เจ้าไชยสงคราม (สมพมิตร ณ เชียงใหม่)

เจ้าสมพมิตร ณ เชียงใหม่
เจ้าไชยสงคราม (สมพมิตร ณ เชียงใหม่) ปฏิบัติหน้าที่ควาญช้างพระที่นั่ง
เจ้าไชยสงคราม เมืองนครเชียงใหม่
แต่งตั้ง	10 พฤษภาคม พ.ศ. 2449
ผู้กำกับการตำรวจภูธรจังหวัดเชียงใหม่[1]
แต่งตั้ง	พ.ศ. 2465
เกิด	พ.ศ. 2408
ถึงแก่กรรม	12 สิงหาคม พ.ศ. 2474 (66 ปี)
ราชวงศ์	ทิพย์จักร
ราชสกุล	ณ เชียงใหม่
เจ้าบิดา	เจ้าน้อยรศ ณ เชียงใหม่
เจ้ามารดา	เจ้าเอื้องผึ้ง ณ เชียงใหม่

นายพันตำรวจเอก เจ้าไชยสงคราม (สมพมิตร ณ เชียงใหม่) (ไทยถิ่นเหนือ: ) (พ.ศ. 2408 - พ.ศ. 2474) เป็นเจ้านายฝ่ายเหนือผู้สืบสายโลหิตจากพระยาธรรมลังกา เจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่ องค์ที่ 2 และพระยาคำฟั่น เจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่ องค์ที่ 3 อดีตผู้บัญชาการตำรวจมณฑลพายัพ และเป็นตาทวดของทักษิณ ชินวัตร อดีตนายกรัฐมนตรีไทยคนที่ 23 ของประเทศไทย และยิ่งลักษณ์ ชินวัตร อดีตนายกรัฐมนตรีไทยคนที่ 28 ของประเทศไทย

เจ้าไชยสงคราม หรือ เจ้าสมพมิตร ณ เชียงใหม่ ^[2][3][4][1] เกิดปี พ.ศ. 2408 เป็นโอรสในเจ้าน้อยรศ ณ เชียงใหม่ (โอรสในเจ้าอุปราช (หน่อคำ ณ เชียงใหม่), เจ้าอุปราชนครเชียงใหม่ และเจ้าหญิงบุนนาค) กับ เจ้าเอื้องผึ้ง ณ เชียงใหม่

เจ้าไชยสงคราม สืบเชื้อสายโดยตรงจากพระยาธรรมลังกา เจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่องค์ที่ 2 และพระยาคำฟั่น เจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่องค์ที่ 3 และมีศักดิ์เป็นราชปนัดดา (เหลน-ปู่ทวด) ในพระเจ้ามโหตรประเทศ เจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่องค์ที่ 5

• พ.ศ. 2445 - เริ่มรับราชการเป็นเสนา ตำแหน่งทหารจังหวัดเชียงใหม่
• พ.ศ. 2446 - รับพระราชทานสัญญาบัตรยศนายร้อยตำรวจเอก ตำแหน่งผู้บังคับกองตำรวจภูธรจังหวัดเชียงใหม่
• 10 พฤษภาคม พ.ศ. 2449 - เลื่อนยศเป็นนายพันตำรวจตรี^[5]
• 11 พฤษภาคม พ.ศ. 2449 - รับพระราชทานสัญญาบัตรบรรดาศักดิ์เป็น เจ้าไชยสงคราม เมืองนครเชียงใหม่ ^[6]
• พ.ศ. 2451 - ดำรงตำแหน่งเป็นผู้บังคับการตำรวจภูธรจังหวัดลำพูน
• 9 พฤษภาคม พ.ศ. 2454 - เลื่อนยศเป็นนายพันตำรวจโท^[7]
• พ.ศ. 2455 - ดำรงตำแหน่งเป็นผู้ช่วยผู้บังคับการตำรวจภูธรมณฑลพายัพ
• 16 ธันวาคม 2458 – นายหมู่โท^[8]
• พ.ศ. 2459 - ดำรงตำแหน่งเป็นผู้บังคับการตำรวจภูธรจังหวัดเชียงราย
• พ.ศ. 2465 - ดำรงตำแหน่งเป็นผู้กำกับการตำรวจภูธรจังหวัดเชียงใหม่
• 1 มกราคม พ.ศ. 2466 - เลื่อนพระยศเป็นนายพันตำรวจเอก^[9]
• 26 พฤศจิกายน 2467 – นายหมวดตรี^[10]
• 19 พฤศจิกายน 2468 – นายหมวดโท^[11]
• พ.ศ. 2472 - ออกจากราชการรับพระราชทานบำนาญ

เจ้าไชยสงคราม ได้รับฉายาว่าเป็น "มือปราบแห่งเวียงพิงค์" เป็นเจ้านายผู้มีบทบาทสำคัญในการปราบปรามโจรผู้ร้ายในมณฑลฝ่ายเหนือและรับราชการสนองพระเดชพระคุณถวายความปลอดภัยแก่เจ้าอินทวโรรสสุริยวงษ์ เจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่ องค์ที่ 8 และ เจ้าแก้วนวรัฐ เจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่องค์ที่ 9 ตลอดสองรัชสมัย

