vi Chữ hình nêm

Chữ hình nêm
Chữ hình nêm;
Thể loại	Văn tự ghi từ và tự mẫu âm tiết tính
Thời kỳ	k. 3500 TCN – thế kỷ 2 CN
Hướng viết	trái sang phải
Các ngôn ngữ	Tiếng Sumer; Tiếng Akkad; Tiếng Ebla; Tiếng Elam; Tiếng Hitti; Tiếng Hurri; Tiếng Luwia; Tiếng Urartu; Tiếng Pala; Tiếng Aram; Tiếng Ba Tư cổ;
Hệ chữ viết liên quan
Nguồn gốc	Chữ tiền-hình nêm (Tiền-chữ viết) Chữ hình nêm;
Hậu duệ	Không có; ảnh hưởng tới hình thù của chữ Ugarit và các mẫu tự Ba Tư cổ
ISO 15924
ISO 15924	Xsux, 020
Unicode
Dải Unicode	Mẫu tự chữ hình nềm từ U+12000 tới U+123FF; Mẫu tự số và dấu hình nêm từ U+12400 tới U+1247F;
	Bài viết này chứa các biểu tượng ngữ âm IPA trong Unicode. Nếu không thích hợp hỗ trợ dựng hình, bạn có thể sẽ nhìn thấy dấu chấm hỏi, hộp, hoặc ký hiệu khác thay vì kí tự Unicode. Để có hướng dẫn thêm về các ký hiệu IPA, hãy xem Trợ giúp:IPA.

Bài viết này có chứa ký tự đặc biệt. Nếu không thích hợp hỗ trợ dựng hình, bạn có thể sẽ nhìn thấy dấu chấm hỏi, hộp, hoặc ký hiệu khác.

Chữ hình nêm, còn gọi là văn tự hình nêm hay văn tự hình đinh, là một trong những hệ chữ viết sớm nhất trong lịch sử loài người.^[1]

Phụ âm (đã chuyển ngữ): b, d, g, g̃, ḫ, k, l, m, n, p, r, ř, s, š, t, z

	-a	-e	-i	-u
	a 𒀀, á 𒀉	e 𒂊, é 𒂍	i 𒄿, í=IÁ 𒐊	u 𒌋, ú 𒌑, ù 𒅇
b-	ba 𒁀, bá=PA 𒉺, bà=EŠ 𒂠	be=BAD 𒁁, bé=BI 𒁉, bè=NI 𒉌	bi 𒁉, bí=NE 𒉈, bì=PI 𒉿	bu 𒁍, bú=KASKAL 𒆜, bù=PÙ 𒅤
d-	da 𒁕, dá=TA 𒋫	de=DI 𒁲, dé , dè=NE 𒉈	di 𒁲, dí=TÍ 𒄭	du 𒁺, dú=TU 𒌅, dù=GAG 𒆕, du₄=TUM 𒌈
g-	ga 𒂵, gá 𒂷	ge=GI 𒄀, gé=KID 𒆤, gè=DIŠ 𒁹	gi 𒄀, gí=KID 𒆤, gì=DIŠ 𒁹, gi₄ 𒄄, gi₅=KI 𒆠	gu 𒄖, gú 𒄘, gù=KA 𒅗, gu₄ 𒄞, gu₅=KU 𒆪, gu₆=NAG 𒅘, gu₇ 𒅥
ḫ-	ḫa 𒄩, ḫá=ḪI.A 𒄭𒀀, ḫà=U 𒌋, ḫa₄=ḪI 𒄭	ḫe=ḪI 𒄭, ḫé=GAN 𒃶	ḫi 𒄭, ḫí=GAN 𒃶	ḫu 𒄷
k-	ka 𒅗, ká 𒆍, kà=GA 𒂵	ke=KI 𒆠, ké=GI 𒄀	ki 𒆠, ký=GI 𒄀	ku 𒆪, kú=GU₇ 𒅥, kù 𒆬, ku₄ 𒆭
l-	la 𒆷, lá=LAL 𒇲, là=NU 𒉡	le=LI 𒇷, lé=NI 𒉌	li 𒇷, lý=NI 𒉌	lu 𒇻, lú 𒇽
m-	ma 𒈠, má 𒈣	me 𒈨, mé=MI 𒈪, mè 𒀞/𒅠	mi 𒈪, mí=MUNUS 𒊩, mì=ME 𒈨	mu 𒈬, mú=SAR 𒊬
n-	na 𒈾, ná 𒈿, nà=AG 𒀝, na₄ ("NI.UD") 𒉌𒌓	ne 𒉈, né=NI 𒉌	ni 𒉌, ní=IM 𒉎	nu 𒉡, nú=NÁ 𒈿
p-	pa 𒉺, pá=BA 𒐀	pe=PI 𒉿, pé=BI 𒁉	pi 𒉿, pí=BI 𒁉, pì=BAD 𒁁	pu=BU 𒁍, pú=TÚL 𒇥, pù 𒅤
r-	ra 𒊏, rá=DU 𒁺	re=RI 𒊑, ré=URU 𒌷	ri 𒊑, rí=URU 𒌷	ru 𒊒, rú=GAG 𒆕, rù=AŠ 𒀸
s-	sa 𒊓, sá=DI 𒁲, sà=ZA 𒍝, sa₄ ("ḪU.NÁ") 𒄷𒈾	se=SI 𒋛, sé=ZI 𒍣	si 𒋛, sí=ZI 𒍣	su 𒋢, sú=ZU 𒍪, sù=SUD 𒋤, su₄ 𒋜
š-	ša 𒊭, šá=NÍG 𒐼, šà 𒊮	še 𒊺, šé, šè 𒂠	ši=IGI 𒅆, ší=SI 𒋛	šu 𒋗, šú 𒋙, šù=ŠÈ 𒂠, šu₄=U 𒌋
t-	ta 𒋫, tá=DA 𒁕	te 𒋼, té=TÍ 𒊹	ti 𒋾, tí 𒊹, tì=DIM 𒁴, ti₄=DI 𒁲	tu 𒌅, tú=UD 𒌓, tù=DU 𒁺
z-	za 𒍝, zá=NA₄ 𒉌𒌓	ze=ZI 𒍣, zé=ZÌ 𒍢	zi 𒍣, zí 𒍢, zì 𒍥	zu 𒍪, zú=KA 𒅗

