Bernhard Jan Boudewijn Ietswaart (Amsterdam, 12 december 1936 - aldaar, 23 december 2010) was een Nederlands grafisch ontwerper, illustrator en typograaf. Hij werkte bijna 20 jaar in het buitenland, waaronder in Mexico, Spanje en Venezuela. Zijn handgetekende boekomslagen worden tot de beste van het genre gerekend.[1] De Universiteit van Amsterdam heeft een collectie van zijn werk.[2]
Biografie
Opleiding en eerste werk
Ietswaart, opgegroeid in een milieu van tekenaars en uitgevers, ging in 1956 aan het Instituut voor Kunstnijverheidsonderwijs studeren bij Theo Kurpershoek. Hij bleek een uitzonderlijk begaafd student.[3] Via Kurpershoek kwam hij in contact met Gerrit Noordzij en uitgeverij W. ten Have waarvoor hij nog tijdens zijn studietijd een aantal boekomslagen ontwierp. Na zijn afstuderen verzorgde hij als freelance grafisch ontwerper voor uitgeverij Em. Querido in 1959 en 1960 een aantal boekomslagen.
Uitgever en grafisch ontwerper A.A.M. Stols was in de jaren '50 UNESCO-deskundige in Latijns-Amerika op het gebied van grafische vormgeving. In die hoedanigheid doceerde Stols aan de Nationale Autonome Universiteit (UNAM) en was hij adviseur bij de staatsuitgeverij Fondo de Cultura Económica. In 1958 ondertekenden de Nederlandse regering en de Verenigde Naties een overeenkomst die het begin vormde van het VN assistenten deskundigen programma.[4] Stols slaagde erin om een positie voor assistent te creëren en Ietswaart, van wie Stols erg onder de indruk was, naar Mexico te halen.[3]
Eind 1960 ging Ietswaart naar Mexico. Als UNESCO-functionaris assisteerde hij Stols op de UNAM en bij het Fondo de Cultura Económica.[5] In de korte periode van 18 maanden ontwierp Ietswaart ongeveer 200 boekomslagen voor Fondo de Cultura Económica en het tijdschrift van de UNAM.[6] Dit oeuvre was invloedrijk onder typografen in Mexico.[7][8]
Barcelona en Zuid-Amerika
Tussen 1964 en 1970 woonde Ietswaart in Barcelona waar hij werkte voor de uitgevers Luis Miracle, Editorial Juventud en Bertelsmann.[1] In 1972 kreeg hij werk aangeboden in Lima waar hij enkele maanden verbleef. Na een rondreis in 1973 door Venezuela, Colombia en Brazilië vestigde hij zich in Caracas waar hij onder meer werkte voor het reclamebureau ARS DDB.
Amsterdam
Begin in 1975 keerde hij terug naar Amsterdam. Hij volgde Frans van der Aa op als hoofd van de grafische afdeling van de Nederlandse Omroep Stichting.[9][10] Hij nam twee jaar later ontslag vanwege de "meetingitis" bij de NOS.[11] Ontevreden over de eeuwige discussie met opdrachtgevers voor grafisch design besloot hij zich te concentreren op illustratie van educatieve boeken.
Ietswaart was in de jaren 2000 verrast door de aandacht die zijn vroege werk kreeg, en leverde in 2008-2009 enkele bijdragen aan de tentoonstelling die de Cìrculo de Tipógrafos in Mexico organiseerde in samenwerking met ontwerper Jan Middendorp.
Persoonlijk leven
Ietswaart werd geboren in Amsterdam als zoon van David Ietswaart en Femmichje Jantina Smit. Beiden werkten als administratief ambtenaar. David was daarnaast enthousiast illustrator. Fem werkte bij het Instituut voor Dialectologie, Volkskunde en Naamkunde en komt voor als Marietje Moederman in de boekenreeks Het Bureau van J.J. Voskuil.[12][13]
Ietswaart verhuisde tijdens de Tweede Wereldoorlog van Bovenkerk naar de Watergraafsmeer, waar het gezin introk in het huis van (de weduwe van) uitgever Berend Modderman. David Ietswaart en Berends zoon Sybren waren bevriend. Het huis bevatte een grote collectie boeken die een grote indruk op hem maakte.[11] Fem Smit zou na de oorlog hertrouwen met Sybren Modderman.
In Mexico trouwde Ietswaart met Ingeborg Kurpershoek, ontwerper van theaterdecors en kostuums, en dochter van zijn docent op de academie. Uit hun huwelijk werd in 1968 Anna Ietswaart geboren.
In Café Mulder aan de Weteringschans te Amsterdam was hij een vaak geziene, hartelijke en amicale stamgast.
Eind 2010, na een kort ziekbed, overleed Ietswaart in Amsterdam op 74-jarige leeftijd.
Eerbetoon
Ietswaarts werk in Mexico was onderwerp van de herdenkingstentoonstelling "El holandés errante" in 2009 in het kader van de 53e wereldconferentie van AtypI.[14][15]
Typografen van de Círculo de Tipógrafos de México ontwikkelden in 2009 een serie fonts, Balduina genaamd, op basis van Ietswaarts handgetekende letters. Ietswaart verleende zijn medewerking door de toegezonden ontwerpen van de ontbrekende letters te corrigeren. De fonts werden in 2010 gedistribueerd door FontShop.[16]
