1800

	Añu 1800
Años:	1797 1798 1799 - 1800 - 1801 1802 1803
Décades:	Años 1770 Años 1780 Años 1790 - Años 1800 - Años 1810 Años 1820 Años 1830
sieglos:	sieglu XVII - sieglu XVIII - sieglu XIX

• Campaña d'Exiptu: dempués de la salida de Bonaparte la situación del cuerpu espedicionariu francés vuélvese precaria n'Exiptu.
• 10 de xineru: El Senáu de los Estaos Xuníos ratifica un Tratáu de Paz con Tunicia.
• 12 de xineru: Tratáu de Pacificación del Oeste (Francia) ente'l gobiernu, representáu por Hédouville y los xefes chuanes, representaos por d'Andigné, Boumont, Kainlis y La Roche Saint-André.
• 17 de xineru: El númberu de periódicos autorizaos en Francia vese amenorgáu a 11.
• 20 de xineru: Celébrense los esponsales de Carolina Bonaparte y Joaquín Murat.
• 24 de xineru: Kléber, pola Convención d'El-Arich, acepta arrenunciar a la ocupación d'Exiptu, pero la intransixencia de Gran Bretaña oblíga-y a camudar la so decisión.
• 24 de xineru: Victoria menor de los Chuanes na batalla de la ponte de Loc'h (Francia).

• 13 de febreru: Creación del Bancu de Francia cola xunta de dellos bancos privaos nuna sociedá con aiciones.
• 17 de febreru: La llei del 28 de "pluviôse" del añu VIII, reorganiza l'alministración en Francia. Bonaparte aumenta los poderes de los comisarios de la República que se convierten en prefeutos y subprefectos, nomaos y revocaos pol poder central. Un sistema de tutela alministrativa exercítase sobre los conceyos. Los prefeutos nomen a los alcaldes y los conseyeros municipales de les ciudaes de menos de 5000 habitantes, y el poder central noma direutamente aquellos de ciudaes de más de 5000 habitantes. París tien un prefeutu del Sena y un prefeutu de policía. Un conseyu xeneral de 16 a 24 miembros, escoyíos na llista d'enfotu departamental pol gobiernu, tien un rol consultivu.
• 17 de febreru: El departamentu del Mont-Terrible ye incorporáu nel Haut-Rhin (Francia).
• 18 de febreru: La escuadra inglesa de Nelson gana a la francesa cerca de Malta.
• Francia: Los rebeldes chuanes de Vendée tomen les armes.

• 14 de marzu: El cardenal Barnaba Chiaramonti ye nomáu papa sol nome de Píu VII (1800-1823), sustituyendo al difuntu Píu VI.
• 18 de marzu: Llei del 27 de "ventôse", reorganizando'l sistema xudicial francés: xueces de paz escoyíos nos cantones, tribunales de primera instancia nos distritos (arrondissement), tribunales criminales nos departamentos. Los xueces son nomaos pol gobiernu y pagos pol presupuestu del Estáu. Son nomaos pa tola vida ya inamovibles.
• 20 de marzu: Invención de la pila voltaica por Alessandro Volta: la primera batería llétrica química.
• 20 de marzu: Kléber vence un exércitu turcu n'Heliópolis (Exiptu).
• 21 de marzu: Rusia y l'Imperiu otomanu, aprueben el Tratáu de Constantinopla pol que crean la República Federativa de les Siete Islles, nome dau a la entidá que reagrupa 7 islles del mar Xónicu (hasta agora venecianes), asitiaes ente Grecia ya Italia, que Francia s'axudicara nel Tratáu de Campo Formio en 1797.
• 21 de marzu: Píu VII ye nomáu papa, siendo'l númberu 251.
• 28 de marzu: L'Acta d'Unión d'Irlanda al Reinu Xuníu ye votada pol parllamentu irlandés. Preparáu por Pitt, da a los irlandeses una representación en Westminster, pa tomar parte de los alderiques que-yos concierne. Va entrar a valir el 1 de xineru de 1801, y suprime'l Parllamentu de Dublín en cuenta de la creación de 95 diputaos y 22 pares irlandeses nel senu del Parllamentu del Reinu Xuníu de Gran Bretaña y Irlanda. Xurde III opónse a la emancipación de los católicos prometida por Pitt.
• Rusia: reforma militar que da autonomía alministrativa a l'artillería.

