|
Katolika liturgioLaŭ la Katolika Eklezio, la Katolika liturgio estas la ripetado de la sacerdota “ofico” de Kristo pere de ritoj kiuj montras kaj fondas la Eklezion mem. La rilato inter rito kaj liturgio ne estas do rilato de identeco, male, la liturgio esprimiĝas pere de la rito. Unu el la plej komunaj eraroj konsistas ĝuste en “pensi la liturgion unike kiel publika kulto de la Eklezio, ago nome kiu reduktiĝas al esprimo de de institucia realo kaj fondita sur kultaj normoj (difinitaj rublikoj). La koncepto de liturgio en Katolikismo estas tre ampleksa kaj malfacilas doni al ĝi koncizan difinon kaj elĉerpan samtempe. Fakte, la Dua Vatikana Koncilio, defininte la rolon de la liturgio "precipe la kulto al dia Majsteco" kaj "la kulmino al kiu strebas la ago de la Eklezio kaj, samtempe, la fonto el kiu devenas tuta ĝia energio" (Sacrosanctum Concilium 10, 33), ĝin enirigas enen de la spiritualeco de la Eklezio, fonto kaj kulmino de kredo mem kaj de la teologio. Krome, se oni atentiĝas pri la sanktaj Skriboj oni ekkonscias ke la du precipaj eventoj de la revelacio de la kristana Biblio, la dono de la dek vortoj sur la Monto Sinajo al Moseo kaj la Paska Mistero, okazas en kunteksto kiu povas esti difinita liturgia, surbaze de kiu la Eklezio fundas kaj formulas siajn ritojn. Liturgia kalendaroLa Eklezia sekvas , dumjare, ciklon de festoj difinitan Liturgia jaro de la Katolika Eklezio. Ĉiu liturgia celebro entenas erojn fiksajn, diritajn Ordinariumo, kiuj restas senŝanĝaj, dum aliaj eroj varias laŭ la festo kiel ekzemple la legaĵoj, eltiritaj el la Biblio kaj la oferpreĝoj, kaj la Ordinariumo de la “Tempo”. En la ordinara formo de la roma rito komenciĝas la Ordinara tempo, interrompita post mallonga periodo, la Karesmo, kiu startigas la cindran merkredon. En la eksterordinara formo okazas la dimanĉoj postepifaniaj, kun la tria antaŭkaresma dimanĉo, kiu antaŭas la karesmon. La Karesmo, kiu daŭras kvardek tagojn kun plue la interaj dimanĉoj, estas penitenca, medita kaj konvertiga tempo. La ornama koloro violas, escepte de la kvara dimanĉo dirita Dimanĉo Laetare (dimanĉo Ĝuu) kiam la violo povas esti mildigita per la rozkoloro, anticipo de la paska ĝuo kaj de la kristana espero en la proksimeco de la “mistero” de la Pasko. La Palmofesto celebrigas la eniron de Kriston en Jerusalemon, startigante, tiel, la Sanktan Semajnon, en kies eno (ekde la Granda vendredo ĝis la Dimanĉo de la Resurekto) enŝoviĝas la Paska tritaga preĝo, la centra periodo de la liturgia jaro, en kiu oni celebras la morton kaj la resurekton de Jesuo. La tritaga preĝo estas antaŭata, la Sanktan Ĵaŭdon, de la krisma meso en la katedralo, en kiu la episkopo kune kun ĉiuj siaj sacerdotoj benas kaj konsekras la sanktajn oleojn uzeblajn por la sakramentoj de la kristana inico (bapto kaj konfermacio) kaj por la sakramentoj de la ordino kaj la unkto de la malsanuloj. Krome oni reasertas, fare de sacerdotoj, la religiajn sindeviĝojn promesitajn la tagon de la presbitera ordinado. Vespere oni celebras la Meson en la vespermanĝo de la Sinjoro, en kiu estas memorigata la institucio de la Eŭkaristio. Kun la tritaga preĝo oni remetas en memoron la doloran pasionon kaj morton de Kristo (en la Sankta Vendredo, Jesuon en la tombo (en la Sankta Sabato) kaj fine (en la paska dimanĉo) la resurekton de Jesuo kiu "venkis la morton kaj la pekon". Post la paska Tempo (blanka koloro) rekomenciĝas la ordinara Tempo [verda koloro), nomata ankaŭ “Tempon per annun” (Tempo laŭlonge de la jaro), kiu etendiĝas laŭlonge de tri dimanĉoj. SakramentojEŭkaristioLa eŭkaristio estas la sensanga Ofero de Kristo sur la Kruco, la memorigilo de la Pasko de morto kaj resurekto. Tiu sakramento, laŭ la katolika dogmo, igas reale kaj substance ĉeesta Jesuon Kriston: nome liaj korpo, sango, animo kaj dieco. Tio fariĝas en la Meso kiu povas esti celebrita laŭ du diversaj manieroj: laŭordinare per la misalo de Paŭlo la 6-a kaj laŭeksterordinare per la misalo de Pio la 5-a.  