Sadullah Sadi Efendi

Sadullah Sadi Efendi (ǒ.21 Şubat 1539, İstanbul); din alimi, şair, Sahn-ı Seman Medresesi'nde müderris, kadı, Osmanlı Devleti müftüsü/şeyhülislamı.

Daday, Kastamonu'da doğmuştur. Babası İsa Çelebi'dir. Babası İstanbul'a gelip Aksaray'da bulunan Murad Paşa Camii'ne hoca olmuş ve oğlunu da İstanbul'a birlikte getirmiştir. Sadullah Sadi Efendi İstanbul'da medrese tahsili alıp önce "Başçı İbrahim Efendi Medresesi", sonra Edirne "Taşlık Medresesi", daha sonrasında İstanbul'da "Mahmut Paşa Medresesi" ve "Sultanı Medresesi"nde müderrislik yapıp sonra Sahn medrese müderrisi olmuştur. 1522'de İstanbul Kadısı görevine getirilmiştir.^[1]

1527'de "Molla Kâbız Meselesi"ne karışmıştır. Molla Kâbız İran'dan gelmiş ve İsa'nın bütün peygamberlerden üstün olduğu iddiasını yapıp bunu Kuran ayetleri ile kanıtlamaya kalkışmıştı. Bu Sünni ulemanın ilgisini çekip Molla Kâbız tutuklanıp iki kazasker önünde yargılanmaya getirilmiştir. Molla Kâbız bu yargılamada kendi teorisini uzun uzun anlatmış ise de yargıç olan iki kazasker bunlara hiç aldırış etmeden ve hiç karşılık veya yanıt vermeden onu idama mahkûm etmişlerdir. Bu yargılamayı Padişah I. Süleyman şahsen izlemişti ve bu kısa yargılamadan hoşlanmamıştı. Onun verdiği emirle ertesi gün Şeyhülislam Kemalpaşazade İbn-i Kemal Efendi ve İstanbul Kadısı olan Sadullah Sadi Efendi yargıç olarak Molla Kâbız'ı yeniden yargılamaya koyuldular ve detaylı bir şekilde Molla Kâbız'ın savlarına karşı savlar ileri sürdüler. Molla Kâbız inancından dönmesi için uyarıldıysa da o inancından dönmeyeceğini bildirince idama mahkûm edilip boynu vuruldu.^[2]

İstanbul Kadılığı görevinden sonra Sadullah Sadi Efendi "Sahn-i Seman" müderrislik görevine dönmüştür.

I. Süleyman döneminde 1536'de Şeyhülislam İbn-i Kemal öldükten sonra onun yerine Sadullah Sadi Efendi Şeyhülislam yapılmıştır. Sadullah Sadi Efendi bu görevde 5 yıl kalmıştır. Verdiği fetvalar kılı kırk yarar şekilde çok ayrıntılı idi.^[1]

21 Şubat 1539'da bu görevde iken ölmüştür. Mezarı Eyüp mezarlığındadır. Pîr Mehmed Çelebi adında bir oğlu, Halil Defterî Bey'in eşi olan bir kızı, Ahîzâde Mehmed Efendi'nin eşi olan bir kızı vardır.

Fatih'te bir "darülkurra" yaptırmıştır.

Yazılı eserleri arasında şunlar vardır;

• Tefsir-i Beyzavi Hasiyesi
• Fetevay-i Sadiye
• Hasiye Ala Serhi Hidaye

• Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları ISBN 975-333-0383 C.III say.25 [2]
• Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Osmanlı Tarihi III. Cilt 2. Kısım: XVI. Yüzyıl Ortalarından XVI. Yüzyıl Sonuna Kadar , Ankara:Türk Tarih Kurumu 1995 (6. Baskı) ISBN 975-16-0014-6 s.452