Share to: share facebook share twitter share wa share telegram print page

 

Van den ever

Het gedicht in het Wapenboek Gelre
Het everzwijn belaagd door zijn vijanden (miniatuur op een oorkondeninventaris uit 1438)

Van den ever is een wapendicht uit 1334 dat hertog Jan III van Brabant voorstelt als een everzwijn dat het opneemt tegen bloeddorstige jachthonden.

Het werk is geschreven in de eerste maanden van 1334 (n.s.), toen hertog Jan III tegenover een machtige coalitie van naburige vorsten stond, met als enige bondgenoot graaf Eduard I van Bar. Het was een stuk propaganda bedoeld om de Brabanders moed in te spreken voor de nakende strijd (die er uiteindelijk niet kwam). Vermoedelijk is Van den ever niet door de hertog zelf geschreven, maar door iemand uit zijn omgeving. Een heraut ligt voor de hand, want het gedicht is overgeleverd in een wapenboek van de heraut Gelre (Brussel, KBR, ms. 15652). Deze Gelre is overigens niet zelf de auteur, zijn wapenboek dateert van eind 14e eeuw.

Behalve een wapendicht is Van den ever ook een allegorie van de jacht. In de eerste zeventien strofen komt telkens een jachthond/landsheer aan het woord die dreigende taal spreekt aan het adres van het everzwijn, vergezeld van een heraldische illustratie. Dit gebeurt in een rijmschema aabccb. In de volgende twee strofen repliceert de wolf, d.i. de graaf van Bar. Uiteindelijk komt het everzwijn zelf aan het woord in een langere strofe met gepaard rijm en versregels van vier heffingen.

In aanvulling op de Brabantse leeuw werd het everzwijn een symbool van Brabants zelfvertrouwen en daadkracht. Ook in de Bourgondische periode werd dit nog gecultiveerd, zoals blijkt uit een verlucht initiaal in een oorkondeninventaris opgesteld door Adriaan vander Ee in 1438. Waarschijnlijk had deze chartermeester eerder dat jaar een uitbeelding van het gebeuren bijgewoond op de markt van Leuven. Een en ander toont aan dat de Brabantse steden de zorg voor het verleden van het hertogdom op zich begonnen te nemen nu dit onder hun 'buitenlandse' vorst niet meer vanzelf sprak.

Hugo Claus gaf een dichtbundel uit 1970 de titel Heer everzwijn.

Uitgave

Literatuur

  • Piet Avonds, "Heer Everzwijn. Oorlogspoëzie in Brabant in de veertiende eeuw" in: Bijdragen tot de Geschiedenis, 1980, p. 17-27
  • Remco Sleiderink, De stem van de meester. De hertogen van Brabant en hun rol in het literaire leven (1106-1430), 2003, p. 115. ISBN 9044603299
  • Janick Appelmans, "Werd het wapendicht 'Van den ever' in 1438 te Leuven opgevoerd?" in: Eigen schoon en De Brabander, 2017, nr. 4, p. 469-484
Werken van of over dit onderwerp zijn te vinden op de pagina Van den ever op Wikisource.
Kembali kehalaman sebelumnya


Index: pl ar de en es fr it arz nl ja pt ceb sv uk vi war zh ru af ast az bg zh-min-nan bn be ca cs cy da et el eo eu fa gl ko hi hr id he ka la lv lt hu mk ms min no nn ce uz kk ro simple sk sl sr sh fi ta tt th tg azb tr ur zh-yue hy my ace als am an hyw ban bjn map-bms ba be-tarask bcl bpy bar bs br cv nv eml hif fo fy ga gd gu hak ha hsb io ig ilo ia ie os is jv kn ht ku ckb ky mrj lb lij li lmo mai mg ml zh-classical mr xmf mzn cdo mn nap new ne frr oc mhr or as pa pnb ps pms nds crh qu sa sah sco sq scn si sd szl su sw tl shn te bug vec vo wa wuu yi yo diq bat-smg zu lad kbd ang smn ab roa-rup frp arc gn av ay bh bi bo bxr cbk-zam co za dag ary se pdc dv dsb myv ext fur gv gag inh ki glk gan guw xal haw rw kbp pam csb kw km kv koi kg gom ks gcr lo lbe ltg lez nia ln jbo lg mt mi tw mwl mdf mnw nqo fj nah na nds-nl nrm nov om pi pag pap pfl pcd krc kaa ksh rm rue sm sat sc trv stq nso sn cu so srn kab roa-tara tet tpi to chr tum tk tyv udm ug vep fiu-vro vls wo xh zea ty ak bm ch ny ee ff got iu ik kl mad cr pih ami pwn pnt dz rmy rn sg st tn ss ti din chy ts kcg ve 
Prefix: a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9