|
จดหมายเหตุ จดหมายเหตุ (อังกฤษ: archive) หมายถึง รายงานหรือบันทึกเหตุการณ์ต่าง ๆ ที่เกิดขึ้น[1] หรือสถานที่เก็บและให้บริการเอกสารจดหมายเหตุ[2][3] เรียกว่า หอจดหมายเหตุ[4] จดหมายเหตุประกอบด้วยเอกสารข้อมูลปฐมภูมิที่บุคคลหรือองค์กรสะสมมาตลอดชีวิตและเก็บไว้เพื่อแสดงประวัติและหน้าที่ของบุคคลหรือองค์กรนั้น ๆ[5][6] ผู้เชี่ยวชาญด้านจดหมายเหตุและนักประวัติศาสตร์โดยทั่วไปเข้าใจจดหมายเหตุว่าเป็นบันทึกที่สร้างขึ้นและเป็นผลจากกิจกรรมทางกฎหมาย การค้า การบริหาร หรือสังคมตามปกติ จดหมายเหตุได้รับการนิยามเชิงเปรียบเทียบว่าเป็น "สารคัดหลั่งของสิ่งมีชีวิต"[7] และแตกต่างจากเอกสารที่เขียนหรือสร้างขึ้นเพื่อสื่อสารข้อความเฉพาะแก่ลูกหลาน โดยทั่วไป จดหมายเหตุประกอบด้วยบันทึกที่ได้รับการคัดเลือกสำหรับการเก็บรักษาถาวรหรือระยะยาว โดยพิจารณาจากคุณค่าทางวัฒนธรรม ประวัติศาสตร์ หรือหลักฐานที่ยั่งยืน[6] บันทึกจดหมายเหตุโดยปกติไม่มีการเผยแพร่และเกือบจะมีเอกลักษณ์เฉพาะตัวเสมอ ซึ่งต่างจากหนังสือหรือนิตยสารที่อาจมีสำเนาเหมือนกันหลายฉบับ นั่นหมายความว่าจดหมายเหตุค่อนข้างต่างจากห้องสมุดในด้านการใช้งานและการบริหาร แม้ว่าชุดสะสมจดหมายเหตุมักพบได้ในอาคารห้องสมุดก็ตาม[8] บุคคลที่ทำงานในด้านจดหมายเหตุเรียกว่านักจดหมายเหตุ ส่วนการศึกษาและการปฏิบัติในการจัดการ เก็บรักษา และจัดให้มีการเข้าถึงข้อมูลและสื่อในหอจดหมายเหตุเรียกว่า archival science ผู้บันทึกอาจเป็นส่วนราชการ รัฐวิสาหกิจ หรือบุคคลทั่วไปก็ได้ เพื่อบันทึกไว้สำหรับใช้อ้างอิงในอนาคต ในประเทศไทยตั้งแต่อดีต พระมหากษัตริย์ไทยโปรดเกล้าฯ ให้มีธรรมเนียมการจดบันทึกเหตุการณ์สำคัญของบ้านเมือง วิถีชีวิต ความเป็นอยู่ รวมถึงปรากฏการณ์ธรรมชาติที่เกิดขึ้น โดยผู้มีหน้าที่จดบันทึกดังกล่าวเรียกว่าอาลักษณ์ จดหมายเหตุนี้จะถูกเก็บรักษาไว้อย่างดีในหอจดหมายเหตุหรือหอหลวง เพื่อให้เป็นประโยชน์ทางการศึกษาต่อคนรุ่นหลัง จดหมายเหตุในราชวงศ์นี้ บางทีก็เรียกพงศาวดาร เช่น พระราชพงศาวดารกรุงเก่า และพระราชพงศาวดารเหนือ[9]ในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช พระราชพงศาวดาร ฉบับพระราชหัตถเลขาในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระราชพงศาวดารกรุงรัตนโกสินทร์[10]ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จดหมายเหตุที่บันทึกโดยบุคคลในอดีตก็มีความสำคัญไม่น้อย มีทั้งการบันทึกเหตุการณ์ทั่วไป การบันทึกเรื่องราวของตนเองอย่างลักษณะอนุทิน ฯลฯ บางฉบับมีคุณค่าต่อการศึกษาประวัติศาสตร์อย่างมาก เช่น จดหมายเหตุบางกอกของแดน บีช บรัดเลย์ จดหมายเหตุลาลูแบร์ของซีมง เดอ ลา ลูแบร์ จดหมายเหตุเสด็จประพาสยุโรป ร.ศ.116 ของพระยาศรีสหเทพ (เส็ง วิริยศิริ) จดหมายเหตุความทรงจำของกรมหลวงนรินทรเทวี จดหมายเหตุจีนว่าด้วยกรุงสยาม เป็นต้น จดหมายเหตุในอดีตพบว่ามีการบันทึก โดยการเขียน การพิมพ์ ลงบนวัสดุต่าง ๆ ตามยุคสมัย เช่น แผ่นหิน ใบลาน กระดาษ เป็นต้น อ้างอิง
บรรณานุกรม
แหล่งข้อมูลอื่น วิกิพจนานุกรม มีความหมายของคำว่า archive  วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อที่เกี่ยวข้องกับ จดหมายเหตุ
|
||||||||