เจ้าไชยสงคราม ได้รับความไว้วางพระทัยจากเจ้าแก้วนวรัฐและเจ้านายฝ่ายเหนือ ให้ปฏิบัติหน้าที่ควาญช้างพระที่นั่งและถวายความปลอดภัยแก่พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวและสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินี ในคราวเสด็จพระราชดำเนินประพาสหัวเมืองฝ่ายเหนือ และจากการปฏิบัติภารกิจรับใช้สนองเบื้องพระยุคลบาทดังกล่าว เป็นที่ต้องพระราชหฤทัยในพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวยิ่งนัก ต่อมาจึงมีพระมหากรุณาธิคุณโปรดเกล้าฯ รับโอรสของเจ้าไชยสงคราม ไว้ในพระบรมราชูปถัมภ์ ให้ได้รับการศึกษาในกรุงเทพมหานคร โดยโปรดฯ ให้พำนักในวังศุโขทัย

เจ้าไชยสงคราม เคยได้เข้าเฝ้าถวายเครื่องบรรณาการ พร้อมกับเจ้าอินทวโรรสสุริยวงษ์ พร้อมกับ เจ้าราชภาคินัย เจ้าน้อยเลาแก้ว เจ้าน้อยเมืองชื่น และเจ้าน้อยวุฒิวงษ์ ในวันที่ 6 ตุลาคม พ.ศ. 2447^[12] ตามราชประเพณีที่ประเทศราชต้องส่งต้นไม้เงินต้นไม้ทอง และเครื่องราชบรรณาการไปยังกรุงเทพฯ ทุกๆ 3 ปี หรือทุกปี เพื่อแสดงความสวามิภักดิ์และการยอมเป็นเมืองขึ้น ซึ่งนับเป็นการถวายเครื่องราชบรรณาการครั้งสุดท้าย ^[13][14]

เจ้าไชยสงคราม ป่วยเป็นลม ถึงแก่อนิจกรรม เมื่อวันที่ 12 สิงหาคม พ.ศ. 2474 สิริอายุได้ 66 ปี^[1]

เจ้าไชยสงคราม มีชายา 1 ท่าน และหม่อม 2 ท่าน มีบุตรรวมทั้งหมด 11 คน ดังนี้

เจ้าศรีนวล ณ เชียงใหม่

1. เจ้าหน่อคำ ณ เชียงใหม่
2. เจ้าจันทรโสภา ณ เชียงใหม่

หม่อมคำใส ณ เชียงใหม่

1. เจ้าข่ายแก้ว ณ เชียงใหม่
2. เจ้าไชยมงคล ณ เชียงใหม่
3. เจ้าไชยณรงค์ ณ เชียงใหม่ อดีตสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรจังหวัดเชียงใหม่ ^[15][16]
4. เจ้าไชยสุริวงศ์ ณ เชียงใหม่ คหบดีผู้บุกเบิกกิจการโรงภาพยนตร์และโรงแรมในจังหวัดเชียงใหม่ เป็นเจ้าบิดาในธวัชวงศ์ ณ เชียงใหม่ อดีตรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงการคลัง การต่างประเทศ และสาธารณสุข
5. เจ้าไชยชนะ ณ เชียงใหม่

หม่อมอุษา ณ เชียงใหม่

1. เจ้าน้อยอินทร์ ณ เชียงใหม่
2. เจ้าน้อยหมอก ณ เชียงใหม่
3. เจ้าจันทร์ทิพย์ ระมิงค์วงศ์ เป็นเจ้ายายของ ดร.ทักษิณ ชินวัตร อดีตนายกรัฐมนตรีไทยคนที่ 23 และยิ่งลักษณ์ ชินวัตร อดีตนายกรัฐมนตรีไทย คนที่ 28 และยังเป็นเจ้าทวดของแพทองธาร ชินวัตร นายกรัฐมนตรีไทย คนที่ 31

• พ.ศ. 2469 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นที่ 4 จัตุรถาภรณ์ช้างเผือก (จ.ช.)^[17]
• พ.ศ. 2463 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นที่ 4 จัตุรถาภรณ์มงกุฎไทย (จ.ม.)^[18]
• พ.ศ. 2463 – เหรียญจักรมาลา (ร.จ.ม.)^[19]

• ปราณี ศิริธร ณ พัทลุง. เพ็ชร์ล้านนา. (ครั้งที่ 2) เชียงใหม่ :ผู้จัดการ ศูนย์ภาคเหนือ, 2538.
• คัมภีร์ คัมภีรญาณนนท์ , นาวาอากาศเอก. เจ้านายฝ่ายเหนือ. [1] เก็บถาวร 2021-05-14 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• อนุ เนินหาด, พันตำรวจโท. สังคมเมืองเชียงใหม่: ย่านถนนเจริญเมือง (๑๙). [2] เก็บถาวร 2011-11-10 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน