Share to: share facebook share twitter share wa share telegram print page

 

Historiisto

Leopold von Ranke, 1877, unu el la patroj de moderna historioscienco

Historiisto estas homo kiu okupiĝas faknivele pri historio.

Esprimo

Principe la nocio rilatas al la historioscienco (alternativa vorto: historiologio). Tamen oni uzas la vorton ‚‚historiisto’’ ofte ankaŭ por ĉiuj aliaj homoj kiuj okupiĝas pri historio.

Pli vasta estas la vorto ‚‚historiografo’’: tia homo verkas pri historio, sed ne nepre faknivele. Precipe oni uzas la vorton por antaŭmodernaj aŭtoroj, kiuj ankoraŭ ne vivis en tempo de moderna historioscienco. HerodotoGregorio de Tours estu nomataj historiografoj, sed ne historiistoj.

Eduko kaj profesio

La historioscienco estas universitata fako, kiu povas aspekti malsame laŭ la landoj kaj la universitatoj unuopaj. Kutime oni devas studi plurajn jarojn ĝis oni rajtas partopreni al ekzameno kaj ricevi diplomon. Kelkaj studentoj studas historion kiel kromfakon, dum la ĉeffako estas alia.

Multaj historiistoj laboras kiel instruistoj (en ordinaraj lernejoj aŭ altlernejoj) aŭ kiel kunlaborantoj de muzeoj kaj similaj institucioj. Krome historiistoj povas esti ĵurnalistoj aŭ havi alian laboron kiu postulas homon kun ĝeneralaj, vastaj scioj kaj la kapablo umi kun tekstoj.

Specoj de historiistoj

La historiistojn oni povas dividi laŭ iliaj fakoj kaj temoj, ekzemple la historiiston pri antikvo disde la historiisto pri moderna tempo; la historiiston pri politika historio (politikhistoriiston) disde la historiisto pri socia historio (socihistoriiston).

Tre speciala historiisto estas arkeologo, kiu okupiĝas pri neskribaj restaĵoj. Pro la natursciencaj metodoj necesaj lia laboro sufiĉe malsamas de la „kutimaj“ historiistoj, kiuj laboras ĉefe pri tekstoj.

Famaj historiistoj

Listo de helenlingvaj historiistoj

[Evidente ordigita laŭ alfabeta ordo, kvankam eventuale ordigebla listo, defaŭlte konologie ordigita kaj reordigebla laŭalfabete, pli praktikus]

Nomo naskiĝis mortis
Akusilao de Argoso (Ἀκουσίλαος) 2-a duono de la 6-a jarcento a.K. 1-a duono de la 5-a jarcento a.K.
Antioĥo de Sirakuzo (Ἀντίοχος ὁ Συρακούσιος) ĉirkaŭ -423
Apiano de Aleksandrio (Ἀππιανὸς Ἀλεξανδρεύς) 2-a jarcento
Ariano el Nikomedio (Άρριανός, Lucius Flavius Arrianus) ĉ. 95 175
Aristobulo de Kasandrea (Αριστόβουλος ο Κασσάνδρειoς) 1-a duono de 4-a jarcento a.K. en Kasandrea (Κασσάνδρεια) -301
Cassius Dio 155 en Nikaia en Bitinio post 229
Dinon el Kolofono (Δίνων ) 4-a jarcento a.K.
Diodoro (Διόδωρος ὁ Σικελιώτης) 1-a jarcento a.K.
Dionizo de Halikarnaso (Διονύσιος Ἁλικαρνασσεύς) 54 a.K. 7 a.K.
Eforo de Kimo (Ἔφορος ὁ Κυμαῖος) ĉ. -400, Kime (Κύμη) -330
Ferekido de Ateno (Φερεκύδης ὁ Ἀθηναῖος) 2-a duono de la 6-a jarcento a.K. 1-a duono de la 5-a jarcento a.K.
Filino de Akragaso (Φιλῖνος de Ἀκράγας, nun Agriĝento) 3-a jarcento a.K.
Hekateo el Mileto (Ἑκαταῖος ὁ Μιλήσιος) -560 ĉ. -485--475
Hekateo de Abdero (Εκαταίος ο Αβδηρίτης) 2-a duono de la 4-a jarcento a.K. 3-a jarcento a.K.
Helaniko de Lesbo (Ἑλλάνικος) ĉ. -490/-480 Mitileno (Lesbo) ĉ. -400 en Περπερηνή Perperene (Misía Μυσία)
Herodianos (Ἡρωδιανός) ĉ. 178, verŝajne Sirio ĉ. 250
Herodoto (Ἡρόδοτος) ĉ. -484, Halikarnaso ĉ. -425
Hieronimo de Kardio (Ἱερώνυμος ὁ Καρδιανός) ĉ. -360 post -272
Hipiso de Reggio Calabria (Ίππυς ο Ρηγίνος, Hippis ho Riginos) ĉ. -497 ĉ. -425
Ĥarono de Lampsako (Χάρων ο Λαμψακηνός) ĉirkaŭ 480--477 2-a duono de la 5-a jarcento a.K.
Iono de Ĥio (Ίων ο Χίος) ĉ. -480 ĉ. -422
Kalisteno de Olinto (Καλλισθένης Kallisthénēs) ĉ. -370 ĉ. -327
Kleitarĥo (Κλείταρχος Kleítarĥos) 4-a/3 jarcento a. K.
Ksanto de Lidio (Ξάνθος ο Λυδός) 5-a jarcento a.K.
Ksenofono el Ateno (Ξενοφῶν) ĉ. 426 a. K. post 355 a. K.
Ktezio de Knido (Κτησίας, Ktesias) 2-a duono de la 5-a jarcento a.K. 1-a duono de la 4-a jarcento a.K.
Luko la evangeliisto (לוקא, Λουκᾶς) 1-a jarcento
Megasteno (Μεγασθένης) ĉ. -350 ĉ. -290
Quintus Fabius Pictor ĉ. -254 ĉ. -201
Paŭzanio (Παυσανίας, Pausanias) ĉirkaŭ 115 (Malgranda Azio) ĉirkaŭ 180
Plutarĥo (Πλούταρχος) ĉ. 46 en Χαιρώνεια Chaeronea, romia provinco Achaea (Aĥeo) ĉ. 100
Polibio (Πολύβιος) ĉ. -201 en Megalopolis sur Peloponezo ĉ. -120, Loko nekonata
Strabono (Στράβων) ĉ. -63 en Amaseia en Ponto (Άμάσεια, nun Amasya en Turkio) post 23 (26?) n. E.)
Teopompo de Ĥio (Θεόπομπος) ĉ. 378/-377 sur Ĥio inter 323 kaj -300 en Aleksandrio
Tucidido (Θουκυδίδης, Tukidides) ĉ. 460 a. K. inter -399 kaj -396

Romiaj historiistoj kaj arkivistoj

Nomo naskiĝis mortis
Cremutius Cordus (Aulus Cremutius Cordus) 25
Floruso (Publius Annius Florus) 2-a jarcento
Jozefo Flavio 37/38 en Jerusalemo ĉ. 100
Julio Cezaro (Gaius Iulius Caesar, Kajo Julio Cezaro) 13-a de julio 100 a.K. en Romo 15-a de marto 44 a.K.
Junianus Justinus
Katono la Maljuna (Marcus Porcius Cato Censorius) 234 a.K. en Tusculum 149 a.K. en Romo
Marius Maximus ĉ. 165 n. e. ĉ. 230 n. e.
Neposo (Cornelius Nepos) ĉ. 100 a.K. ĉ. 25 a.K.
Quintus Curtius Rufus supozeble 1-a jarcento
Pamphila
Pompeius Trogus colspan="2" align="center" 1-a jarcento a.K.
Suetonio (jen laŭ PIV, je plene nomo Gaius Suetonius Tranquillus) inter 70 kaj 75 p.K. ĉ. 130-140 p.K.
Salustio (Gaius Sallustius Crispus) 1-a de oktobro -86 en Amiternum (nun parto de La-Aglo) 13-a de majo -35 en Romo
Tacito (Tacitus) ĉ. 55 post 115
Tito Livio (Titus Livius Patavinus) ĉ. -59 en Patavium, nuntempe Padovo ĉ. 17 p.K. en Patavium
Velleius Paterculus ĉ. 19 a.K. ĉ. 31 p.K.

Malfruantikaj historiistoj (de ĉirkaŭ 300 ĝis 600 n. e.)

Nomo naskiĝis mortis
Agathias (Αγαθίας ο Σχολαστικός) ĉ. 536 en Μυρίνα (Mirina), Eolio ĉ. 582 en Konstantinopolo
Amiano Marĉelino (Ammianus Marcellinus) ĉ. 330 Antioĥio ĉ. 395 verŝajne en Romo
Eŭnapio de Sardeso (Εὐνάπιος Eunápios, lat. Eunapius) 345 420
Eŭtropio 4-a jarcento
Eŭzebio de Cezareo 260-264 337-340
Johannes Malalas ĉ. 490 en Antioĥio ĉ. 570 en Konstantinopolo
Jordanes supozeble 552
Kasiodoro (Cassiodorus) ĉ. 490 en Scylaceum (nun Squillace) ĉ. 583
Marcellinus Comes ("grafo Marcellinus") post 534
Menander Protektor 6-a jarcento
Olimpiodoro el Tebo (Olympiodorus, Ὀλυμπιόδωρος ὁ Θηβαῖος) 5-a jarcento
Philostorgios (Philostorgius, Φιλοστόργιος) ĉ. 368 en Borissos (Βορισσος), Kapadokio verŝajne post 433
Priskos (Priscus Panites, Πρίσκος) Πάνιον, Panion en Trakio ĉ. 472
Prokopio el Cezareo (Προκόπιος, Procopius Caesariensis) ĉ. 500 ĉ. 562
Teofilakto Simokato (Θεοφύλακτος Σιμοκάττης) frua 7-a jarcento
Zozimo de Palestino (Ζώσιμος) 2-a duono 5-a jarcento 1-a duono 6-a jarcento

Historiistoj de Bizanco

Nomo naskiĝis mortis
Anna Komnena (Ἄννα Κομνηνή) 1083 en Konstantinopolo ĉ. 1154
Johano Skilitces (Ιωάννης Σκυλίτζης) 2-a duono de 11-a jarcento
Mikaelo Psellos (Μιχαήλ Ψελλός) 1017-1018 en Konstantinopolo 1078
Nikeforo Brienio (Νικηφόρος Βρυέννιος) 1062 en Orestias (Adrianopolo) 1137 en Konstantinopolo
Niketas Choniates (Νικήτας Χωνιάτης) ĉ. 1150 en Ĥonaj (Χωναι, Frigio) ĉ 1215 en Niceo (Νίκαια Nikaia, nun İznik)
Teofano Homologeto (Θεοφάνης Ομολογητής) ĉ. 760 en Konstatinopolo 817818 sur Samotrako (Σαμoθράκη)

En mezepoko:

En nova epoko:

Esperantistaj historiistoj

Homoj, kiuj laŭprofesie aŭ laŭstude estas/is historiistoj kaj kiuj estas/is esperantistoj aŭ okupiĝis pri Esperanto-historio:

Vidu ankaŭ

Eksteraj ligiloj

Kembali kehalaman sebelumnya


Index: pl ar de en es fr it arz nl ja pt ceb sv uk vi war zh ru af ast az bg zh-min-nan bn be ca cs cy da et el eo eu fa gl ko hi hr id he ka la lv lt hu mk ms min no nn ce uz kk ro simple sk sl sr sh fi ta tt th tg azb tr ur zh-yue hy my ace als am an hyw ban bjn map-bms ba be-tarask bcl bpy bar bs br cv nv eml hif fo fy ga gd gu hak ha hsb io ig ilo ia ie os is jv kn ht ku ckb ky mrj lb lij li lmo mai mg ml zh-classical mr xmf mzn cdo mn nap new ne frr oc mhr or as pa pnb ps pms nds crh qu sa sah sco sq scn si sd szl su sw tl shn te bug vec vo wa wuu yi yo diq bat-smg zu lad kbd ang smn ab roa-rup frp arc gn av ay bh bi bo bxr cbk-zam co za dag ary se pdc dv dsb myv ext fur gv gag inh ki glk gan guw xal haw rw kbp pam csb kw km kv koi kg gom ks gcr lo lbe ltg lez nia ln jbo lg mt mi tw mwl mdf mnw nqo fj nah na nds-nl nrm nov om pi pag pap pfl pcd krc kaa ksh rm rue sm sat sc trv stq nso sn cu so srn kab roa-tara tet tpi to chr tum tk tyv udm ug vep fiu-vro vls wo xh zea ty ak bm ch ny ee ff got iu ik kl mad cr pih ami pwn pnt dz rmy rn sg st tn ss ti din chy ts kcg ve 
Prefix: a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9