Share to: share facebook share twitter share wa share telegram print page

 

Kazachse alfabetten

Kazachs toetsenbord
Latijns alfabet voor de Kazachse taal, aangenomen bij Presidentieel Decreet 569 (26 oktober 2017),[1] herzien per Presidentieel Decreet 637 (19 februari 2018).
Latijns alfabet voor de Kazachse taal, aangenomen in april 2021
Kazachs Arabisch en Latijns schrift in 1924.

Er zijn vier Kazachse alfabetten.

Oorspronkelijk werd het Kazachs geschreven met het Orchonalfabet (het eerste alfabet voor Turkse talen) en bevatte toen 24 letters. Tegenwoordig worden er drie verschillende alfabetten gebruikt in verschillende landen:

  • Het Kazachse Cyrillische alfabet (Қазақ әліпбиі) is gebaseerd op het Russische alfabet met 9 extra letters: Ә, Ғ, Қ, Ң, Ө, Ұ, Ү, Һ, İ. De letters Ц, Ч, В, Ъ, Ь, en Ё worden alleen gebruikt in leenwoorden, waarvan de meeste afkomstig zijn uit het Russisch.
  • Het Kazachse Arabische alfabet dat vooral wordt gebruikt in China, Iran en Afghanistan gebruikt 29 letters, de hamza (ء) en de la ligatuur (لا). De letters ۆ, گ, ڭ, پ, چ worden gebruikt voor de weergave van spraakklanken die niet in het Arabisch bestaan.
  • Het Kazachse Latijns alfabet dat gefaseerd zal worden ingevoerd in Kazachstan vanaf 2017 tot 2025.[1] Een eerder Kazachs Latijns alfabet werd gebruikt ten tijde van de Sovjet-Unie van 1929 tot 1940.

In de onderstaande tabel is de Kazachse transcriptie de Qaydar-transcriptie, hiernaast bestaat de iets afwijkende Janga-transcriptie.

Cyrillisch Arabisch Kazachse
transcriptie
BGN/PCGN
transcriptie[2]
Letternaam IPA-transcriptie
А а ا A a A a Алиф (Alif) /a/, /ɑ/
Ә ә ءا Ä ä Ä ä Хамза + Алиф (Hamza + Alif) /æ/
Б б ب B b B b Ба (Ba) /b/
В в ۆ V v V v Уау с "V" (OEaoe/Waw met V) /v/
Г г گ G g G g Гаф (Gaf) /g/
Ғ ғ ع Ğ ğ Gh gh Айн (Ajn) /ɣ/, /ʁ/
Д д د D d D d Даль (Dal) /d/
Е е ه E e E e Һа (Ha) /je/, /e/
Ё ё * يو İo io Yo yo Йо (Jo) /jo/
Ж ж ج J j Zh zh Джим (Dzjim/Jim/Zjim) /ʒ/
З з ز Z z Z z За (Za) /z/
И и ي İ i Ī ī Йа (Ja) /ɯj/, /ij/, /i:/
Й й ي İ i Y y Йа (Ja) /j/
К к ك K k K k Каф (Kaf) /k/
Қ қ ق Q q Q q Қаф (Qaf) /q/
Л л ل L l L l Лам (Lam) /l/
М м م M m M m Мим (Mim) /m/
Н н ن N n N n Нун (Noen) /n/
Ң ң ڭ Ñ ñ Ng ng Каф с тремя точками (Kaf met 3 punten) /ŋ/
О о و O o O o Уау (OEaoe/Waw) /o/
Ө ө ءو Ö ö Ö ö Хамза + Уау (Hamza + OEaoe/Waw) /ø/
П п پ P p P p Па (Pa) /p/
Р р ر R r R r Ра (Ra) /r/
С с س S s S s Син (Sin) /s/
Т т ت T t T t Та (Ta) /t/
У у ۋ U u Ū ū Уау с тремя точками (OEaoe/Waw met 3 punten) /u/, /uw/, /yw/, /w/
Ұ ұ وُ Ū ū U u Уау с даммой (OEaoe/Waw met damma) /u/, /ʊ/
Ү ү ءوُ Ü ü Ü ü Хамза + Уау с даммой (Hamza + OEaoe/Waw met damma) /y/, /ʏ/
Ф ф ف F f F f Фа (Fa) /f/, /φ/
Х х ح H h Kh kh Ха без точки (Cha zonder punten) /x/, /χ/
Һ һ ھ H h H h Һа начальная (Initiaal Ha) /h/
Ц ц * تس Ts ts Ts ts Т + С (T + S) /ʦ/
Ч ч * چ Tş tş Ch ch Чим (Tsjim) /tʃ/
Ш ш ش Ş ş Sh sh Шин (Sjin) /ʃ/
Щ щ * شش Ştş ştş Shch shch Ш + Ш (Sj + Sj) /ʃtʃ/, /ʃ:/
Ъ ъ * -- -- " -- --
Ы ы ى Y y Y y Йа без точек (Ja zonder punten) /ɯ/, /ɤ/
İ і ءى I ı I i Хамза + Йа без точек (Hamza + Ja zonder punten) /i/, /ɪ/
Ь ь * -- -- -- --
Э э * يه E e Ė ė Һа (Ha) /e/
Ю ю يۋ İu iu Yu yu Й + У (J + Oe) /ju/, /jy/
Я я يا İa ia Ya ya Й + А (J + A) /ja/, /jɑ/

