Édith Cresson

Édith Cresson
Édith Campion
Édith Cresson — Fransiya bosh vaziri (1991-1992)
Fransiya bosh vaziri
Mansab davri 1991-yil 15-may – 1992-yil 2-aprel
Prezident	Jacques Santer Manuel Marín
Oʻtmishdoshi	Michel Rocard
Vorisi	Pierre Bérégovoy
Tadqiqotlar, innovatsiyalar va fan bo'yicha Yevropa komissari, 1995–1999.
Mansab davri 1995-yil 23-yanvar – 1999-yil 12-sentabr
Oʻtmishdoshi	Antonio Ruberti
Vorisi	Philippe Busquin
Shaxsiy maʼlumotlari
Tavalludi	Édith Jeanne Thérèse Campion 1934-yil 27-yanvar Boulogne-Billancourt, Fransiya
Fuqaroligi	Fransiya

Édith Cresson (1934-yil 27-yanvarda tugʻilgan) — Sotsialistik partiyadan saylangan fransuz siyosatchisi. U 1991-yildan 1992-yilgacha Fransiya bosh vaziri lavozimida ishlagan va bu lavozimni egallagan birinchi ayol. Uning siyosiy faoliyati tadqiqot, fan va texnologiyalar bo‘yicha Yevropa komissari lavozimida ishlagan davridagi korrupsiya ayblovlari natijasida janjal bilan yakunlandi.

Kresson 1991-yil 15-mayda prezident Fransua Mitteran tomonidan bosh vazir lavozimiga tayinlangan. Tez orada u saylovchilar orasida nomaqbul boʻlib qoldi va 1992-yilgi mintaqaviy saylovlarda sotsialistlarning yomon koʻrsatganidan soʻng, bir yildan kamroq vaqt oʻtgach, oʻz lavozimini tark etishga majbur boʻldi. Uning premerligi Beshinchi Respublika tarixidagi eng qisqa muddatlardan biridir. Uning yapon savdo amaliyotini qattiq tanqid qilishi, yaponlarni „Dunyoni egallashga urinayotgan sariq chumolilar“ga qiyoslashgacha borishi irqchilik ayblovlariga sabab bo‘ldi^[1][2][3].

Ijtimoiy siyosatda Kresson hukumati 1991-yilgi „Shaharlar toʻgʻrisida“gi qonunni qabul qildi. Bu qonun barcha fuqarolar uchun „shahar huquqi“ni taʼminlashga qaratilgan edi. Qonun „mahalliy organlardan ijtimoiy hamjihatlikni qoʻllab-quvvatlaydigan va segregatsiya sharoitlarining oldini olishga imkon beradigan yashash va yashash sharoitlarini taʼminlashni“ talab qildi. Kresson hukumati, shuningdek, oʻz faoliyati davomida 500 dan kam xodimi boʻlgan firmalarning xalqaro raqobatbardoshligini oshirishga katta eʼtibor qaratdi. 1991-yil iyul oyida nogironlarning uy-joy, ish joylari va jamoat binolariga kirishini yaxshilashga qaratilgan bir qator chora-tadbirlarni oʻz ichiga olgan qonun qabul qilindi. Bundan tashqari, 1991-yil iyuldagi yuridik yordam toʻgʻrisidagi qonun „jamoatchilikka (birinchi navbatda, Fransiyada qonuniy istiqomat qiluvchi chet elliklarga) sudlarga kengroq kirish imkoniyatini berdi“. 1992-yil yanvar oyida 100 000 dan ortiq aholisi boʻlgan shaharlardagi barcha kam taʼminlangan uy xoʻjaliklariga uy-joy nafaqalari berildi. 1991-yil 10-iyuldagi qonunga muvofiq, huquqiy maʼlumotlardan foydalanish shuningdek, yuridik yordam tizimining bir qismi sifatida kiritildi 1992-yil yanvar oyida „suv sifati va miqdori hamda suv ekotizimlarini himoya qilishni taʼminlash uchun“ deb nomlanga suv qonuni qabul qilindi.

Kresson Jahon Liderlari Ayollari Kengashining aʼzosi. Jahon Liderlari Ayollari Kengashi hozirgi va sobiq ayol prezidentlar va bosh vazirlarning xalqaro tarmogʻi boʻlib, uning vazifasi ayollar uchun muhim ahamiyatga ega boʻlgan va adolatli rivojlanish masalalari boʻyicha jamoaviy harakatlar uchun global miqyosdagi eng yuqori darajadagi ayol liderlarni safarbar qilishdir.

Yevropa komissari boʻlsa-da, Kresson 1999-yilda Santer komissiyasining isteʼfoga chiqishiga olib kelgan firibgarlik ishlariga aralashib ayblangan. Firibgarlik boʻyicha tekshiruvdan soʻng Yevropa Komissiyasi Kresson tadqiqot komissari sifatida „Bir necha yil davomida maʼlum, jiddiy va davom etayotgan qonunbuzarliklarga javoban harakat qilmaganini“ aytdi. Kresson katta mablagʻlar yoʻqolgan yoshlar oʻquv dasturidagi muvaffaqiyatsizliklar haqida xabar bermaganlikda aybdor deb topildi^[4].

Kresson oʻz vazifalarini bajarishga kirishgach, yaqin tanishlaridan biri boʻlgan stomatolog Filipp Berthelotni „shaxsiy maslahatchi“ qilib tayinlashni niyat qilgan. Berthelot 66 yoshda boʻlganligi sababli uni Vazirlar Mahkamasi aʼzosi etib tayinlash mumkin emas edi. Kresson lavozimga kirishganida, uning Vazirlar Mahkamasi shaxsiy maslahatchilar bilan toʻliq taʼminlagan edi.

Berthelot faqat Kressonning shaxsiy maslahatchisi sifatida ishlagan. Uning shartnomasi 1997-yil 1-martda tugaydi va unga bir yil muddatga boshqa taklif qilingan olim bilan shartnoma taklif qilishdi. Yevropa Ittifoqi qoidalari taklif qilingan olimlar uchun maksimal 24 oyni belgilaydi, ammo Berthelot bu lavozimda ikki yarim yil ishladi.

1997-yil 31-dekabrda Berthelot tibbiy sabablarga koʻra shartnomani bekor qilishni soʻradi va uning arizasi qabul qilindi. Uning ustidan sudga parlament aʼzosi tomonidan shikoyat qilingan va 1999-yilda Belgiyada Berthelotga nisbatan jinoiy tergov ochilgan. 2004-yil iyun oyida Bryussel Tribunal de première instansiyasining (Birinchi instansiya sudi, Bryussel) palatasi ushbu ish boʻyicha boshqa choralar koʻrilmasligi haqida qaror qabul qildi^[5].

2006-yil 11-iyulda Yevropa sudining C-432/04 ishi (Edit Kressonga qarshi Yevropa hamjamiyatlari komissiyasi) bo‘yicha qarorida sud Édith Cresson Yevropa komissari sifatidagi majburiyatlarini buzgan deb eʼlon qildi. Komissiya aʼzosi lavozimidan kelib chiqadigan majburiyatlarning buzilishi, qoida tariqasida, jazo qoʻllashni talab qilsa, sud ishning holatlarini hisobga olgan holda, qoidabuzarlik toʻgʻrisida xulosa chiqarish oʻz-oʻzidan, tegishli jazo va shunga koʻra, sud Cressonga pensiya yoki boshqa nafaqa olish huquqidan mahrum qilish shaklida jazo qoʻllamaslikka qaror qildi^[6][7][8].

Kressonning taʼkidlashicha, agar jinoiy va intizomiy ishda shikoyat qilingan xatti-harakatlar bir xil boʻlsa, jinoyat sudining xulosalari intizomiy organlar uchun majburiydir. Biroq, sud jinoiy protsess doirasida yuzaga kelgan faktlarning huquqiy tavsifi bilan bogʻliq emasligini va sud oʻz ixtiyoridan toʻliq foydalangan holda, sud muhokamasida shikoyat qilingan xatti-harakatni tekshirishi kerakligini aytdi. EK 213(2) moddasi Komissar lavozimidan kelib chiqadigan majburiyatlarning buzilishini tashkil etdi. Shunga koʻra, de Bruxelles Tribunal de première instansiyasining Konsel palatasining Kresson tomonidan jinoiy xatti-harakatga oid dalillar yoʻqligi haqidagi qarori sudni majburlashi mumkin emas.

