|
Maarten van Rossem Dit artikel gaat over de historicus Maarten van Rossem. Zie Maarten van Rossum voor de 16e-eeuwse veldheer.
 Maarten van Rossem (Zeist, 24 oktober 1943) is een Nederlandse historicus, amerikanist, presentator, schrijver en emeritus hoogleraar. Hij is gespecialiseerd in de geschiedenis en politiek van de Verenigde Staten. Als Amerika-kenner treedt hij regelmatig op in allerlei televisie-uitzendingen. Tevens houdt hij regelmatig lezingen met betrekking tot een (al dan niet actueel) maatschappelijk thema. Sinds 2008 heeft hij zijn eigen (opinie)blad, Maarten!, en sinds 2020 heeft hij zijn eigen podcast waarin hij de actualiteiten doorneemt en specifieke thema's behandelt. LevensloopVan Rossem is telg van het patriciërsgeslacht Van Rossem. Hij groeide op in Wageningen, aan de Javastraat 12,[1] als oudste in een gezin met drie kinderen. Zijn vader, Gerard van Rossem (1919-1990), werkte als entomoloog bij de Plantenziektenkundige Dienst en was kunstenaar. Zijn grootvader was Arnold van Rossem (1887-1982). Van Rossems grootvader aan moederskant was de elektrotechnisch ingenieur, fabrikant en hoogleraar Henri Nolen (1890-1986). Zijn moeder was met veel luxe opgegroeid. In huize Van Rossem werd veelvuldig geruzied. In 1959 scheidden zijn ouders, waarna zijn vader een nieuw gezin stichtte.[2] Als jongen was Maarten een eenzaam, serieus kind dat graag leerde. Hij werd op de lagere school geplaagd en thuis geslagen. Maarten leerde zijn vrouw, Winnie Robijns (geboren 1942), kennen op een gecombineerd studentensinterklaasfeest. Zij trouwden in 1969, gingen wonen in Utrecht en kregen een zoon en een dochter.[3] Winnie van Rossem was van 1981 tot 1987 hoofdredacteur van weekblad Margriet. LoopbaanIn Wageningen behaalde hij het diploma gymnasium bèta. Vervolgens studeerde hij, na een kort uitstapje van 4 maanden bij farmacie, geschiedenis aan de Universiteit Utrecht, waar hij lid werd van het Utrechtsch Studenten Corps.[4] Hij werd daar alleen geboeid door de colleges van J.C. Boogman over de Republiek in de zeventiende eeuw. Onder Boogmans toen moderne opvattingen over geschiedschrijving behoorde wat hijzelf 'possibilisme' noemde: het voor een historicus onontbeerlijke besef dat er op elk moment in de geschiedenis alternatieve richtingen waren die de historische ontwikkeling kon gaan domineren. De studie begon pas voor hem te leven bij het lezen van de literatuurlijst voor het kandidaatsexamen, al leverde de lijst voor historiografie hem een afkeer van de theoretische problemen van de geschiedschrijving op, die volgens Van Rossem hooguit tot een writer's block kunnen leiden. De benoeming van Hermann von der Dunk als hoogleraar contemporaine geschiedenis en de kennismaking met diens colleges over de Koude Oorlog bepaalde de onderwerpskeuze van Van Rossems doctoraalscriptie over de visie vanuit het revisionisme dat de oorsprong van de Koude Oorlog in de Amerikaanse zoektocht naar nieuwe afzetmarkten zou liggen. Het denken over geschiedenis ontwikkelde zich vooral gedurende de twee jaar dat hij aan de omvangrijke scriptie werkte, waarin hij de revisionisten overigens geen gelijk gaf.[5] Na 8 jaar studeerde hij cum laude af.