Ĝenevo

Tiu ĉi artikolo temas pri la urbo en Svisio. Ekzistas similnoma urbo en Italio, vidu Ĝenovo.

Ĝenevo
ĉefurbo de kantono de Svislando • universitata urbo • urbo en Svislando • urbego • komunumo en Svislando
Kantono	Ĝenevo
Distrikto	Ne estas distriktoj en la Kantono Ĝenevo
Koordinatoj	46° 12′ N 6° 9′ O / 46.200 °N, 6.150 °O / 46.200; 6.150 (mapo)
Nombro de loĝantoj	185 726
Areo	15,86 km²
Alteco	375 m super marnivelo
Poŝtkodo	1200
Komunumkodo	6621
Situo en la kantono
Administrado
Poŝtkodoj 1201 • 1202 • 1203 • 1204 • 1205 • 1206 • 1207 • 1208 • 1209 • 1211 • 1200 vd
En TTT	Oficiala retejo [+]
Demografio
Loĝantaro	203 840  (2022) [+]
Loĝdenso	12 804 loĝ./km²
Geografio
Geografia situo	CH1903: 500533 / 117323 (mapo)46.26.15Koordinatoj: 46° 12′ N, 6° 9′ O; CH1903: 500533 / 117323 (mapo) [+]
Alto	396 m [+]
Areo	15,92 km² (1 592 ha) [+]
Horzono	UTC+01:00 [+]
DEC Situo de Ĝenevo
DEC Situo de Ĝenevo
Alia projekto
Vikimedia Komunejo Geneva [+]
v • d • r

Ĝenevo (france Genève [ʒəˈnɛv], germane Genf [ɡɛnf], itale Ginevra [d͡ʒiˈne:vra], romanĉe Genevra [d͡ʒeˈne:vra]) estas urbo en Svislando, ĉefurbo de la samnoma kantono Ĝenevo, ĉe la okcidenta rando de lago Lemano, kie elfluas la rivero Rodano.

Laŭ la stato de 2022 en la komunumo vivis 203 840 loĝantoj sur areo de 15,92 kvadrataj kilometroj, kio rezultigas loĝdenson de 12 804 loĝantoj/km². La plejparto el ili parolas la francan, kiu estas la oficiala lingvo de la urbo kaj kantono.

• La pravilaĝon fondis la kelta popolo de la Alobrogoj. Cezaro vokis tiun vilaĝon Geneva (De Bello Gallico, 1:7).
• En la 5-a jarcento, Ĝenevo iĝis ĉefurbo de Burgundio.
• En 563 cunamo detruis la urbon.
• En 1536 alvenis Kalvino, kiu iniciatis teokratian regadon. La Respubliko de Ĝenevo aŭ en franca République de Genève estis antikva ŝtato de Eŭropo ekzistanta inter 1541, dato de sia proklamo fare de Jean Calvin, kaj 1798, dato de sia aligo fare de Francio, post 1813, dato de sia restaŭrado. Ĝenevo apartenis al la napoleona Unua Franca Imperio ĝis 1813. En 1814-1815, la ĝeneva ŝtato iĝis svisa kantono de la Svisa Konfederacio de la 22a kantonoj.

• Ĉe la suda rando de Rodano kaj Lemano situas la Rues-Basses [rü bas] (Malaltaj Stratoj), komerca centro de la urbo (stratoj Rue du Rhône, Rue de la Confédération, Rue de Rive, Place Molard).
• En la plej alta punkto de la Malnova Urbo estas la Preĝejo de Sankta Petro (Temple St-Pierre), la katedralo de Ĝenevo.
• Norde de la lago estas la Palaco de la Unuiĝintaj Nacioj (Palais des Nations).
• Geneva Biblioteko
• Parko Délices kun la Instituto kaj Muzeo Voltaire
• Etnografia Muzeo en Ĝenevo

• Collège Calvin
• Defendo por Infanoj Internacio
• Eŭro-Mediteranea Homjrajta Monitoro
• Monda Organizaĵo Kontraŭ Torturo
• Monda Psikiatria Asocio

En 1998 la Federacia Pokalo (nova nomo ekde septembro 2020 Pokalo Billie Jean King), la plej grava konkurso pri naciaj virinaj naciaj teamoj de teniso, okazis en Ĝenevo.

En 1905 fondiĝis la Esperanto-grupo La Stelo, kies prezidanto komence estas Henri Dubois.

En Ĝenevo okazis la 2-a Universala Kongreso de Esperanto en 1906 kaj la 17-a UK en 1925. Universala Esperanto-Asocio havis sian sidejon en tiu ĉi urbo de la fondiĝo en 1908 ĝis 1919, post jaro en Berno denove en Ĝenevo ekde 1920 kaj de tiam ĝis 1947. En tiu jaro la sidejo eknomiĝis Serva Centro. Ĝi funkciis ĝis 1960/1962 ĉefe kiel stokejo de la Biblioteko Hector Hodler; la plej multajn librojn oni en tiuj jaroj transportis al la Centra Oficejo en Roterdamo.