Tadqiqotlar, innovatsiyalar va fan boʻyicha Yevropa komissari. 1995-1999-yillar

Bosh vazir, 1991-1992 (Isteʼfo).

Qishloq xoʻjaligi vaziri, 1981-1983-yillar.

Tashqi savdo va turizm vaziri, 1983-1984-yillar.

Sanoatni qayta joylashtirish va tashqi savdo vaziri, 1984-1986-yillar.

Yevropa ishlari vaziri, 1988-1990-yillar (Isteʼfo).

Yevropa parlamenti aʼzosi, 1979-1981 (parlament saylovlarida saylangan va 1981-yilda vazir boʻlgan). 1979-yilda saylangan.

• Fransiya Milliy Assambleyasining Vena boʻyicha aʼzosi (4-saylov okrugi), 1981-yilda saylangan, ammo iyun oyida / 1986-1988-yillarda vazir boʻldi. 1981-yilda saylangan, 1986, 1988-yillarda qayta saylangan.

Vena Bosh maslahatchisi, 1982-1998 (Isteʼfo). 1988, 1994-yillarda qayta saylangan.

Chatellero meri, 1983-1997 (Isteʼfo). 1989, 1995-yillarda qayta saylangan.

Chatellero merining oʻrinbosari, 1997-2008. 2001-yilda qayta saylangan.

Châtellero munitsipal maslahatchisi, 1983-2008. 1989, 1995, 2001-yillarda qayta saylangan.

Ture meri, 1977-1983-yillar

Ture munitsipal maslahatchisi, 1977-1983-yillar

Edit Kresson — Bosh vazir

Roland Dyuma — tashqi ishlar vaziri

Per Joxe — Mudofaa vaziri

Filipp Marchand — Ichki ishlar vaziri

Per Beregovoy — Iqtisodiyot, moliya, byudjet va xususiylashtirish vaziri

Rojer Foro — sanoat vaziri

Martin Obri — Mehnat, bandlik va kasbiy taʼlim vaziri

Anri Nallet — Adliya vaziri

Lionel Jospin — Milliy taʼlim vaziri

Jek Lang — Madaniyat va aloqa vaziri

Lui Mermaz — qishloq xoʻjaligi va oʻrmonlar vaziri

Bris Lalonde — Atrof-muhit vaziri

Frederik Bredin — Yoshlar va sport vaziri

Lui Le Pensek — chet el departamentlari va hududlari vaziri

Pol Quiles — Transport, uy-joy, kosmik va uskunalar vaziri

Jan Poperen — Parlament bilan aloqalar vaziri

Edvige Avice — hamkorlik va rivojlanish vaziri

Jan-Pyer Suisson — Davlat xizmati va maʼmuriy modernizatsiya vaziri

Mishel Delebarre — Shahar va mintaqaviy rejalashtirish vaziri

Hubert Curien — tadqiqot va texnologiyalar vaziri

Jan-Lui Byanko — Ijtimoiy ishlar va integratsiya vaziri

Kresson turmushga chiqqan va ikki qizi bor.

• 1976: Avec le soleil, Paris: Éditions Jean-Claude Lattès
• 1989: L’Europe à votre porte: manuel pratique sur les actions de la CEE intéressant les opérateurs économiques, Centre français du commerce extérieur (with Henri Malosse)
• 1998: Innover ou subir. Paris: éditions Flammarion ISBN 2-08-035504-X
• 2006: Histoires françaises. Monaco: Éditions du Rocher ISBN 2-268-06015-2 (autobiography)

• Curriculum Vitae as Commissioner
• How to Lose Friends and Alienate People, Wayback Machine saytida (24 February 2002 sanasida arxivlangan), TIME, 29 March 1999
• Q&A on the Commissionʼs position in the case of Ms Cresson, 19 July 2004