|
Kaliningrado
  Kaliningrado (ruse Калининград, pole Królewiec) estas urbo en Rusio, kiu troviĝas en la ĝis la jaro 1945 germanlingva regiono Orienta Prusio. Ĝi do situas dise de la cetero de Rusio. Kaliningrado estas la ĉefurbo de la provinco Kaliningrado. Nuntempo Kaliningrado estas la plej militistigita areo en Eŭropo kaj grava mararmea bazo de Rusio[1]. GeografioKaliningrado estas proksima al la Balta maro, ĝia meza alteco super marnivelo estas nur ĉ. 5 metroj. Trafluas ĝin la rivero Pregola (Преголя), kiu formas insulon, historie nomatan Kneiphof [Knajphof], nun insulo de Immanuel Kant (остров Иммануила Канта / ostrov Immanuila Kanta). La eksklava situo de Kaliningrado ekde la jaro 1946 ne estis tro granda problemo dum la ekzisto de Sovetunio, ĉar tiam Kaliningrado estis ligita al la resto de la Rusia SFSR per Litova SSR. Sed post la ŝtata resendependiĝo de Litovio en 1990, kaj aparte post aliĝo de Litovio kaj Pollando al Eŭropa Unio en 2004, ekde kiam la provinco havas terajn limojn nur al Eŭropa Unio, necesis interkonsenti pri specialaj trafik-kondiĉoj. NomoĜis 1946 la urbo nomiĝis Königsberg (germane "reĝa monto") (ruse Кёнигсберг) (latine: Regiomontium, "Reĝmonto", en vortaroj troveblas la esperantigita nomformo Kenigsbergo). La urbon fondis dum la jaro 1255 la Ordeno de germanaj kavaliroj honore al la bohema reĝo (de tio la nomo) Přemysl Otakar la 2-a, kiu gvidis unu el iliaj krucmilitaj bataloj kontraŭ la praprusoj, nekristana balta popolo, kiu loĝis en la regiono, ĝis kiam ĝi post 50-jara militado de la kavalira ordeno estis praktike ekstermita. Dum la mezepoko, la urbo apartenis al la komerca ligo Hanso. Königsberg fariĝis ĉefurbo de la reĝlando de Prusio ekde la jaro 1600 (la titolo ĉefurbo transiris al Berlino dum la jaro 1660). La nomon Kaliningrad oni atribuis en 1946 honore al la komunisma rusa revoluciulo Miĥajl Ivanoviĉ Kalinin, kvankam tiu ne havis ajnan historian rilaton al la urbo, sed li fifamas ke li ordonis la murdon de sennombraj personoj kaj interalie persone subskribis dokumenton, pere de kiu estis la decido pri la morto de kelkdek-mil da pola oficiroj en Katin en la jaro 1940, evento konatiĝinta per la nomo Masakro de Katin. Kiam post 1990 multaj rusiaj urboj, inter ili la urbo Tver (Kalinin) kaj Korolov (Kaliningrad), kiuj same nomiĝis laŭ Kalinin, alprenis siajn antaŭajn nomojn, Kaliningrad konservis sian nomon, kvankam "Kenig" estas uzata kiel neformala, komunlingva nomo. Ankaŭ la propono Kantgrad ne estis tre populara. HistorioKenigsbergo (germane: Königsberg) estis germanlingva urbo borde de la Balta Maro, kiu konstruiĝis ĉirkaŭ samnoma burgo de la Germana Ordeno starigita en 1255 kaj komplete detruiĝis inter la jaroj 1944 kaj 1948. Sur la malplena spaco de la eksa urbo sekve konstruiĝis la nuna urbo Kaliningrado, ĉefurbo de la samnoma regiono de la Rusa Federacio. Ĝis la jaro 1724 la urbo konsistis el tri loĝlokoj, kiuj ĉiuj ekestis ĉirkaŭ la mezepoka burgo: la historia urbokerno kaj la urboj Kneiphof kaj Löbenicht. La Batalo de Königsberg finis kiam la germana soldataro kapitulacis al la sovetoj la 9an de aprilo post tri-taga atako faris sian situacion neeltenebla. La sovetoj perdis 3 700 homojn en la fina atako; la germanoj perdis 40 000 al 50 000 homojn en batalo kaj 80 000 al 90 000 estis kaptitaj. La urbo estis parto de la pola kultura heredaĵo – kiel ĉefurbo de Duklando Prusio estis feŭdo de Krono de la Regno de Pollando. Kenigsbergo, pole nomata Królewiec, estis krom Vroclavo kaj Krakovo unu el pioniraj centroj de la pola presarto. Ties universitato, kunfondita de pola reĝo Sigismondo la 2-a, depost 1560 servis dum ĉ. 100 jaroj al Pola Respubliko. Multaj poloj estis en ĝi kunfondintoj, lekciistoj kaj studentoj. La nuntempa nomo estis altrudita de komunistaj regopovoj de Sovetunio. VidindaĵojFamaj urbanoj.jpg)
Pro siaj universitatoj la urbo ĉiam allogis famajn sciencistojn. Interalie tie vivis kaj instruis la astronomo kaj matematikisto Friedrich Bessel kaj la filozofo Immanuel Kant. Studis tie ekzemple la matematikisto Christian Goldbach. La urbo famas ankaŭ pro matematika problemo de la sep pontoj en Königsberg, solvita de Leonhard Euler en 1736. Esperanto en Kaliningrado |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
.png)
| ||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||