Ali Dayi (Fars: علی دائی, Azeri: Əli Dayi; d. 21 Mart, 1969; Erdebil), İranlıfutbolcu, teknik direktör ve iş insanı. Dünya genelinde millî takımlar düzeyinde en fazla gol atan üçüncü oyuncudur.[1] 1993-2006 yılları arasında İran millî takımı ile 149 maçta attığı 109 golle uluslararası futbol tarihinde dünyanın tüm zamanların önde gelen golcülerinden birisidir. Başarısı Guinness Dünya Rekorları'nda listelenmiştir.[2] Oyun kariyeri boyunca Daei, 2001 yılında UNICEF İyi Niyet Elçisi olarak atandı.[3] İran için son maçını 2006'da Haziran 2007'den 2013'e kadar oynayan Daei, FIFA Futbol Komitesi'nin bir üyesiydi.[4][5]
Uzun bir forvet olan Daei, üretken bir golcüydü ve kafa vuruşu isabetliliği ve havadaki yeteneği ile biliniyordu.[6] Rekoru 2021'de Cristiano Ronaldo tarafından kırılana kadar 109 golle[7] bir millî takımda dünyanın en çok gol atan oyuncuydu. Emekli olduktan sonra, 2007 ve 2013 yılları arasında FIFA Futbol Komitesi üyesi olarak görev yaptı.[8][9] 2014 yılında Asya Futbol Onur Listesi'ne girdi.[10]
Bir süre İran millî futbol takımının teknik direktörü olarak çalışmıştır. 30 Mart 2009'da İran millî takımının Suudi Arabistan'a 2-1 yenilmesiyle görevine son verildi.
Dayi, Haziran 2007 itibarıyla FIFA Futbol Komitesi üyesi olmuştur.[11] Azeri asıllıdır.[12][13][14]
Özel hayatı
İranlı gazeteci Camelia Entekhabifard anılarında Daei ile 1997 sonbaharında evleneceğini yazdı, ancak çift ayrıldı.[15]
Ticari girişimler ve hayırseverlik
Daei, Daei Sport's Wears & Equipments adlı kendi futbol forması üretim şirketine sahiptir ve dünya çapında çeşitli alanlarda ve lig kulüplerinde İran spor kulüpleri için spor kıyafetleri yapmaktadır. Şirketi ayrıca millî takım için formalar da yaptı. Çok önemli hayırsever bağışlar yaptı ve dünya çapındaki hayır amaçlı futbol maçlarında yer aldı (Roberto Baggio ve diğerleri ile Dünya karması-Bosna maçında yer aldı). Ayrıca David Beckham ve Madeleine Albright ile birlikte bir UNICEF reklamında yer aldı ve düzenli olarak örgütle çalışırken görüldü.
Daei, 18 Temmuz 2007'de, Nelson Mandela'nın doğum gününü kutlamak için Afrika XI ve Dünyanın Geri Kalanı XI arasında oynanan Mandela için 90 Dakika'da yer aldı.[16] Daei 3-3 biten maçta yaklaşık 10 dakika oynadı.
17 Mart 2012'de Daei'nin arabası, kardeşiyle birlikte İsfahan'dan Tahran'a dönerken devrildi. Daei daha sonra Kaşan yakınlarındaki bir hastaneye transfer edildi. Rah Ahan kulübünün Medya Sorumlusu Hossein Ghadousi, "Daei'nin hayati belirtileri stabil bir durumda ve şu anda kaza nedeniyle herhangi bir akut tehlikede değil" dedi.[18] Ertesi gün Tahran'daki Laleh hastanesine nakledildi.
Asya Futbol Konfederasyonu'ndan (AFC) yapılan açıklamada, "AFC, Cumartesi günü trafik kazası geçiren İranlı efsane Ali Daei'ye acil ve tam bir iyileşme diler. Asya futbolunun gerçek bir simgesi olan Daei'ye yardım etmeye hazırız. Düşüncelerimiz ve dualarımız onunla."[19]FIFA Başkanı Sepp Blatter, kişisel Twitter sayfasında Daei'nin sakatlandığını duyduğunda şok olduğunu söyledi. Ayrıca iyileşmesi için en iyi dileklerini gönderdi.[20][21]
Sokak saldırısı
Kasım 2020'de Daei, Tahran'da altın kolyesini çalmaya çalışırken iki hırsız tarafından saldırıya uğradı.[22][23] Polis, iki hırsızın Daei'ye saldırdıktan birkaç gün sonra tutuklandığını duyurdu.[24][25]
İran'da zorunlu başörtüsü protestosu
10 Ekim 2022'de çıkan haberlerde, İranlı yetkililerin, Ali Daei'nin Mahsa Amini'nin ölümünün ardından sokaklara dökülen protestoculara yönelik polis şiddetini eleştirmesinden dolayı pasaportuna el koyduğu açıklandı.[26]
26 Aralık 2022'de Dayi, Tahran'dan kalkan ve eşi Mona Farrokhazari ile kızını taşıyan, Dubai'ye giden bir uçağın hükûmet karşıtı protestolara verdiği destek nedeniyle Kiş Adası'na dönmek zorunda kaldığını söyledi.[27]
Otobiyografi
Nisan 2008'de Daei, Mart 2010'da piyasaya sürülecek olan bir otobiyografi yazmaya başladığını ve "acı ve tatlı anılar" üzerine düşünmesine rağmen "bazı sırlarını sonsuza kadar kalbinde tutacağını" açıkladı. Kitap henüz piyasaya sürülmedi.
^Camelia Entekhabifard (2007), "Fall 1997", Camelia: Save Yourself by Telling the Truth-A Memoir of Iran, George Murer tarafından çevrildi, Seven Stories Press, ISBN9781609800246