Eŭkaristia celebrado en la roma rito en la ordinara formoEn la ordinara roma rito la eŭkaristia celebro konsistas el du precipaj partoj kaj el iuj formuloj: eniraj, komuniaj kaj forpermesaj. Tiu rito komenciĝas per la enira antifono, la procesio de la celebranto kaj de la ministrantoj kaj la krucsigno. Sekvas la Confiteor (mi konfesas), nome la pekkonfeso, kiu konkludiĝas per la litanio de la Kyrie eleison. Sekve oni ekkantas la himnon Gloria in excelsis Deo kaj la recitata aŭ kantata de la sacerdoto kaj enkondukanta al la liturgio de la oferpreĝo kiu kolektas la preĝojn de ĉiuj fideluloj kaj transirigas al la liturgio de la Vorto. La liturgio de la Vorto konsistas el la proklamo (kiu estas pli ol simpla legado de iuj eroj de la Biblio). La unua estas ĉerpita el la Malnova Testamento; sekvas la psalmo kantata aŭ recitata kaj la lego de la epistola ero, prenita el la epistoloj de la apostoloj. Estas kantata la alleluja kaj poste la Evangelio, la tria legaĵo, estas kantata aŭ legata de diakono aŭ sacerdoto kaj aŭskultata de la staranta asembleo. Post la homilio, oni renovigas la kredokonfeson per la kanto de la Kredo, nome la nicea-konstantinopola simbolo, sekvas la preĝo de la fideluloj. La liturgio de Vorto estas strukturata en dialoga maniero: Dio parolas adresiĝante al la kredanta komunumo pere de la legaĵoj, la komunumo respondas per la responsoria Psalmo, la kanto de la Alleluja, la kredo kaj preĝo de la fideluloj. Eŭkaristia celebro en roma rito laŭ eksterordinara formo La trenta meso estas la tradicia formo de la liturgia celebro de la roma rito. Ĝi ŝuldas sian nomon al la mandato donita de la Koncilio de Trento al la papo Pio la 5-a formuli novan misalon (1570). Ĝi ĉiukaze priskribas liturgion tre similan al tiu antaŭa regulita de la Ordines Romani reirantaj al 6-a jarcento. Liturgiaj servojLa roloj de la partoprenantoj, en la du formoj de la rito, estas grandaparte la samaj:
Mescelebrado lau la katolika bizanca rito La katolikoj de la bizanca rito celebras Eŭkaristion laŭ malsama formo kaj ĝenerale konformiĝxas al la Dia Liturgio de Sankta Johano Krizistomo, datita 4-a jarcento.Ĝi prezentas etajn diferencojn kompare kun la liturgio praktikata de la Ortodoksa Kristana Eklezio, kiel la preĝojn por la papo kaj la rajton mencii la Filiokvon en la proklamo de la Kredo. Liturgio de la horojLa Liturgio de la horoj konstituas la preĝon per kiu la fideluloj de la Eklezio sanktigas la kuron de la taga tempo. Ĝi estas organizita ĉirkaŭ la psalmoj kaj aliaj bibliaj legaĵoj, al kiuj oni aldonas preĝojn naskiĝintajn el la eklezia tradicio. Ĝi strukturiĝas ĉirkaŭ du precipaj horoj nome la Matena laŭdo kaj la Vespro kiujn oni recitas respektive matene kaj vespere. La aliaj horoj estas la Horo de la legaĵoj, en kiu oni legas selektitajn pasaĵojn de la Biblio aŭ de la Patroj de la Eklezio: temas pri la “horo media”, preĝata ĉe la taga centro, kaj la kompletorio kiu estas la preĝo antaŭ la nokta ripozo. Muziko por liturgioLaŭ la Dua Vatikana koncilio [1] en la liturgio de la Katolika Eklezio de la latina rito devas havi elstaran postenon en la celebroj la gregoria ĉanto, kaj, ankaŭ se oni ne ekskludas aliajn muzikajn ĝenrojn, precipe la polifonio. La tuborgenon oni tenu en aparta konsidero pro ĝia kapablo doni brilon al la kulto kaj levi al animon al Dio. Oni kreu en ĉiuj preĝejoj la Schola-n cantorum kaj konservu kaj pliigu la tradician heredaĵon de la religia muziko. La muziko kaj preĝoj troviĝas, por la roma latina rito, en la Graduale Triplex kaj en Liber Usualis. Aliaj libroj estas antifonaro, la liber cantualis. La aliaj katolikaj ritoj (ekzemple la maronita) havas siajn liturgiajn tekstojn. Bibliografio• Jean Corbon, Roger Etchegaray (2002). Liturgia fundamental: misterio, celebración, vida. Ediciones Palabra. ISBN 9788482395777. • Duchesne (1920). Origines du culte chrétien. • Ferreres (1929). Historia del misal romano. Vidu ankaŭ
Aliaj projektojKOMUNEJO: de la Liturgio[rompita ligilo] Eksteraj ligilojNotoj
|
