|
Meta-analiz
 Meta-analiz, birden fazla bilimsel çalışmanın sonuçlarını birleştiren istatistiksel analizdir. Meta-analizler, aynı soruyu ele alan birden çok bilimsel çalışma olduğunda ve her bir çalışmanın bir dereceye kadar hataya sahip olması beklenen ölçümleri bildirdiği durumlarda kullanılır. Burada amaç, bu hatanın nasıl olduğuna bağlı olarak bilinmeyen ortak gerçeğe en yakın havuzlanmış bir tahmin elde etmek için istatistik yaklaşımlarını kullanmaktır. Bu nedenle Metabilimin temel metodolojisidir. Meta-analiz sonuçları, kanıta dayalı tıp literatürü tarafından en güvenilir kanıt kaynağı olarak kabul edilmektedir.[1][2][3] Meta-analizler yalnızca bilinmeyen etki büyüklüğünün tahminini sağlamakla kalmaz aynı zamanda farklı çalışmalardan elde edilen sonuçları karşılaştırma ve çalışma sonuçları arasındaki kalıpları, sonuçlar arasındaki anlaşmazlık kaynaklarını veya gün ışığına çıkabilecek diğer ilginç ilişkileri belirleme kapasitesine de sahiptir.[4] Bununla birlikte meta-analizle ilgili bazı metodolojik problemler de vardır. Tek tek çalışmalar; sorgulanabilir araştırma uygulamaları (ör. veri tarama, veri gözetleme, araştırmaları bırakma) veya dergi düzeyindeki yayın yanlılığı nedeniyle sistematik olarak önyargılıysa, genel tedavi etkisinin meta-analitik tahmini gerçek etkinliğini yansıtmayabilir.[5][6] Meta-analiz, heterojen çalışmalar arasındaki farklılıkların ortalamasını almakla da eleştirilmiştir, çünkü bu farklılıklar potansiyel olarak klinik kararlarda bilgilendirici olabilir.[7] Örneğin, çelişkili sonuçlar bildiren iki randomize kontrollü çalışmada (RKÇ) farklı tedavi etkileri yaşayan iki hasta grubu varsa, meta-analitik ortalama, elma ve portakalların ağırlığının ortalamasına benzer şekilde hiçbir grubu temsil etmeyebilir. Sonuç ne elmalar ne de portakallar için doğrudur.[8] Bir meta-analiz gerçekleştirirken araştırmacı, çalışmaların nasıl aranacağına karar verme, bir dizi nesnel kritere dayalı çalışmaları seçme, eksik verilerle ilgilenme, verileri analiz etme ve açıklama veya seçim yapma dahil olmak üzere sonuçları etkileyebilecek bazı seçimler yapmaktadır.[9] Bu durum bir meta-analizin tamamlanmasında yapılan bu metodolojik seçimlerin sonuçları etkileyebileceği için meta-analizi esnek hale getirir.[10] Örneğin, Wanous ve meslektaşları (a) iş performansı ve tatmin ilişkisi, (b) gerçekçi iş ön izlemeleri, (c) rol çatışması ve belirsizliği bağıntıları ve (d) iş olmak üzere dört başlık altında dört çift meta-analiz incelediler. Sonuçta memnuniyet ve devamsızlık ilişkisini incelediklerinde araştırmacılar tarafından yapılan çeşitli yargılamaların nasıl farklı sonuçlar ürettiğini göstermişlerdir.[11] Meta-analizler, her zaman olmamakla birlikte genellikle sistematik inceleme prosedürünün önemli bileşenleridir. Örneğin, tedavinin ne kadar iyi olduğunu daha iyi anlamak için bir tıbbi tedavinin birkaç klinik denemesi üzerinde meta-analiz yapılabilir. Burada Cochrane Collaboration[12] tarafından kullanılan terminolojiyi takip etmek ve "araştırma sentezi" veya "kanıt sentezi"nin birleştirme gibi diğer yönlerini bırakarak kanıtları birleştirmenin istatistiksel yöntemlerine atıfta bulunmak için "meta-analiz"i kullanmak uygundur. Bir meta-analiz ikincil bir kaynaktır.[13][14] Ayrıca aynı seçim kriterlerinden geçmemiş veya aynı araştırma metodolojilerinin hepsine aynı şekilde uygulanmamış çok sayıda kohort olduğu durumlarda tek bir çalışmaya meta-analiz de uygulanabilir. Bu koşullar altında her kohort ayrı bir çalışma olarak ele alınır ve çalışma çapında sonuçlar çıkarmak için meta-analiz kullanılır.[15] Kaynakça
Dış bağlantılar Vikiversite'de Meta-analiz ile ilgili kaynaklar bulunur.
|
