Glagol alfabesi

Glagol alfabesi (Slavca: ⰃⰎⰀⰃⰑⰎⰉⰜⰀ - glagolitsa), bilinen en eski Slav dili olan Kilise Slavcası için kullanılmış olan alfabedir. Artık kullanılmayan bu alfabe sadece Yunan Ortodoks kiliselerinde Slav destekçilerinin, yani Rusların, Bulgarların, Sırpların ayin düzeni kitaplarında yer alır.

Bu yazının biri yuvarlak diğeri de köşeli karaktere sahip yazı tarzı vardır. Chodzko (grammiare paléoslave) tarafından birincisi Bulgarca ikincisi de İlirce olarak adlandırılmıştır. Göstergelerin rakam olarak kullanıldığı iki nokta arasına alınarak belirtilir. Genel noktalama işaretleri geçerlidir. Glagolitik Alfabe, Kiril Alfabesi'nden önce kullanılan Slav alfabesidir. 9. yüzyıla kadar bu alfabe kullanılıyordu. Bu alfabeyi Aziz Kiril Selanik'te, Yunan alfabesi etkisinde kalarak geliştirdi. Glagol alfabesinden türeyen Kiril alfabesinin harf isimlendirmeleri aynıydı. Sonra türetilen bu alfabe Selanik ve çevresine yayıldı, ayin kitaplarında yer aldı, Hırvatistan'a kadar Balkanlarda Slavların yaşadığı çoğu yerde kullanıldı. Dubrovnik ve çevresinde kalıntılarını bulmak mümkündür. Rahipler ve papazlar yüzyıllarca dini kitaplarında bu alfabeyi kullandılar. 19. yüzyılda ise alfabe dini kitaplarda kullanılmamasıyla bir daha hiç kullanılmadı.

Glagol alfabesinin adı Eski Slavcada glagolati kelimesinden gelir. “Glagolati” Eski Slavcada “konuşmak” anlamına gelir.

