Carnutes

Ar g-Carnutes (hervez al latin), pe Karnuted^[1] a oa unan eus pobloù galloudus Galia, diazezet etre ar stêrioù Sequana (Seine) ha Liger.

Gant douaroniourien an Henamzer e kaver meneg eus o c’hêrioù brasañ evel Autricum^[2] (Chartres bremañ) ha Cenabum^[3] (Orleañs bremañ). En-dro dezho e oa annezet ar Vituriged er c’hreisteiz hag ar Senones er reter.

Bro ar Garnuted he doa brud, e-touez ar Romaned, da vezañ kreizenn relijiel ar pobloù galian. E skridoù Julius Caesar e lenner en em vode drouized ar C’halianed eno, ur wech ar bloaz.

Er goañvezh 58–57 kent JK e klaskas Julius Caesar astenn e c’halloud war ar Garnuted, dre ober emglev gant o roue Tasgetios. Un nebeud bloavezhioù diwezhatoc’h e voe muntret Tasgetios gant ar Garnuted a oa en em savet ouzh ar Romaned. Kemer a rejont perzh en emsavadeg vras ar pobloù galian, renet gant Verkingetorix. C’hwezhet e voe an tan e Cenabum gant ar Romaned ha lazhet ar wazed a oa o chom eno tra ma oa gwerzhet ar maouezed hag ar vugale da sklaved. Gouest e voe ar Garnuted da gas 12 000 soudard da emgann Alesia, met rankout a rejont kodianañ, gant ar peurrest eus arme ar C'halianed.

Diwezhatoc’h e teuas pobl ar Garnuted, dindan ren an impalaer Aogust, da vezañ civitas soda pe foederati (pobl gevredet), gant o ensavadurioù hag o moneiz dezho. Autricum (Chartres) e oa o c’hêr-benn, betek an III^e kantved, met e 275 e voe adsavet Cenabum gant an impalaer Aorelian ha dont a reas da vezañ anavezet evel Aurelianum pe Aurelianensis urbs (aet da "Orleañs" goude).

g • ka • ke Pobloù kelt an Henamzer Istor Emgann an Allia (war-dro 387 a-raok J.-K.) * Dizalbad Roma (-390) * Annezadeg ar Gelted e Gevred Europa * Brezel Galatia (189 a-raok J.-K.) * Aloubadeg su Galia (125–121 a-raok J.-K.) * Brezel Galia (58–50 a-raok J.-K.) * Galia roman (50 a-raok J.-K.–476 goude J.-K.) Sevenadur ambactus * barzh * drouiz * eubages * nemeton * sevenadur Galian-ha-Roman * sevenadur La Tène * relijion * vātes * vergobret * yezhoù (galianeg, galateg, keltibereg, kentkeltieg, leponteg, pikteg) Pobloù Belgica Ambiani * Aresaces * Atrebates * Atuatuci * Bellovaci * Caeracates * Caeroesi * Caletes * Catuslugi * Catalauni * Condrusi * Eburones * Leuci * Mediomatrici * Meldi * Menapii * Morini * Nemetes * Nervii * Paemani * Remi * Silvanectes * Suessiones * Treveri * Triboci * Tungri * Veliocasses * Viromandui Britannia Atrebates * Belgae * Brigantes * Caereni * Caledonii * Cantiaci * Carnonacae * Carvetii * Catuvellauni * Coritani * Corionototae * Cornovii (Kreiz Preden) * Cornovii (Norzh Preden) * Creones * Damnonii * Decantae * Deceangli * Demetae * Dobunni * Dumnonii * Durotriges * Epidii * Gabrantovices * Iceni * Lopocares * Lugi * Maeatae * Novantae * Ordovices * Parisi * Regni * Selgovae * Setantii * Silures * Smertae * Suessiones * Taexali * Textoverdi * Trinovantes * Vacomagi * Venicones * Votadini Celtica Abrincatui * Aedui * Ambarri * Ambiliati * Anagnutes * Andecavi * Arouii * Arverni * Aulerci (Brannovices, Cenomani, Diablintes, Eburovices) * Bodiocasses * Bituriges Cubi * Bituriges Vivisci * Cadurci * Carnutes * Coriosolites * Durocasses * Esuvii * Gabali * Helvetii * Latobrigi * Lemovices * Lexovii * Lingones * Mandubii * Namnetes * Nitiobroges * Osismii * Parisii * Petrocorii * Pictones * Rauraci * Redones * Ruteni * Sagii * Santones * Senones * Segusiavi * Sequani * Tigurini * Tricasses * Tulingi * Turoni * Vellavii * Venelli * Veneti * Viducasses Narbonensis Agesinates * Albici * Allobroges * Anatilii * Atacini * Avatici * Bormani * Camactulici * Cavari * Cenomani * Comani * Dexivates * Helvii * Libicii * Ligauni * Longostaletes * Memini * Nearchi * Oxybii * Reii * Salyes * Segobrigii * Segovellauni * Suelteri * Tolosates * Tricastini * Tricores * Tricorii * Tritolli * Vertamocorii * Verucini * Vocontii * Volcae (Arecomici ha Tectosages) * Vulgientes Alpina Acitavones * Adanates * Adunicates * Alauni * Ambidravi * Ambilici * Ambisontes * Aneuniates * Ausuciates * Avantici * Belaci * Belouni * Benacenses * Bergalei * Bodiontici * Brigantii * Brigianii * Brixentes * Calucones * Carni * Catenates * Catubrini * Caturiges * Ceutrones * Ecdinii * Eguiturii * Gallitae * Genauni * Graioceli * Iemerii * Ingauni * Leponti * Licates * Medulli * Nantuates * Nemaloni * Nemeturii * Quariates * Rucinates * Salassi * Savincates * Sebaginni * Seduni * Segovii * Segusini * Sentii * Sogionti * Suetrii * Tebavii * Triulatti * Trumpilini * Ucennii * Vediantii * Velaunii * Venisami * Venostes * Vennones * Veragri * Vergunni * Vesubiani * Vindelici Cisalpina Anamares * Anauni * Anesiates * Arusnates * Bagienni * Boii * Bromanenses * Cenomani * Gallianates * Gennanates * Insubri * Libicii * Marici * Montunates * Orobii * Subinates * Taurini * Vertamocorii * Votodrones Aquitania Boii * Cocosates * Lactorates * Sotiates * Tarusates * Vasates Gevred Europa Anartes * Arabiates * Boii * Britolagai * Cornacates * Costoboci * Gotini * Eravisci * Hercuniates * Latobici * Scordisci Dindari ha Celegeri) * Serdi * Taurisci * Varciani Galatia Aigosages * Tectosages * Tolistobogii * Trocmi Hibernia Autini * Brigantes * Cauci * Coriondi * Cruithin * Darini * Domnainn * Eblani * Erdinii * Gangani * Iberni * Luceni * Menapii * Nagnate * Rhobogdi * Uterni * Velabri * Vennicni * Vodiae * Ulaid Hispania Albiones * Allotriges * Arevaci * Astured * Autrigones * Belli * Berones * Bletonesii * Cantabri* Carpetani * Keltibered * Cratistii * Germani (Oretania) * Kallaiked * Lusones * Olcades * Pellendones * Plentauri * Ruccones * Titii (Keltibered) * Turboletae * Turduli * Turmodigi * Uraci * Vaccaei * Varduli * Vettones Keodedoù rakroman Alesia * Argentomagus * Avaricum * Basel-Münsterhügel * Bibracte * Bibrax * Cenabum * Cularo * Enserune * Entremont * Gergovia * Magetobria * Noreia * Tylis * Vertillum Kelted