,4 milion a annezidi a oa e 2006. 84,5 annezad/km² eo stankter ar boblañs. Lomé, ar gêr-benn, Sokodé (49.000 a annezidi), Palimé (28.000) hag Atakpamé (27.000) eo ar c’hêrioù brasañ. Ar galleg eo ar yezh ofisiel ; meur a yezh all a gaozeer er vro. Gant war-dro 40 pobl disheñvel eo annezet ar vro ; e-touez ar re vrasañ e c’haller menegiñ an Eweed (46 % eus poblañs Togo) er c’hreisteiz hag ar bobl kabiye (22 %) en hanternoz.
Liammoù diavaez
Stadoù Afrika
Aljeria • Angola • Aod an Olifant • Benin • Botswana • Burkina Faso • Burundi • Djibouti • Egipt • Eritrea • Eswatini • Etiopia • Gabon • Gambia • Ghana • Ginea • Ginea-Bissau • Ginea ar C'heheder • Kab Glas • Kameroun • Kenya • Komorez • Republik Kongo • Republik Demokratel Kongo • Republik Kreizafrikan • Lesotho • Liberia • Libia • Madagaskar • Malawi • Mali • Maouritania • Maroko • Mozambik • Maoris • Namibia • Niger • Nigeria • Ouganda • Rwanda • São Tomé ha Príncipe • Senegal • Sechelez • Sierra Leone • Somalia • Soudan • Soudan ar Su • Suafrika • Tanzania • Tchad • Togo • Tunizia • Zambia • Zimbabwe
Tiriadoù dalc'het Azawad • Sahara ar C'hornôg • Somaliland
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
.svg)
