Zulu

For andre tydingar av oppslagsordet, sjå Zulu (fleirtyding).

Zulu isiZulu
Klassifisering	Niger-kongospråk  Atlantisk   Volta-kongo-språk    Benue-kongo-språk     Bantoid      Sørleg       Eigentleg bantuspråk        Nguni         Zulu
Bruk
Tala i	Sør-Afrika  Eswatini  Lesotho  Malawi
Zulutalande i alt	9 563 000[1]
Skriftsystem	Det latinske alfabetet
Offisiell status
Offisielt språk i	Sør-Afrika
Språkkodar
ISO 639-1	zu
ISO 639-2	zul
ISO 639-3	zul
Wikipedia på zulu

Zulu, òg kjend som isiZulu, er eit bantuspråk i niger-kongofamilien som vert tala av om lag ni millionar menneske kjende som zuluar. Fleirtalet av dei (over 95 %) bur i Sør-Afrika. Språket er det som blir forstått av flest folk i landet, over halvparten av innbyggjarane (Ethnologue 2005), og blei i 1994 eitt av elleve offisielle sørafrikanske språk. Ein snakkar òg zulu i Malawi, Mosambik og Eswatini.

Zulu er eit tonespråk. Zulu er også kjend for å ha klikkelydar. Zulu har ein dental, ein alveolar og ein lateral klikk, dei blir skrive 'c, q, x.

Zulu er eit agglutinerande SVO-språk og høyrer til språkfamilien nguni. I M. Guthrie sitt klassifiserintgssystem høyrer zulu til sone S.

Den kjende historia til språket er knapp, men det finst vitnemål om språket frå 1500-talet. Zuluane kom til dagens Sør-Afrika rundt 1300-talet. Som xhosaene, som hadde innvandra under tidlegare bølgjer av bantuekspansjonen, tok zulu opp mange lyder frå språka til khoisan- og sanfolk. Dette har ført til at både zulu og xhosa har klikk-konsonantar lik desse språka.

Som alle andre sørafrikanske språk var zulu berre eit talespråk fram til europeiske misjonærar kom til området. Den første grammatikken over zulu blei utgjeven i Noreg i 1850 av den norske misjonæren Hans Schreuder.^[2] Det første dokumentet skrive på zulu var ei bibelomsetjing frå 1883. I 1901 oppretta John Dube, ein zulu frå Natal, Ohlange Institute, den første innfødde utdanningsinstitusjonen i Sør-Afrika. Han var også forfattaren av Insila kaShaka, den første romanen skriven på zulu.

Utviklinga til skriftspråket vart styrd av Zulu Language Board i KwaZulu-Natal fram til dette blei erstatta av Pan South African Language Board, som tek for seg alle dei offisielle språka i Sør-Afrika.

Konsonantane markert med trema (to prikkar) er depressor-konsonantar som påverkar tonen til stavinga si.

Klikkelydar

Zulu har tre klikkelydar:

• c: dental (som ein smattar på norsk når noko er gale/synd)
• q: alveolar (som ei flaske som opnar med eit «pop»)
• x: lateral (som ein smattar på hestar)

Under følgjer ei liste enkle uttrykk som kan brukast om ein vitjar eit zuluspråkleg område.

• https://web.archive.org/web/19970416061941/http://www.lmp.ucla.edu/profiles/profz01.htm
• Teach Yourself Zulu av Arnett Wilkes.
  Denne språkartikkelen er ei spire. Du kan hjelpe Nynorsk Wikipedia gjennom å utvide han.