|
A Veiga (Asturiez)A Veiga 
 A Veiga en astureg[1], Vegadeo e spagnoleg, zo ur gumun e Priñselezh Asturies e riez Spagn. Lec'hanvadurezhKement hag "Ar Gompezenn" e talvez (ast) A Veiga ; (es) Vegadeo (La Vega del Eo, "Kompezenn ar stêr Eo") zo un anv spagnolek bet goveliet gant an eskob Martínez Vigil en XIXvet kantved evit envel ar bodad parrezioù[2] a oa en takad-se. Vega de Ribadeo, "Kompezenn Lez an Eo" e oa anv spagnolek ar gumun betek ma voe kemmet e Vegadeo gant kuzul-kêr d'ar 6 a viz C'hwevrer 1916. Den ne ra gant Vegadeo er vro koulskoude ; A Veiga a vez lavaret, ha conceyu da Veiga "kumun Veiga" eo en ti-kêr[3]. IstorAdalek ar Ragistor e voe poblet tiriad A Viega, ma'z eus ul liac'hven ha daou dumulus. Meur a boblad kallaik a eure o annez eno, Albiones, Cibarcos hag Egobarros en o zouez. Eizh vryngaer zo eno ivez, bet savet kent donedigezh ar Romaned. Roudoù eus bezañs ar Romaned zo chomet ivez, evel mengleuzioù da glask aour, ha meur a dalgen en aour ivez. Gant Lugo e Galiza e veze meret an tiriad d'ar mare-se ; betek aber ar stêr Navia er reter en em astenne he melestradur. E-pad ar Reconquista (718-1492) e chomas A Viega ur gumun dindan veli rouaned Asturies, ha meur a brof a voe roet da iliz Uviéu gant ar Gurunenn ha gant perc'henned prevez, en o mesk manati San Esteban de Piantón, a oa al lec'h pobletañ, lec'hiet e kalon ar vro. Er bloaz 1154 e Salamanca, ar roue Alfonso VII León a roas da Lugo an tiriadoù galizek a oa dindan veli Uviéu ; diemglev a savas etre preladed Asturies ha re Galiza, a voe plaenaet dre reiñ da eskopti Uviéu an douaroù a zo etre ar stêr Eo er c'hornôg hag ar stêr Navia er reter : Honor del Suarón a voe graet eus an tiriad-se, da lavaret eo "liamm a wazoniezh" (honor e León) ouzh kastell Suarón, etre ar stêrioù Puroña ha Suarón. E 1280 e voe diazezet kêriadenn Reboledo, en ardraoñ da A Viega war aber ar stêr Eo ; nepred ne sentas Reboledo d'an Iliz en Uviéu : e 1298, an eskob a ziazeas Castropol, a lakaas da gêr-benn bro Reboledo, en ur zereiñ ur statud a-ziforc'h da annezidi Reboledo end-eeun. En doare-se e voe A Veiga ha Castropol dindan veli eskopti Uviéu betek mare ar roue Felipe II Spagn (ren : 1556-1598), ma voe lamet madoù digant an Iliz ha gwerzhet evit paeañ ar mizoù bet ganet gant brezelioù Spagn e diavaez-bro ; daoust d'ar breladed bezañ kounnaret-ruz ne c'halljont ket mirout ouzh ar werzh e 1579. Pinvidikaat a eure bro Gastropol adal neuze, hag e barr he brud e voe en XVIIIvet kantved a-drugarez d'he forzh a broudas ar greanterezh hag ar c'henwerzh. Meur a zarvoud pouezhus a c'hoarvezas en A Veiga en XIXvet kantved. Brezel Dizalc'hiezh Spagn enep Bro-C'hall (1808-1814) e voe an hini kentañ, pa voe troet A Veiga en ul labouradeg armoù fardet gant micherourien deuet eus Uviéu en Asturies ha Toledo e Castilla-La Mancha. An eil darvoud, pouezusoc'h c'hoazh evit ar c'horn-bro, e voe dizalc'hiezh rannvro A Veiga diouzh Castropol e 1836 ; e Piantón e voe staliet ar gêr-benn betek 1851 kent bezañ dilec'hiet da A Veiga m'emañ c'hoazh hiziv an deiz. Dindan veli parrez Piantón e chomas parrez A Veiga avat, na voe distag en-dro nemet e deroù an XXvet kantved Nebeut-ha-nebeut e tigresk poblañs A Veiga abaoe 1950, pell m'emañ diouzh ar c'hreizennoù bras (Uviéu ha Xixón). Nebeutoc'h a dud a dremen drezi war o hent da Santiago de Compostela, dreist-holl a-c'houde savidigezh ar Puente de los Santos ("Pont ar Sent") dreist aber ar stêr Eo etre Castropol en Asturies ha Ribadeo e Galiza, d'an 29 a viz Gouere 1987[4] DouaroniezhEn ur gompezenn e gwalarn ar Briñselezh, etre aradennad-menezioù Asturies er su ha Mor Kantabria en norzh, emañ A Veiga, e penn aber an Eo, 10 km a-raok m'en em daolfe ar stêr er mor ; tostoc'h eget 1 kilometr d'an harzoù gant Galiza er reter emañ kêr.
PoblañsDa 3 885 a dud e save ar boblañs d'an 30 a viz Gwengolo 2023[5], alese ur stankter a 1 185 a dud/km². • Emdroadur ar boblañs adalek 1842 betek 2023 
Glad
Maen-sonn Nicia En A Veiga e voe kavet e 1933 ur maen-sonn-kañv eus ar Iañ kantved pe an IIvet kantved dediet da Nicer ab Clutoso eus kastell Caraca, penn an Albiones, ur boblad kallaik hag a veve etre ar stêrioù Eo ha Navia. Ur maen plat 115 x 32 x 9 cm eo. El laez anezhañ ez eus treset un hanterglec'h skoret gant un trebez, un aouez keltiek a gaver e lec'hioù all en Europa hag en Anatolia, ar re baotañ o vezañ e Poza de la Sal e proviñs Burgos[6]. Dindan ul linenn a zo en tu kleiz d'an arouezenn ez eus treset un heolig ; ul loar a oa war an tu dehou moarvat, hogen torret eo bet ar c'horn-se ha peget diwezhatoc'h. Un engravadur latin zo war dek linenn, a zo bet lennet evel-mañ :
E Mirdi an Henoniezh en Uviéu emañ ar maen-sonn hiziv.
Etre ar XVIvet kantved hag an XIXvet kantved e voe savet ilizoù parrezioù A Veiga.
A Veiga zo unan eus kumunioù Priñselezh Asturies ma komzer eonaviegu (galizeg-astureg)). E miz Genver 2016, un diferad-kêr a lakaas an eonaviegu da yezh ar gumun, evit kadarnaat gwir ar boblañs da ober ganti e pep degouezh. Liammoù diavaez
Notennoù
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
.jpg)
.svg){kind=small}
