Share to: share facebook share twitter share wa share telegram print page

 

Наркамаўка

Нарка́маўка, пачаткова нарко́маўка — назва, прыдуманая Вінцуком Вячоркам для азначэння нормы беларускай мовы, рэгуляванай Інстытутам мовазнаўства НАН Беларусі[1]. Паходзіць ад скарочанай назвы Народнага камісарыята асветы (міністэрства) у БССР («наркамат» з «народны камісарыят») у часы рэформы граматыкі 1933 года. Назва ацэначная, пераважна ўжываецца і распаўсюджваецца прыхільнікамі альтэрнатыўнай моўнай нормы («тарашкевіцы» і яе варыянтаў); сустракаецца таксама ў іншых крыніцах. У акадэмічнай, гэта значыць навуковай тэрміналогіі не ўжываецца.

Назва ўжываецца прыхільнікамі альтэрнатыўнай літаратурнай нормы найчасцей з адмоўнай канатацыяй «савецкасці, ідэалагічнасці, русіфікаванасці»[2]; у аўтараў, не ўвязаных непасрэдна ў процістаянне дзвюх літаратурных нормаў, гэтая назва сустракаецца як умоўная, узятая ў двукоссі або з агаворкай «так званая „наркамаўка“»[3][4].

У некаторай літаратуры таксама можна сустрэць больш нейтральную мянушку чарнушэ́віца, паводле імя народнага камісара асветы Дзмітрыя Чарнушэвіча[5][6].

Класік беларускай паэзіі Алесь Разанаў называў мянушку «наркамаўка» знявагай да ўсёй мовы і жартаўліва прапаноўваў, захоўваючы той жа гукарад, вымаўляць больш прыстойнае «нармаванка»[7].

Зноскі

  1. Запрудскі С. Варыянтнасць у беларускай літаратурнай мове // IV летні семінар беларускай мовы, літаратуры і культуры (5-19 ліпеня 1999 г.): Лекцыі. -- Мінск, 1999. -- С. 20-26.
  2. С. Шупа. Схізафрэнія // Наша ніва № 7 (128), 12.4.1999. ; С. Шупа Да пытаньня рэформы беларускай літаратурнай нормы // Наша ніва, № 4, 1994. ; С. Дубавец. Герой нашего времени // Свабода, № 36, 4.4.1997. ; Язэп Палубятка. Чаму неабходны яшчэ адзін слоўнік?! // Наша слова, № 5, 1998.
  3. С. Запрудскі. Праблемы толькі пачынаюцца // Наша ніва № 7 (128), 12.4.1999.
  4. Герман Бідэр. Моўная сітуацыя ў Беларусі // Наша слова № 33-34, 35, 1995.
  5. Сяргей Запрудскі, Алена Анісім, Уладзь Кошчанка, Сяргей Кручкоў, Адам Мальдзіс, Алена Таболіч, Генадзь Цыхун. Стратэгія развіцця беларускай мовы ў XXI стагоддзі(Праект) . knihi.com. Праверана 12 кастрычніка 2023.
  6. Таццяна Рамза Тарашкевіца і наркамаўка: ці ёсць граматычнае процістаянне? Taraszkiewica i narkamaǔka: czy istnieje gramatyczna opozycja?(польск.) // Rozprawy Komisji Językowej. — 2018. — Т. 66. — С. 409–432. — ISSN 2450-9310.
  7. Анатоль Івашчанка - Алесь Разанаў (№19). dziejaslou.by. Праверана 29 жніўня 2023.
Kembali kehalaman sebelumnya


Index: pl ar de en es fr it arz nl ja pt ceb sv uk vi war zh ru af ast az bg zh-min-nan bn be ca cs cy da et el eo eu fa gl ko hi hr id he ka la lv lt hu mk ms min no nn ce uz kk ro simple sk sl sr sh fi ta tt th tg azb tr ur zh-yue hy my ace als am an hyw ban bjn map-bms ba be-tarask bcl bpy bar bs br cv nv eml hif fo fy ga gd gu hak ha hsb io ig ilo ia ie os is jv kn ht ku ckb ky mrj lb lij li lmo mai mg ml zh-classical mr xmf mzn cdo mn nap new ne frr oc mhr or as pa pnb ps pms nds crh qu sa sah sco sq scn si sd szl su sw tl shn te bug vec vo wa wuu yi yo diq bat-smg zu lad kbd ang smn ab roa-rup frp arc gn av ay bh bi bo bxr cbk-zam co za dag ary se pdc dv dsb myv ext fur gv gag inh ki glk gan guw xal haw rw kbp pam csb kw km kv koi kg gom ks gcr lo lbe ltg lez nia ln jbo lg mt mi tw mwl mdf mnw nqo fj nah na nds-nl nrm nov om pi pag pap pfl pcd krc kaa ksh rm rue sm sat sc trv stq nso sn cu so srn kab roa-tara tet tpi to chr tum tk tyv udm ug vep fiu-vro vls wo xh zea ty ak bm ch ny ee ff got iu ik kl mad cr pih ami pwn pnt dz rmy rn sg st tn ss ti din chy ts kcg ve 
Prefix: a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9