• 24 d'abril: Fundación de la Biblioteca del Congresu d'Estaos Xuníos d'América.
• Rusia: Decretu prohibiendo la importación de tolos llibros estranxeros.
• Estaos Xuníos: Entamu de les votaciones pa la eleición del presidente. Va durar hasta ochobre. La resultancia nun ye anunciáu hasta febreru de 1801.

• 2 de mayu: Rusia, los miembros escoyíos polos tribunales de la nobleza son reemplazaos por funcionarios.
• 3 de mayu: Victoria de Claude Jacques Lecourbe a la batalla de Stockach. Victoria de Moreau a la batalla d'Engen.
• 5 de mayu: Gran Bretaña proclama l'Acta d'Unión (Act of Union) pa xunir Gran Bretaña ya Irlanda nel Reinu Xuníu. Esta acta, va tomar efeutu oficial el 1 de xineru de 1801.
• 6 de mayu: Los austriacos crucien el Puertu de Tende y ocupen la rexón de Niza (Francia).
• 15 de mayu: Napoleón Bonaparte crucia los Alpes ya invade Italia.
• 16 de mayu: Primer censu xeneral de la población en Francia.
• 21 de mayu: Campaña de Bonaparte n'Italia.
• 29 de mayu: Niza ye recuperada polos franceses dempués de la retirada de los austriacos.

• 2 de xunu: Primer vacunación de la viruela n'América del Norte, en Trinity, Terra Nova Newfoundland.
• 4 de xunu: Disolución de la Cámara y entamu de la campaña eleutoral nel Baxu Canadá (eleición de 35 diputaos francófonos y 15 diputaos anglófonos).
• 14 de xunu: Kléber ye asesináu por Suleiman El Alepi. El xeneral Menu asocéde-y. Casáu con una exipcia y convertíu al islam, desenvuelve l'agricultura y los trabayos de regación.
• 14 de xunu: L'exércitu austriacu ye ganáu por Napoleón na Batalla de Marengo.
• 19 de xunu: L'exércitu francés empobináu por Moreau vence a los austriacos na batalla de Höchstädt.
• 26 de xunu: Alessandro Volta anuncia'l descubrimientu y funcionamientu de la primer pila llétrica.
• 27 de xunu: El pachá de Trípoli, Yusuf ibn Ali Karamanli declara la guerra a Suecia cortando'l mástil de la bandera qu'izaba sobre'l consuláu.

• 4 de xunetu: Creación del territoriu d'Indiana (Estaos Xuníos).
• Cese'l fueu ente Francia y Austria.
• Francia llibera y devuelve soldaos rusos.

• 13 d'agostu: Bonaparte pide a Cambacérès de dirixir una comisión encargada de componer el Códigu de les Lleis (Code civil français).
• 23 d'agostu: Rusia - Reglamentos que reemplacen les municipalidaes electives por alcaldíes empobinaes por funcionarios del Estáu.
• 24 d'agostu: Combate naval de Malta.
• 30 d'agostu: Estaos Xuníos, revuelta de Gabriel Prosser, nuevu esclavu negru de 24 años qu'intenta tomar la ciudá de Richmond (Virxinia) a la cabeza d'un miliar d'afroamericanos. Traicionáu por otros dos esclavos, ye colgáu xunto con 50 de los sos homes.
• Agostu: Una flota británica apaez ante Batavia pero retirar por falta de tropes pa desembarcar dempués d'amburar delles cases y destruyir barcos.

• 5 de setiembre: Inglaterra ocupa Malta y espulsa a los franceses de la islla (1798-1800). Malta conviértese nun protectoráu británicu (1800-1964).
• 20 de setiembre: Tratáu de Mortefontaine robláu por Francia, Reinu Xuníu y los Estaos Xuníos d'América poniendo fin a la Cuasi Guerra (Quasi-War).
• 30 de setiembre: Convención de 1800 ente Francia y los Estaos Xuníos pa poner fin a l'alianza ente los dos estaos dende 1778 y resolver les hostilidaes que surdieron dende 1798 cola "Quasi-War" sobremanera nel Caribe. Esta convención punxo fin a cualquier alianza con otru país per parte de los Estaos Xuníos hasta pasáu un sieglu.