[6] Vanaf 1971 was hij wetenschappelijk medewerker en promoveerde in 1983 op het proefschrift Het radicale temperament. De dubbele politieke bekering van een generatie Amerikaanse intellectuelen (1934-1953). De dissertatie beschrijft de geschiedenis van de als 'The New York Intellectuals' bekend staande groep intellectuelen, waaronder Hannah Arendt, Saul Bellow en Mary McCarthy. Hun belangrijkste podium was het tijdschrift de Partisan Review, later ook Commentary en, nog later, Dissent. In zijn recensie voor Vrij Nederland wees Bart Tromp de literatuurcriticus Lionel Trilling aan als 'kernfiguur' van de studie, die hij typeerde als 'vóór alles een proeve van ideeëngeschiedenis'. Tromp vond het boek goed geschreven, zij het af en toe iets te ironisch.[7] Van 1997 tot 2008 was Van Rossem bijzonder hoogleraar Geschiedenis aan de Universiteit Utrecht.[8] Door het Historisch Nieuwsblad werd hij gekozen tot 'Historicus van het jaar 2003' omdat hij "Nederlanders met veel humor historisch verantwoord door dit nare oorlogsjaar heeft geloodst". Na zijn nuchtere commentaar op de aanslagen van 11 september 2001 werd hij aanvankelijk hevig bekritiseerd en vond men hem te relativerend. Met name in de Nova-uitzending, direct na de aanslagen op het WTC, vielen zijn relativerende opmerkingen bij de presentatoren, Pieter Jan Hagens en Kees Driehuis, niet in goede aarde.[9][10] Later leek het tij te keren en werd Van Rossems nuchtere kijk op de wereld meer gewaardeerd. Frits Abrahams schreef bijvoorbeeld in zijn column voor de NRC: "Kort na '11 september' werd hij tot mijn ontsteltenis afgedankt, men vond hem te relativerend, hoewel relativering juist in de periode daarna zo nodig was."[11] Ook na zijn pensionering als bijzonder hoogleraar in 2008 bleef hij nog tot 2010 aan de Universiteit Utrecht verbonden voor de verzorging van twee modulen onderwijs, waaronder 'Geschiedenis van de actualiteit'. TelevisieVan Rossem is een frequente gast bij diverse talkshows. Zijn eerste optreden was naar eigen zeggen in 1984: een gesprek over de Amerikaanse verkiezingen in een middaguitzending van de NCRV.[12] Maarten van Rossem was goed bevriend met Theo van Gogh.[13][14] Ze leerden elkaar kennen toen Maarten op 27 mei 1995 te gast was bij het programma Een prettig gesprek van Van Gogh.[15] Samen maakten zij in 1997 het programma Elke dag gehaktdag. "We hebben samen veel plezier gehad bij het praatprogramma Gehaktdag bij de Amsterdamse zender AT5. Wij waren enthousiast. AT5 niet en we vlogen eruit," blikte Van Rossem terug in De Volkskrant.[16] Ook speelde hij een rol in Van Goghs film In het belang van de staat. Daarna duurde het tot 2006 dat hij weer zelf presenteerde bij de universiteitsquiz UQ2006 van de VPRO. In januari 2009 presenteerde hij voor de Evangelische Omroep het tv-programma Van Rossem in Amerika, een vierdelige serie met name over het christelijk geloof in de Verenigde Staten. In 2009 verzorgde hij in de Vlaamse talkshow De laatste show op Eén (VRT) bij Frieda Van Wijck de maandagse vaste rubriek over geschiedenis. In 2009 nam Van Rossem kijkers mee door het Nederlandse landschap in de zesdelige NCRV-serie Op reis met Van Rossem, geproduceerd door Dirk-Jan Bijker en Viviera Films. In 2010 was hij de presentator in de tweedelige documentaire Maliebaan in Beweging van RTV Utrecht, in samenwerking met Het Utrechts Archief. In deze documentaire werd de geschiedenis van de Maliebaan belicht. Begin 2011 werkte hij mee aan het televisieprogramma Verborgen verleden, waarbij hij een overzicht gaf van zijn familiehistorie naar aanleiding van de publicatie van zijn genealogie in de serie Nederland's Patriciaat. Hierbij bleek, onder andere, dat Van Rossem een rechtstreekse afstammeling is van Maarten Harpertszoon Tromp.[17] Tijdens het NOS Monarchiedebat in 2011 sprak Van Rossem zich uit voor een republiek.