	a-	e-	i-	u-
	a 𒀀, á 𒀉	e 𒂊, é 𒂍	i 𒄿, í=IÁ 𒐊	u 𒌋, ú 𒌑, ù 𒅇
-b	ab 𒀊, áb 𒀖	eb=IB 𒅁, éb=TUM 𒌈	ib 𒅁, íb=TUM 𒌈	ub 𒌒, úb=ŠÈ 𒂠
-d	ad 𒀜, ád 𒄉	ed=Á 𒀉	id=Á 𒀉, íd=A.ENGUR 𒀀𒇉	ud 𒌓, úd=ÁŠ 𒀾
-g	ag 𒀝, ág 𒉘	eg=IG 𒅅, ég=E 𒂊	ig 𒅅, íg=E 𒂊	ug 𒊌
-ḫ	aḫ 𒄴, áḫ=ŠEŠ 𒋀	eḫ=AḪ 𒄴	iḫ=AḪ 𒄴	uḫ=AḪ 𒄴, úḫ 𒌔
-k	ak=AG 𒀝	ek=IG 𒅅	ik=IG 𒅅	uk=UG 𒊌
-l	al 𒀠, ál=ALAM 𒀩	el 𒂖, él=IL 𒅋	il 𒅋, íl 𒅍	ul 𒌌, úl=NU 𒉡
-m	am 𒄠/𒂔, ám=ÁG 𒉘	em=IM 𒅎	im 𒅎, ím=KAŠ₄ 𒁽	um 𒌝, úm=UD 𒌓
-n	an 𒀭	en 𒂗, én, èn=LI 𒇷	in 𒅔, in₄=EN 𒂗, in₅=NIN 𒊩𒌆	un 𒌦, ún=U 𒌋
-p	ap=AB 𒀊	ep=IB, ép=TUM 𒌈	ip=IB 𒅁, íp=TUM 𒌈	up=UB 𒌒, úp=ŠÈ 𒂠
-r	ar 𒅈, ár=UB 𒌒	er=IR 𒅕	ir 𒅕, íp=A.IGI 𒀀𒅆	ur 𒌨, úr 𒌫
-s	as=AZ 𒊍	es=GIŠ 𒄑, és=EŠ 𒂠	is=GIŠ 𒄑, ís=EŠ 𒂠	us=UZ, ús=UŠ 𒍑
-š	aš 𒀸, áš 𒀾	eš 𒌍/𒐁, éš=ŠÈ 𒂠	iš 𒅖, íš=KASKAL 𒆜	uš 𒍑, úš𒍗=BAD 𒁁
-t	at=AD 𒀜, át=GÍR gunû 𒄉	et=Á 𒀉	it=Á 𒀉	ut=UD 𒌓, út=ÁŠ 𒀾
-z	az 𒊍	ez=GIŠ 𒄑, éz=EŠ 𒂠	iz= GIŠ 𒄑, íz=IŠ 𒅖	uz , úz=UŠ 𒍑, ùz 𒍚

Chú thích

^ Visible Language. Inventions of Writing in the Ancient Middle East and Beyond Lưu trữ 2021-08-26 tại Wayback Machine, Oriental Institute Museum Publications, 32, Chicago: University of Chicago, p. 13, ISBN 978-1-885923-76-9

Tham khảo

[1] Visible Language. Inventions of Writing in the Ancient Middle East and Beyond Lưu trữ 2021-08-26 tại Wayback Machine, Oriental Institute Museum Publications, 32, Chicago: University of Chicago, p. 13, ISBN 978-1-885923-76-9

[1]

Agama	Bahasa	Biografi	Budaya	Ekonomi	Elektronika
Film	Filsafat	Geografi	Indonesia	Ilmu	Lingkungan
Masyarakat	Matematika	Militer	Mitologi	Musik	Olahraga
Pendidikan	Politik	Sastra	Sejarah	Seni	Teknologi

Chữ hình nêm

Chú thích

Tham khảo

Portal di Ensiklopedia Dunia