• 1 d'ochobre: España dexa la Louisiana a Francia per aciu un Tratáu secretu de San Ildefonso. El territoriu va siguir ocupáu por España hasta 1803.
• Rostoptchine propón al zar de Rusia una alianza con Francia contra Gran Bretaña con idea de partise l'Imperiu otomanu.
• Rusia: col alcuerdu del metropolita de Moscú, l'edictu de tolerancia de 1798 estender a l'antigua capital, onde los "vieyos creyentes" yá pueden instalase.

• 1 de payares El presidente d'Estaos Xuníos John Adams, convertir nel primer mandatariu que vive na Casona presidencial (darréu llamada Casa Blanca). La sede del gobiernu americanu ye tresferida a Washington D. C.
• 7 de payares: Bonaparte respuende a una carta de Lluis XVIII dexando claro la so oposición a una restauración monárquica.
• 17 de payares: El congresu americanu celebra la so primer sesión nel distritu federal de Washington.
• 21 de payares: Francia, fundación de la congregación relixosa femenina de les Dames del Sagráu Corazón por Madeleine-Sophie Barat.
• Rusia-Dos Sicilies: Alcuentru de Pablu I de Rusia col duque de Serracapriola, embaxador del Reinu de les Dos Sicilies. El zar declárase favorable a una xunta de les dos Ilesies.

• 3 d'avientu: Sufraxu universal masculín nos Estaos Xuníos pa la eleición presidencial.
• 3 d'avientu: L'exércitu francés de Moreau gana les tropes austriaques na batalla de Hohenlinden.
• 9 d'avientu: Rusia-Francia: Bonaparte llapada al zar Pablu I de Rusia a un acercamientu ente los dos países.
• 13 d'avientu: Mariano Luis de Urquijo ye destituyíu. El ministru Manuel Godoy vuelve al poder n'España.
• 16 d'avientu: Tratáu de Mortefontaine, convención roblada ente Francia, Gran Bretaña y los Estaos Xuníos poniendo fin a la cuasi guerra (1798-1800).
• 24 d'avientu: Atentáu contra'l Primera Consul Napoleón Bonaparte en París, del que sale ilesu. Dichu atentáu ye fomentáu por Georges Cadoudal, sofitáu polos británicos. La esplosión fai 22 muertos. Abarruntar en primer llugar de los xacobinos polo que son arrestaos y deportaos en masa. Rápido afayar que l'atentáu ye obra de los realistes polo que se pasa a arrestar a tolos partidarios del rei.
• 24 d'avientu: Pierre Coudrin y Henriette Aymer de la Chevalerie crean la Congregación de los sagraos corazones de Xesús y María en París.
• 31 d'avientu: Pablu I de Rusia ordena al xeneral Orlov, hetman de los Cosacos, caminar escontra les colonies britániques de les Indies con 22.500 homes.
• Firma de los trataos ente Rusia, Prusia, Suecia y Dinamarca p'anovar el sistema de neutralidá armada de 1780.