[18] Vanaf 2012 is hij eenmansjurylid in de NCRV-kennisquiz De Slimste Mens, waarin hij zijn zienswijze geeft over de kandidaten, de vragen en antwoorden. Ook stelt presentator Philip Freriks hem vragen over onderwerpen die tijdens de quiz aan de orde komen. Van Rossem presenteerde in 2012 in de aanloop naar de Amerikaanse presidentsverkiezingen Van Rossem for President, een documentaireserie van de EO. In 2013 was hij werkzaam als gastpresentator van het EO-praatprogramma Knevel & Van den Brink. Sinds 2012 maakt hij met RTV Utrecht elk jaar een serie opnamen getiteld Van Rossem vertelt, hierin wordt in korte afleveringen een stuk geschiedenis van de provincie Utrecht belicht.[19] In 2014 en 2015 was Van Rossem ook te zien in RTL Autovisie, een praatprogramma over auto's op RTL 7. Hierin had hij een eigen item waarin hij auto's testte. Vanaf 2015 was hij samen met zijn broer Vincent, architectuurhistoricus, en zus Mary, bijgenaamd Sis, kunsthistorica, te zien in het programma Hier zijn de Van Rossems[20] van de NTR op NPO 2. In dat programma brachten zij gedrieën een bezoek aan steden in Nederland, België en Duitsland. Aldaar vertelden ze elkaar en de kijkers over de geschiedenis, kunst, architectuur en andere bijzondere zaken in die steden.[21] De verbindende teksten worden uitgesproken door Philip Freriks. Na acht seizoenen werd de opname die voor seizoen negen nog te Zierikzee gemaakt was met Sis naar voren gehaald, als eerbetoon aan haar bijdragen, die mede verantwoordelijk waren voor het succes van het programma.[22] Vanaf 2019 kreeg Sis gezondheidsproblemen, waardoor ze niet altijd mee kon doen aan de opnames. Op 4 mei 2022 kwam ze te overlijden. De broers besloten het programma voort te zetten onder de naam De broeders Van Rossem vanaf 13 september 2023. De broers Van Rossem waren vanaf 24 oktober 2019 tot en met 14 november 2019 te zien in de vierdelige Nederlandse televisieserie Broeders in Berlijn, uitgezonden op NPO 2. De opzet is vergelijkbaar met Hier zijn de van Rossems, maar dit programma was specifiek gericht op Duitsland, de val van de Berlijnse Muur en de periode daarna. Op 15 september 2021 was Van Rossem samen met Emma Wortelboer te gast bij Raven van Dorst in het televisieprogramma Boerderij van Dorst. Op 9 januari 2022, werd Van Rossem in de 95e uitzending van het televisieprogramma TV Monument geïnterviewd door Han Peekel. In december 2022 verscheen op streamingplatform Videoland de vierdelige serie Dinojacht, waarin Van Rossem samen met Gijs Rademaker een road trip door de Verenigde Staten maakt. Ze bezoeken bijzondere musea, laboratoria en opgravingslocaties over dinosauriërs. Vanaf 2023 presenteert hij samen met Wortelboer Wortelboer en Van Rossem, waarin ze onderzoeken wat er tussen de jeugd van Maarten en die van Emma veranderd is. Op 25 september 2023 gaf Van Rossem in De Telegraaf aan dat hij per 2025 zal stoppen als jurylid van De slimste mens.[23] Kandidatuur verkiezingenVoor de gemeenteraadsverkiezingen van 2010 was Van Rossem in Utrecht lijstduwer voor de PvdA. Hij behaalde met 1176 stemmen een voorkeurszetel, maar stond deze af. Van Rossem stond als lijstduwer op plek 74 van de 79 van de lijst voor de PvdA tijdens de Tweede Kamerverkiezingen 2012. Hij haalde 5929 stemmen, het hoogste aantal van alle lijstduwers.[24][25] Van Rossem gaf in 2021 aan dat hij spijt had van zijn lijstduwerschap en bij de verkiezingen in 2017 op D66 te hebben gestemd. Hij vond dat de PvdA haar erfenis heeft verknoeid in het kabinet-Rutte II.[26] Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2022 duikt hij toch weer op als lijstduwer van de PvdA Utrecht, op plaats 41 van de kandidatenlijst.