Akronimo

Akronimo aŭ (malofte kaj neklare) literaro estas vorto aŭ nomo konsistanta el la komencaj literoj de plurvorta nomo. Kompare al simpla mallongigo akronimo estas prononcebla kaj kutime prononcata kiel vorto.

Ne nepras, ke de ĉiu vorto estas uzata nur unu litero; kelkaj akronimoj uzas pli (ekz. "Pekoteko" = "Per-komputora Termino-kolekto").

• TEJO prononcata kiel [tejo] (ne [toejoo])
• NIFO [nifo]

Kelkaj akronimoj necesas vokalojn por prononci kiel vorto.

• SAT [sato]
• PIV [pivo]
• PMEG [pomego]

Ne akronimaj mallongigoj

• UEA prononcata kiel [uea] (ne [uea])

• AIS [aiso] (nek [ais] nek [aiso])

Esperantigitaj vortoj, kiuj estis origine akronimoj en aliaj lingvoj:

• aidoso (el la angla AIDS)
• codoromo (el la angla CD-ROM, compact disc read-only memory)
• Usono (el la angla Usona, United States of North America)
• komsomolo (el la rusa)
• lasero (el la angla laser, Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation)
• GLAT (el la angla Lesbian, Gay, Bisexual and Transgender)
• radaro (el la angla radar, Radio Detection and Ranging)
• sonaro (el la angla sonar, sound navigation and ranging)

Relative nova estas la termino "rikura akronimo". En rikura akronimo estas akronimo, kiu mem aperas en la mallongigata nomo (ofte unualoke). Ekzemplo estas "GNU" klarigata kiel "GNU Ne (estas) Unikso". La koncepto mem de rikuraj akronimoj estas jam pli malnova, kiel pruvas jena malnova anekdoto:

Du judoj diskutas biblio-rilatajn esprimojn. Unu diras: "Laŭ la Biblio Noa estis drinkulo same kiel Lot; tamen oni diras, ke iu estas 'ebria kiel Lot', ne 'ebria kiel Noa'. Kial?" La alia respondas: "Nu, ĉe Lot la trinkado estas en la nomo mem, ĉar "Lot" estas akronimo: "Lot ofte trinkas". "Ha, bele", diras la unua, "sed preferinde li nomiĝu 'Tol', por ke la trinkado estu en la komenco." "Ne! Tiuokaze li ja nomiĝus 'Tol'!"

El la proksimume 6,000 lingvoj de la homaro, iuj uzas dekojn aŭ eĉ centojn da miloj. Aliaj tamen ne rekonas iun el ili, ekzemple ĉar ilia skribsistemo ne taŭgas por ĝi. Haldès (Asocio AdEsperanto el Parizo) kreis la tutunuan akroniman vortaron, nome 'ACKR'

Hadès estis plurlingva revuo (2005-2008), iom simila al Tutmondaj Voĉoj (Global Voices), uzante Esperanton kiel pontlingvon por havigi aliron al informoj kaj artikoloj el aliaj landoj. Hades intencis esti loko por la esprimo de la diverseco de kulturoj, agmanieroj kaj vidpunktoj tra la mondo.

Ackr listigas pli ol 20,000 akronimojn el pli ol 80 lingvoj. Ĉiu akronimo estas klarigita kaj kategoriita laŭ ĉefaj temoj. Eĉ pli bone, la ekvivalentaj akronimoj estas asociitaj. Tiel, la itala akronimo ONU ('Organizzazione delle Nazioni Unite') rilatas al la akronimoj ONU ('Organisation des Nations Unies'), UN ('United Nations'), VN ('Vereinte Nationen'). La vortaro, tute interreta, disponeblas en tri lingvoj: Esperanto, franca kaj angla.

• (eo, fr, en) Ackr, vortaro de sigloj kaj akronimoj) eldono de revuo Hadès (Association AdEspéranto - Asocio AdEsperanto, Parizo, 2015)
• (eo, ar, en, de, pl, es) Hadès, revuo de aktualaĵoj por ĉefe por celpubliko de studentoj de altlernejoj kaj universitatoj
• Rüdiger Eichholz. Akronimoj kaj inicial-vortoj (en Esperanto). 1993^[1]
• Pli ol 363.000 mallongigoj kaj akronimoj (precipe anglaj)
• http://www.all-acronyms.com
• http://www.globalacronyms.com Arkivigite je 2019-09-11 per la retarkivo Wayback Machine (serĉilo pri akronimoj, en)
• http://www.abbreviations.com (mallongigoj, ne nur akronimaj)
• http://www.acronymsearch.com (serĉilo pri akronimoj, en)
• Datumbazo de akronimoj kaj mallongigoj en la portugala kaj angla Arkivigite je 2022-04-07 per la retarkivo Wayback Machine

• Akrostiko
• Retroakronimo
• Lingva kuntiriĝo

1. ↑ (fr) Sylvie Delhaye, Le magazine Hadès lance Ackr, premier dictionnaire multilingue des acronymes, (La revuo Hadès lanĉas Ackr, la unua vortaro multlingva de akronimoj), arkivo», EditoWeb Magazine.