|
Asım Us  Mehmet Asım Us (1884; Gördes, Manisa - 11 Aralık 1967), Türk siyasetçi.[1] Osmanlı Devleti'nin son dönemi ve Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluş yıllarında basın ve siyaset alanında önemli roller üstlenmiş, özellikle Vakit gazetesinin kurucusu ve yöneticisi olarak tanınmıştır. Hayatı1884 yılında, Aydın Vilayeti'nin Saruhan Sancağına bağlı Gördes ilçesinde doğan Asım Us, Hacı Hasan Hulusi ve Sıdıka Hanım'ın beş çocuğundan biridir. Kardeşlerinden biri, Türk basın tarihinin önemli isimlerinden Hakkı Tarık Us'tur. Asım Us, ilk öğrenimini Gördes’te, ortaöğrenimini Beşiktaş Askerî Rüştiyesi'nde, lise eğitimini ise Vefa İdadisi’nde tamamladı. Lise yıllarında, Türk basınının önde gelen isimlerinden Hüseyin Cahit Yalçın’ın öğrencisi oldu ve onun teşvikiyle edebiyata ve basına ilgi duydu.[2] 1907 yılında MülkiyeMektebi’nden mezun olan Asım Us, kısa bir süre devlet memurluğu yaptıktan sonra öğretmenliğe yöneldi. İstanbul Dârülmuallimîn’nde ve Galatasaray Mekteb-i Sultanisi’nde edebiyat ve ahlak dersleri verdi. Ancak, basına duyduğu ilgi baskın gelerek, gazetecilik kariyerine başladı.[3] Gazetecilik KariyeriMehmet Asım Us’un gazetecilik kariyeri, İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin resmi yayın organı olan Tanin gazetesinde tercüman olarak başlamıştır. Bu dönemde yazdığı yazılar, İkinci Meşrutiyet’in özgürlük ortamını yansıtan, dönemin siyasi ve sosyal olaylarını eleştirel bir bakış açısıyla inceleyen metinlerdi. Yazılarında Tarık mahlasını kullanarak mizahi ve edebi bir üslup geliştirdi. Daha sonra bu mahlası kardeşi Hakkı Tarık Us’a devretmiştir.[4] 1917 yılında, arkadaşı Ahmet Emin Yalman ile birlikte Vakit gazetesini kurdu. Vakit, I. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı yıllarında, özellikle Milli Mücadele'yi destekleyen yayınlarıyla dikkat çekti. Gazete, İstanbul’daki İtilaf Devletleri’nin sansürüne ve baskısına rağmen, Anadolu’nun haklı davasını savunan bir çizgide yayın yaptı.[5] Siyasi HayatıAsım Us, gazetecilik kariyerinin yanı sıra siyasetle de yakından ilgilendi. 1927 yılında, Cumhuriyet Halk Partisi’nden Artvin milletvekili olarak Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne girdi. Mecliste çeşitli komisyonlarda görev aldı ve Cumhuriyet’in ilk yıllarındaki siyasi gelişmelerde etkili oldu. 1930’lu yıllarda Atatürk’ün reformlarını destekleyen yayınlar yaptı ve gazetesini Türkiye Cumhuriyeti’nin modernleşme hareketlerinin bir savunucusu haline getirdi. Lozan Antlaşması görüşmelerine gazeteci olarak katıldı ve izlenimlerini yazdığı yazılarla kamuoyuna aktardı. Ayrıca, Hatay meselesiyle ilgili olarak Atatürk’ün yazılarını gazetesinde yayımladı. ÖlümüMehmet Asım Us, 11 Aralık 1967’de İstanbul’da bir trafik kazası sonucu beyin kanaması geçirerek hayatını kaybetti. Gazetecilik kariyeri boyunca Türk basınında derin izler bırakan Us, aynı zamanda Cumhuriyet’in önemli entelektüellerinden biri olarak anılmaktadır. EserleriAsım Us’un çeşitli konularda yazdığı kitaplar arasında Karikatür, Yugoslavya’da Seyahat Notları, İstanbul’dan Çoruh’a, Son 150 Yılın Tarihi: Tanzimat Paşaları ve Asım Us’un Hatıra Notları yer almaktadır.[6]
Kaynakça Wikimedia Commons'ta Asım Us ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
|