• Gran Bretaña: Desarrollu del ferrocarril: primeres calderes d'alta presión. (1825)
• Gran Bretaña: Males colleches (1800-1801) que provoquen motinos per tol Reinu Xuníu.
• La electrólisis de l'agua ye afayada por Anthony Carlisle y William Nicholson al pasar corriente voltaica al traviés de l'agua xenerando hidróxenu y osíxenu.
• La radiación infrarroxo ye afayada por William Herschel.
• Alejaidinho esculpe'l Bom Jesus.
• El valse naz n'Europa.
• Empecípiase'l reinu de Ntare Rugamba, rei de Burundi (1800-1850).
• Entamu del reinu de Toru Kouamena, llamáu Osei Bonsu, líder de los Ashanti (1800-1824).
• Alexander von Humbolt reconoz la canal de Casiquiare que fai la unión ente l'Amazones y l'Orinoco pol ríu Negru.
• Nueva España (Méxicu) cuenta con 5,3 millones d'indios.
• Estaos Xuníos cuenta con 7 millones d'habitantes. 700.000 colonos blancos instalar al oeste de les Apalaches (Ohio, Illinois, Indiana, Alabama y Mississippi).
• Ataques de pirates vietnamites nes costes del sur de China.
• Los británicos empiecen a importar opiu en China. El comerciu con China ye escedentario pa la Gran Bretaña.
• Entamu del reinu d'Alim, khan de Kokanda (1800-1810). El khanatu de Kokanda anexona Tachkent y Turkestán ya impón el so dominiu a los cazacos.
• India: Protectoráu británicu sobre'l nizâm de Hyderabad.
• Un violentu ciclón destrúi la desaguada del Kistna.
• Portugal: Terremotu na islla de Terceira nel archipiélagu de les Azores.
• Rusia: La población de Siberia nun algamar les 600.000 persones. A partir de 1800 el gobiernu rusu manda poblar la rexón con siervos del Estáu, opositores al réxime y prisioneros de guerra.
• El "Althing" d'Islandia, el parllamentu más antiguu (930-1800), ye abolíu. El parllamentu islandés nun va ser restablecíu hasta 1844.

• 6 de xineru: Anna Maria Hall, escritora irlandesa (f. 1889).
• 7 de xineru: Millard Fillmore, presidente d'Estaos Xuníos (f. 1874).
• 11 de xineru: Anyos Jedlik, físicu ya inventor húngaru (f. 1895).
• 14 de xineru: Ludwig von Köchel, musicólogu austriacu (f. 1877).
• 17 de xineru: Caleb Cushing, home d'estáu y diplomáticu d'Estaos Xuníos (f. 1879).
• 24 de xineru: Edwin Chadwick, reformista social británicu (f. 1890).
• 26 de xineru: Johann Gerhard Oncken, predicador baptista alemán (f. 1884).
• 26 de xineru: Elizabeth Ann Whitney, líder mormón d'Estaos Xuníos (f. 1882).
• 27 de xineru: John Evelyn Denison, Vizconde d'Ossington, noble inglés (f. 1875).
• 18 de febreru: Dalmacio Vélez Sársfield, xurista, abogáu y políticu arxentín (f. 1875).^[1]
• 3 de marzu: Heinrich Georg Bronn, xeólogu y paleontólogu alemán (f. 1862).
• 18 de marzu: Claudio Gay, botánicu francés (f. 1873).
• 24 de xunetu: Henry Shaw, botánicu d'Estaos Xuníos (f. 1889).
• 12 d'agostu: Jean-Jacques Ampère, filólogu, escritor ya historiador francés (f. 1864).
• 22 de setiembre: George Bentham, botánicu británicu (f. 1884).
• 1 de payares: José María del Canto Marín de Poveda, militar chilenu.
• 3 d'avientu: France Prešeren, poeta románticu eslovenu (f. 1849).

• 1 de xineru: Louis Jean Marie Daubenton, médicu y naturalista francés (n. 1716)
• 20 de xunu: Abraham Gotthelf Kastner matemáticu alemán (n. 1719)
• 14 de xunetu: Lorenzo Mascheroni, matemáticu italianu (n. 1750)

• Goya - Familia de Carlos IV.

• Shaw describe per primer vegada'l lleón marín del sur (Otaria flavescens)

La población mundial taba cerca de 978 millones de persones. En 1802 llegar a los mil millones de persones, distribuyíes de la siguiente manera:

• • África: 107.000.000
  • Asia: 635.000.000
    • China: 300-400.000.000
  • Europa: 203.000.000
    • Francia: 29.290.000
  • América Llatina: 24.000.000
  • Estaos Xuníos: 7.000.000
  • Oceanía: 2.000.000

Les ciudaes con mayor población yeren:

1. Beixín, (China) 1.100.000
2. Londres, (Reinu Xuníu) 861.000
3. Cantón, (China) 800.000
4. Tokiu, (Xapón) 685.000
5. Istambul, (Imperiu otomanu) 570.000
6. París, (Francia) 546.000
7. Nápoles, (Reinu de Nápoles) 430.000
8. Hangzhou, (China) 387.000
9. Osaka, (Xapón) 383.000
10. Kyoto, (Xapón) 377.000

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre 1800.