Harf		Kiril	Ses	EKS adı	KS adı	Anlam	Köken
Ⰰ		А	/ɑ/	Azъ	Az	Ben	Fenike alfabesi Alef veya haç/çapraz işareti[1]
Ⰱ		Б	/b/	Buky	Buky	kâğıtlar	Bilinmiyor[1]
Ⰲ		В	/ʋ/	Vědě	Vedi	bilmek	Muhtemel Latince V[1]
Ⰳ		Г	/ɡ/	Glagoli	Glagoli	yapmak/konuşmak	Muhtemel kürsiv Grekçe gamma γ[1]
Ⰴ		Д	/d/	Dobro	Dobro	nezaket/iyi	Grekçe delta Δ[1]
Ⰵ		Є, Е, Э	/ɛ/	Estъ, jestъ, yestъ	Jest	(-dır)	Muhtemel Sâmirîce he ࠄ veya Grekçe sampi ϡ[1]
Ⰶ		Ж	/ʒ/	Živěte	Zhivete	yaşam/yaşamak	Bilinmiyor,[1] Muhtemel Koptik janja ϫ[kaynak belirtilmeli] veya Balık burcu
Ⰷ		Ѕ	/dz/	Dzělo	Dzelo	çok	Bilinmiyor[1]
Ⰸ		З	/z/	Zemlja	Zemlja	Dünya/zemin/toprak	Muhtemel Grekçe theta θ varyantı[1]
Ⰹ, Ⰺ	,	И, Й	/i, j/	Iže	Izhe	olan/(prefiks)	Muhtemel Grekçe dieresis ϊ ile iota[1]
Ⰻ		І, Ї	/i, j/	I	I	ve	Bilinmiyor,[1] Hristiyan simgeler
Ⰼ		Ћ, Ђ	/dʑ/	Djervь, ǵervь		ağaç/ahşap	Bilinmiyor[1]
Ⰽ		К	/k/	Kako	Kako	nasıl/gibi	İbranice qoph ק‎[1]
Ⰾ		Л	/l, ʎ/	Ljudie	Ljudi	insanlar	Muhtemel Grekçe lambda λ[1]
Ⰿ		М	/m/	Myslite	Mislete	fikir/düşünmek	Grekçe mu μ[1]
Ⱀ		Н	/n, ɲ/	Našь	Nash	bizim	Bilinmiyor[1]
Ⱁ		О	/ɔ/	Onъ	On	o (eril)	Bilinmiyor[1]
Ⱂ		П	/p/	Pokoi	Pokoj	dinginlik/barış	Muhtemel erken Grekçe pi Π varyantı[1]
Ⱃ		Р	/r/	Rьci, rьtsi	Rtsi	Konuş!/Söyle!	Muhtemel Grekçe rho ρ[1]
Ⱄ		С	/s/	Slovo	Slovo	söz/konuşma	Bilinmiyor,[1] Christian symbols circle and triangle
Ⱅ		Т	/t/	Tvrьdo	Tverdo	katı/sert/kesin	Büyük ihtimalle Grekçe tau τ ızgarası[1]
Ⱆ		У	/u/	Ukъ	Uk	bilgili/aydınlanmış	onъ ve izhitsa ligatürü[1]
Ⱇ		Ф	/f/	Frьtъ	Fert		Grekçe phi φ varyantı[1]
Ⱈ		Х	/x/	Xěrъ, Khěrъ	Kher		Bilinmiyor, Glagoli ve Latince h ile denk[1]
Ⱉ		Ѡ	/ɔ/	Otъ	Oht, Omega		onъ ligatürü ve onun tersi[1]
Ⱋ		Щ	/tʲ, ʃt/	Šta/Šča	Shta/Shcha		tvrьdo üstünde sha ligatürü[1]
Ⱌ		Ц	/ts/	Ci, tsi	Tsi		İbranice tsade ץ‎ son formu[1]
Ⱍ		Ч	/tʃ/	Črьvъ	Cherv	solucan	Bilinmiyor, shta ile denk[1] perhaps non-final form of İbranice tsade צ
Ⱎ		Ш	/ʃ/	Ša	Sha		İbranice shin ש‎[1]
Ⱏ		Ъ	/ɯ/	Erъ, jerъ, yerъ	Yer		Muhtemel onъ modifikasyonu[1]
ⰟⰉ		Ы	/ɨ/	Ery, jery, yery	Yery		Ligatür
Ⱐ		Ь	/ə/	Erь, jerь, yerь	Yerj		Muhtemel onъ modifikasyonu [1]
Ⱑ		Ѣ	/æ, jɑ/	Jatь, Yatь	Yat		Muhtemel epigrafik Grekçe alpha Α[1]
Ⱖ		Ё	[*/jo/	Bilinmiyor:[1] Hipotetik jonsь
Ⱓ		Ю	/ju/	Ju, yu	Yu		Bilinmiyor[1]
Ⱔ		Ѧ, Я	/ɛ̃/	[Ensь]	Ya, Small yus		Grekçe epsilon ε, ayrıca nazalliği işaretlemekte kullanılmış[1]
Ⱗ		Ѩ	/jɛ̃/	[Jensь, Yensь]	[Small iotated yus]		Nazallik için jestъ ve ensь ligatürü[1]
Ⱘ		Ѫ	/ɔ̃/	[Onsь]	[Big yus]		Nazallik için onъ and ensь ligatürü [1]
Ⱙ		Ѭ	/jɔ̃/	[Jonsь, Yonsь]	[Big iotated yus]		Bilinmeyen harf ligatürü ve nazal ensь [1]
Ⱚ		Ѳ	/θ/	[Thita]	Fita		Grekçe theta θ[1]
Ⱛ		Ѵ	/ʏ, i/	Ižica, Izhitsa	Izhitsa		Bilinmiyor[1]

Konuyla ilgili yayınlarlar

• Carl Faulmann, Yazı Kitabı (Tüm Yerkürenin Tüm Zamanların Yazı Göstergeleri ve Alfabeleri), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2009, 293 s.17 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.