Жасуша қабырғасы

Жасуша қабырғасы — жасуша мембранасының сыртындағы қатты қабықша.

Ол прокариоттардың көбісінде бар және эукариоттардың ішінде саңырауқұлақтарда, өсімдіктерде жиі кездеседі. Ал жануарларда және қарапайымдардардың көбісінде ондай органелла жоқ.

Жасуша қабырғасының пішіні ағзаға байланысты болады және ол ағзаның жалпы пішінін біркелкі қалыпта ұстауға жағдай жасайды. Сондай-ақ қабырға жасушаны қаупті болуы мүмкін ірі молекулалардың кірігуінен сақтайды және басқа да қорғау қызметтерін атқарады.

Жер бетіндегі өсімдіктерде жасуша қабырғасы целлюлоза мен пектиндік заттардан тұрады. Балдырларда ол гликопротеиндер және каррагинан, агар сияқты полисахаридтерден тұрады. Бактерияларда ол пептидогликаннан құралған. Саңырауқұлақтарда хитин, хитозан, глюкандардан құралған.

Грам әдісіне сәйкес жалпы бактериялар және олардың жасуша қабырғалары екі түрге бөлінеді.^[1]

Грам оң бактерияларда қабықша тек пептидогликан (муреин) қабатынан тұрады. Ол мембранамен тығыз беттескен.

Грам теріс бактерияларда пептидогликан қабаты жұқалау болады және оның мембранамен аралығында периплазмалық кеңістігі бар. Бұған қоса сыртында капсуласы болады. Ол липидтерден құралған мембрана болып келеді. Бұндай қасиеті арқылы, грам теріс бактериялар лизоцимге қарсы тұра алады, ал грам оң бактериялар лизис үрдесіне қашайып кетеді.

Балдырларда жасуша қабырғасы полисахаридтерден (целлюлоза, каррагинан, альгин қышқылдары) немесе гликопротеиндерден, немесе екеуінің қоспасынан тұрады.

Бәрінен бөлек, диатомды балдырлардағы жасуша қабырғасы кремний оксидінен құралады.^[2]

• Жасушааралық зат

Жасушаның органеллалары Эндомембраналық жүйе Жасуша мембранасы • Жасуша ядросы • Эндоплазмалық тор • Гольджи аппараты • Аутофагосома • Везикулалар (Экзосома • Лизосома • Эндосома • Фагосома • Вакуоль • Акросома • Вайбель—Паладе денешігі) • Меланосома • Пероксисома • Гликосома Жасуша қаңқасы Микрофиламенттер • Аралық филаменттер • Микротүтікшелер • Микротүтікшелерді иіретін орталық (Центросома • Центриоль • Кинетосома) • Миожіпшелер Эндосимбионттар Митохондрия • Пластидтер (Хлоропласттар • Хромопласттар • Лейкопласттар • Танносомалар) Басқа ішкі органеллалар Ядрошық • Рибонуклеопротеидтер (Рибосома • Сплайсосома • Vault) • Цитоплазма • Протеасома • Көзше Сыртқы құрылымдар Кірпікшелер (Аксонема) • Жасуша қабырғасы

Өсімдіктер морфологиясы және анатомиясы Вегетативтік мүшелер Тамыр • Каудекс • Пневматофорлар • Өркен • Сабақ • Тамыр сабақ • Түйнек • Пиязшық • Цефалий • Бүршік • Дің • Бұтақ • Қалемше • Жапырақ • Бөбежапырақ • Ризоидтар • Таллом Генеративтік мүшелер Гүл • Гүлшанақ • Гүл тостағаншасы және күлте • Андроцей және гинецей • Тозаң • Тұқым • Жеміс • Гаметофит • Гаметангий • Антеридий • Архегоний • Спорангий • Стробил Беткі құрылымдар Өсімдік кутикуласы • Эпикутикулалық балауыз • Шірне • Тыныс саңылаулары • Трихомалар Өсімдік ұлпалары Түзуші ұлпа Төбе меристемасы • Бүйір меристемасы • Қыстырма меристема • Дерматоген • Калиптроген • Камбий • Феллоген • Каллус Жабын ұлпа Эпидерма • Перидерма • Экзодерма және эндодерма • Қыртыс • Протодерма және ризодерма • Веламен Өткізгіш ұлпа Ксилема • Флоэма Тірек ұлпа Склеренхима • Колленхима • Склереидалар • Идиобластар Негізгі ұлпа Паренхима • Хлоренхима • Аэренхима • Идиобластар Өсімдік жасушасы Органоидтар Жасуша қабырғасы • Вакуоль • Фрагмопласт • Танносома Пластидтер Лейкопласттар (Протеинопласттар • Элайопласттар • Амилопласттар) • Хромопласттар • Хлоропласттар • Этиопласттар • Геронтопласттар • Плазмодесмалар Габитус Жастық тәріздес өсімдіктер • Дегелекті өсімдіктер • Бұталар (Бұташықтар • Жартылай бұталар) • Суккуленттер • Ағаштар • Шырмалғыш өсімдіктер • Шөптер Уикисанат:Морфология • Уикисанат:Анатомия • Галерея