*: Vooral voorkomend in nieuwere leenwoorden uit het Russisch.

Tekstvoorbeeld

Artikel 1 van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens:[3]

Kazachs in
Cyrillisch schrift
Kazachs in
Arabisch schrift
Kazachs in
Latijns schrift (2018)
Nederlands
Барлық адамдар тумысынан азат және қадір-қасиеті мен құқықтары тең болып дүниеге келеді. Адамдарға ақыл-парасат, ар-ождан берілген, сондықтан олар бір-бірімен туыстық, бауырмалдық қарым-қатынас жасаулары тиіс. بارلىق ادامدار تۋمىسىنان ازات جانە قادىر-قاسيەتى مەن كۇقىقتارى تەڭ بولىپ دۇنيەگە كەلەدى. ادامدارعا اقىل-پاراسات، ار-وجدان بەرىلگەن، سوندىقتان ولار ٴبىر-بىرىمەن تۋىستىق، باۋىرمالدىق قارىم-قاتىناس جاساۋلارى ٴتيىس. Barlyq adamdar týmysynan azat jáne qadir-qasıeti men quqyqtary teń bolyp dúnıege keledi. Adamdarǵa aqyl-parasat, ar-ojdan berilgen, sondyqtan olar bir-birimen týystyq, baýyrmaldyq qarym-qatynas jasaýlary tıis. Alle mensen worden vrij en gelijk in waardigheid en rechten geboren. Zij zijn begiftigd met verstand en geweten, en behoren zich jegens elkander in een geest van broederschap te gedragen.
Kembali kehalaman sebelumnya


Index: pl ar de en es fr it arz nl ja pt ceb sv uk vi war zh ru af ast az bg zh-min-nan bn be ca cs cy da et el eo eu fa gl ko hi hr id he ka la lv lt hu mk ms min no nn ce uz kk ro simple sk sl sr sh fi ta tt th tg azb tr ur zh-yue hy my ace als am an hyw ban bjn map-bms ba be-tarask bcl bpy bar bs br cv nv eml hif fo fy ga gd gu hak ha hsb io ig ilo ia ie os is jv kn ht ku ckb ky mrj lb lij li lmo mai mg ml zh-classical mr xmf mzn cdo mn nap new ne frr oc mhr or as pa pnb ps pms nds crh qu sa sah sco sq scn si sd szl su sw tl shn te bug vec vo wa wuu yi yo diq bat-smg zu lad kbd ang smn ab roa-rup frp arc gn av ay bh bi bo bxr cbk-zam co za dag ary se pdc dv dsb myv ext fur gv gag inh ki glk gan guw xal haw rw kbp pam csb kw km kv koi kg gom ks gcr lo lbe ltg lez nia ln jbo lg mt mi tw mwl mdf mnw nqo fj nah na nds-nl nrm nov om pi pag pap pfl pcd krc kaa ksh rm rue sm sat sc trv stq nso sn cu so srn kab roa-tara tet tpi to chr tum tk tyv udm ug vep fiu-vro vls wo xh zea ty ak bm ch ny ee ff got iu ik kl mad cr pih ami pwn pnt dz rmy rn sg st tn ss ti din chy ts kcg ve 
Prefix: a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9