[27] In zijn podcast van 18 november 2021 zegt hij daarover: "(...) en toen kreeg ik een brief namens het PvdA-bestuur Utrecht, waarin stond: Ja, de PvdA Utrecht bestond uit allemaal enthousiaste jonge mensen die niets te maken hadden met het verraad van Rutte II. En ik kon toch ook niet eeuwig boos blijven en was er niet een reden om te kijken of ik mijn support kon uitspreken voor die jonge idealistische lieden in de PvdA-fractie in Utrecht. En toen dacht ik: Nou ja, daar zit wat in. Op nationaal niveau zie ik het nog steeds niet zitten, maar op plaatselijk niveau; ik moet ook een keertje over mijn woede heen stappen."[28] Bij de waterschapsverkiezingen 2023 was Van Rossem lijstduwer voor de PvdA in De Stichtse Rijnlanden.[29] Maarten!  In de zomer van 2008 werkte Maarten van Rossem als gast-hoofdredacteur mee aan een - als glossy vormgegeven - uitgave van het Historisch Nieuwsblad: Maarten!, weliswaar als parodie op de trend van glossy's van bekende Nederlanders zoals de LINDA., maar dan met een serieuze inhoud. Daarin schreef hij met andere historici over de Amerikaanse presidentsverkiezingen, de jaren vijftig en de opkomst van het populisme in de Nederlandse politiek. De uitgave was eenmalig, maar bleek dermate populair met meer dan 47.000 verkochte exemplaren, dat in juni 2009 een tweede Maarten! werd uitgegeven, die geheel in het teken stond van de Verenigde Staten. Een derde uitgave verscheen in het najaar 2009. Vanaf 2010 verschijnt Maarten! elke twee maanden en groeide uit tot vier edities per jaar. Het blad bevat informatieve en opiniërende artikelen en interviews. Vaste medewerkers zoals Paul Schnabel, Max Westerman, Jan Tromp, Robert van de Roer en Maartens broer Vincent verzorgen rubrieken. Ook zijn zus Mary ('Sis') van Rossem was tot aan haar overlijden in 2022 een vaste medewerkster. Sinds Maarten! met 4 edities per jaar verscheen, bedroeg de oplage tussen de 9000 à 11.000 exemplaren, met gemiddeld 6 lezers per exemplaar. De betaalde oplage van Maarten! bedroeg in 2021 gemiddeld 9.500 exemplaren.[30] Ook geeft hij theaterlezingen over maatschappelijke vraagstukken en politieke kwesties. PodcastIn 2020 begon Van Rossem een podcast met Tom Jessen. Daarin bespreekt Van Rossem allerlei onderwerpen uit onder andere de actualiteit en de geschiedenis.[31][32] Ook maakt hij sinds 2021 samen met Gijs Rademaker Dinocast, een podcast over dinosauriërs. In 2022 won het duo er een Dutch Podcastaward mee in de categorie Wetenschap & Educatie. VaccinatieOp 13 maart 2021 haalde deze podcast het nieuws vanwege de mededeling dat Van Rossem met een telefoontje naar de GGD een vaccinatie tegen het coronavirus had afgesproken. Daardoor ontstond ophef; minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Hugo de Jonge typeerde op Twitter het initiatief als egoïstisch voordringen.[33] In zijn podcast nr. 30[34] diende Van Rossem de minister van repliek: hij had op eigen initiatief getelefoneerd om een afspraak te maken omdat hij geen uitnodiging had gekregen. De landelijke GGD had er ook al kwaad van gesproken, maar Van Rossem had daarna een telefoontje gekregen van de GGD Utrecht, waarin hem werd verzekerd dat de hele ophef ten onrechte was omdat hij op basis van zijn leeftijd op het vaccinatiemoment (dat overigens nog moest komen) 'gewoon aan de beurt was'. WerkenBoekenVan Rossem heeft meerdere boeken geschreven.
Cd's
Over Maarten van Rossem
Externe links
Noten
 Zie de categorie Maarten van Rossem van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