En 1922 la kantono Ĝenevo invitis la unuan Tutmondan Konferencon pri Instruado de Esperanto.

En 1980 la Serva Centro malaperis el la statuto.

En 2007 Ĝenevo gastigis la Ĝeneralan Kunvenon de Svisa Esperanto-Societo.

En 2008 okazis ĉe Unuiĝintaj Nacioj komuna simpozio de UN kaj UEA pri lingvaj rajtoj.

En la jaro 2009 la urbo mem renovigis kaj denove inaŭguris la memorŝildon pri Zamenhof en la Strato Vieux-Collège 12. Tiu memorŝildo rememorigas pri la veno de Zamenhof al la urbo Ĝenevo en la jaro 1905. En Ĝenevo troviĝas la esperanto-klubo La Stelo kaj la esperanto-klubo Espéranto Genève-Régions Arkivigite je 2016-03-05 per la retarkivo Wayback Machine.

• Hector Hodler
• Alice Müller
• Ernest Naville
• Edmond Privat
• Inazo Nitobe
• Madelaine Stakian-Vuille

• Ĝenevo, sidejo de la Ligo de Nacioj. — 16 paĝa ilustrita gvidlibreto tra Ĝenevo lukse eldonita kun kolorita plano de la urbo. 12 X 18 cm. Eld. de la Association des Interets de Geneve, Ĝenevo, 1926?

• Johano Calvino (1509-1564), teologo kaj protestanta reformatoro.
• Johano Diodato (1576-1649), diplomato, hebreisto, kalvinisto, teologo kaj biblitradukisto, profesoro pri la hebrea en la Universitato de Ĝenevo.
• Théodore Tronchin (1709-1781), kuracisto.
• Jean-Jacques Rousseau (1712-1778), filozofo kaj verkisto.
• Guillaume-Henri Dufour (1787-1875), generalo de la Svisa Armeo dum Apartfederacia Milito, kunfondinto de la Ruĝa Kruco kaj ties unua prezidanto.
• Rodolphe Töpffer (1799-1846), inventisto de la bildhistorioj (bildliteraturo).
• Pierre Edmond Boissier (1810-1885), botanikisto.
• Henri Dunant (1828-1910), iniciinto kaj kunfondinto de la Ruĝa Kruco, nobelprimiito pri paco.
• Denis de Rougemont (1906-1985), verkisto
• Hungara politikisto Albert Apponyi kaj hungara antropologo Aurél Török mortis en Ĝenevo.
• Lilly Steinschneider, la unua hungara virina piloto mortis en Ĝenevo
• Vincent Adler, hungardevena pianisto
• András Párniczky, hungara gitaristo naskiĝis en Ĝenevo
• László Somogyi (dirigento) mortis en Ĝenevo
• Árpád Bogsch, juristo mortis en Ĝenevo
• Andor Máday, hungardevena svisa bibliotekisto mortis en Ĝenevo
• János Árvay, hungara statistikisto mortis en Ĝenevo

• 
  La fontano en la lago Lemano, simbolo de la urbo
• 
  Rue du Vieux-Collège 12, Genève. Foto Mireille Grosjean
• 
  Rue du Vieux-Collège 12, Genève. Foto Mireille Grosjean

• Genève (stacidomo)
• Genève-Aéroport (stacidomo)
• Genève-Champel (stacidomo)
• Genève-Eaux-Vives (stacidomo)
• Genève-Sécheron (stacidomo)
• Internacia kampanjo por aboligi nukleajn armilojn (ICAN)
• Tramtransporto en Ĝenevo
• Trolebusa transporto en Ĝenevo

• Oficiala retejo de la urbo Ĝenevo
• Bildoj de Ĝenevo en la Bildarkivo Aŭstria
• Retejo de la ĝeneva Esperanto-grupo La Stelo (esperante)
• pri Ĝenevo en Ĉina Radio Internacia (esperante, elsendo de julio 2020)

Ĉi tiu artikolo baziĝas (parte aŭ tute) sur artikolo el la Enciklopedio de Esperanto. La originala teksto kontroleblas en interreta arkivo de la fonto.

v • d • r Komunumoj de Kantono Ĝenevo Aire-la-Ville • Anières • Avully • Avusy • Bardonnex • Bellevue • Bernex • Carouge • Cartigny • Céligny • Chancy • Chêne-Bougeries • Chêne-Bourg • Choulex • Collex-Bossy • Collonge-Bellerive • Cologny • Confignon • Corsier • Dardagny • Ĝenevo • Genthod • Gy • Hermance • Jussy • Laconnex • Lancy • Le Grand-Saconnex • Meinier • Meyrin • Onex • Perly-Certoux • Plan-les-Ouates • Pregny-Chambésy • Presinge • Puplinge • Russin • Satigny • Soral • Thônex • Troinex • Vandœuvres • Vernier • Versoix • Veyrier