Gentiaan

Gentiaan
Kruisbladgentiaan (Gentiana cruciata)
Taxonomische indeling
Rijk: Plantae (Planten) Stam: Embryophyta (Landplanten) Klasse: Spermatopsida (Zaadplanten) Clade: Bedektzadigen Clade: 'nieuwe' Tweezaadlobbigen Clade: Lamiiden Orde: Gentianales Familie: Gentianaceae (Gentiaanfamilie)
geslacht
Gentiana L. (1753)
Afbeeldingen op Wikimedia Commons
Gentiaan op Wikispecies
Portaal    Biologie

Gentiaan (Gentiana) is een geslacht uit de gentiaanfamilie (Gentianaceae). Het geslacht kent ongeveer vierhonderd soorten, die voornamelijk in gematigde bergstreken van het noordelijk halfrond en de Andes voorkomen. In Europa komen 35 soorten voor, vooral in de Alpen. Het geslacht baardgentiaan (Gentianella) werd met onder meer de soort veldgentiaan (Gentianella campestris) voorheen ook ingedeeld bij de gentianen.

In veel Europese landen, waaronder Nederland en Duitsland, zijn alle soorten beschermd.

De naam gentiaan is ontleend aan Gentius, koning van Illyrië, die de genezende eigenschappen ontdekt zou hebben.

De wortels van enige soorten worden gebruikt voor de bereiding van de Franse kruidendrank Suze en het Franse likeur Salers uit de gelijknamige plaats, voor het bittermiddel 'amarum', als geneesmiddel en als eetlustopwekkend middel. Voor schnaps worden de grotere soorten gebruikt, vooral de geel bloeiende Gentiana lutea.

In Nederland en België komen van onderstaande soorten enkel de klokjesgentiaan en de kruisbladgentiaan voor.

• Beierse gentiaan (Gentiana bavarica)
• Blaasgentiaan (Gentiana utriculosa)
• Chinese herfstgentiaan (Gentiana sino-ornata)
• Gele gentiaan (Gentiana lutea)
• Gestippelde gentiaan (Gentiana punctata)
• Grootbloemige gentiaan (Gentiana clusii)
• Klokjesgentiaan (Gentiana pneumonanthe)
• Kochs gentiaan (Gentiana acaulis)
• Kruisbladgentiaan (Gentiana cruciata)
• Smalbladige gentiaan (Gentiana angustifolia)
• Sneeuwgentiaan (Gentiana nivalis)
• Voorjaarsgentiaan (Gentiana verna)
• Purpergentiaan (Gentiana purpurea)
• Zijdeplantgentiaan (Gentiana asclepiadea)

Gentianen fungeren als waardplant voor een aantal vlinders en motten, zoals een ondersoort van het bloemenblauwtje (Glaucopsyche alexis melanoposmater), Grammia quenseli, Mellicta varia en Stenoptilia graphodactyla.

• De gentiaan komt voor op het Oostenrijkse muntstuk van 1 eurocent.
• Gentiaan wordt gebruikt in het aperitief Suze.

• Gentiana in de Flora of China
• Gentiana in de Flora of Missouri
• Gentiana in de Flora of Chile
• (en) Gentiana in de NCBI Taxonomy Browser

Zie de categorie Gentiana van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.