Түйнек

Түйнек (лат. tuber) – өзгерген сабақ; өсімдіктің бір не бірнеше сабақ буыны аралығынан дамиды. Түйнектер жер беті және жер асты болып бөлінеді. Жер үсті түйнегі әдетте негізгі (мысалы, кольраби) немесе жанама бұтақтардан (эпифитті орхидеялар) өсіп жетіледі де олардың жасыл жапырақтары болады. Жер асты түйнегі жапырақтары редукцияға ұшыраған, ерте түсіп қалатын қабыршаққа айналған. Кейде түйнек гипокотиль жолымен (тұқымжарнақ астындағы иін – тамыр мойны мен тұқымжарнақ аралығындағы өскін сабағының бөлігі) дамиды (мыс., цикламен). Ұсақ түйнектер өсімдіктің жапырақ қолтығынан (фикария), көбінесе, гүлшоғырының айналасында (таран) немесе өнім бүршіктері ретінде (кейбір күрделі споралы өсімдіктердің жапырақтарында түзіліп, түскен кезде жаңа өсімдікке бастама беретін қосымша бүршіктер) түзіледі. Жер асты түйнектерінің жапырақтары редукцияға ұшыраған, олардың қолтықтарында бүршіктері болады. Мұндай бүршіктерді көзшелер деп атайды.

Түйнекте қоректік заттар қоры, көбінесе крахмал, т.б. көмірсулар мол жиналады. Түйнектің мен сүректің паренхималық клеткаларынан, кейде сабақ өзегінен өседі. Түйнек әдетте көбеюге, өсімдіктің қыстап шығуына қажет, Түйнекпен жаңа өсімдік дамиды. Түйнектің бір жылдық, көп жылдық түрлері бар. Көптеген өсімдіктердің түйнегі тағамға, малға жем ретінде пайдаланылады. Бұлар тамыржеміс (жер асты ет-женді органдарын пайдалану үшін өсірілетін өсімдіктер) деп аталады. Тамыржемісте қант, минералды тұздар, витаминдер, каротин болады.^[1]

Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет.

Өсімдіктер морфологиясы және анатомиясы Вегетативтік мүшелер Тамыр • Каудекс • Пневматофорлар • Өркен • Сабақ • Тамыр сабақ • Түйнек • Пиязшық • Цефалий • Бүршік • Дің • Бұтақ • Қалемше • Жапырақ • Бөбежапырақ • Ризоидтар • Таллом Генеративтік мүшелер Гүл • Гүлшанақ • Гүл тостағаншасы және күлте • Андроцей және гинецей • Тозаң • Тұқым • Жеміс • Гаметофит • Гаметангий • Антеридий • Архегоний • Спорангий • Стробил Беткі құрылымдар Өсімдік кутикуласы • Эпикутикулалық балауыз • Шірне • Тыныс саңылаулары • Трихомалар Өсімдік ұлпалары Түзуші ұлпа Төбе меристемасы • Бүйір меристемасы • Қыстырма меристема • Дерматоген • Калиптроген • Камбий • Феллоген • Каллус Жабын ұлпа Эпидерма • Перидерма • Экзодерма және эндодерма • Қыртыс • Протодерма және ризодерма • Веламен Өткізгіш ұлпа Ксилема • Флоэма Тірек ұлпа Склеренхима • Колленхима • Склереидалар • Идиобластар Негізгі ұлпа Паренхима • Хлоренхима • Аэренхима • Идиобластар Өсімдік жасушасы Органоидтар Жасуша қабырғасы • Вакуоль • Фрагмопласт • Танносома Пластидтер Лейкопласттар (Протеинопласттар • Элайопласттар • Амилопласттар) • Хромопласттар • Хлоропласттар • Этиопласттар • Геронтопласттар • Плазмодесмалар Габитус Жастық тәріздес өсімдіктер • Дегелекті өсімдіктер • Бұталар (Бұташықтар • Жартылай бұталар) • Суккуленттер • Ағаштар • Шырмалғыш өсімдіктер • Шөптер Уикисанат:Морфология • Уикисанат:Анатомия • Галерея