Emaar Properties
Emaar Properties (Emaar Developments yoki Emaar) — Birlashgan Arab Amirliklarida joylashgan koʻchmas mulkni rivojlantirish boʻyicha koʻp millatli amirlik kompaniyasi. Bu Dubay moliya bozorida roʻyxatga olingan ochiq aktsiyadorlik kompaniyasi boʻlib, uning qiymati 2021-yil iyun holatiga koʻra, 15,5 milliard AQSh dollarini tashkil etdi. Emaar 6 ta biznes segmenti va 60 ta faol kompaniyalari bilan birgalikda Yaqin Sharq, Shimoliy Afrika, Osiyo, Yevropa va Shimoliy Amerikadagi 36 ta bozorda jamoaviy ishtirok etadi. Emaar Properties BAAdagi eng yirik koʻchmas mulk ishlab chiqaruvchilardan biri boʻlib, dunyodagi eng baland bino Burj Xalifa qurilishi kabi yirik loyihalari bilan tanilgan. 2021-2022-yillarda Misrning Oʻrta yer dengizi sohilidagi Marassi loyihasi keng eroziyaga va yaqin atrofdagi plyajlarning atrof-muhitga katta zarar yetkazishi Emaar uchun turli munozlarni keltirib chiqardi. Oʻshandan beri ijtimoiy va anʼanaviy ommaviy axborot vositalarida keng tarqalgan norozilik koʻchmas mulk firmasiga qaratildi. Aytilishicha, Emaar oʻz loyihasiga Misr hukumati tomonidan berilgan qurilish ruxsatnomalaridan chetga chiqqan va shu sababli atrofdagi plyajlarda kutilmagan ekologik buzilishlarni keltirib chiqargan. Emaar bu eʼtirozlarga ahamiyat bermay, oʻzining zararli loyiha faoliyatini davom ettiraverdi. Tarixi1997-2005-yillarEmaar Properties kompaniyasi 1997-yilda Rais Mohamed Alabbar tomonidan tashkil etilgan va roʻyxatga olingan[2]. BAAdagi yetakchi ishlab chiquvchilardan biri sifatida Emaar koʻchmas mulk, shu jumladan tijorat va turar-joy mulklarini rivojlantirish, savdo markazlari va mehmondoʻstlik sohasida turli xil louihalarga ega[3]. Dubay hukumati dastlab kompaniyaning 100 foiziga egalik qilgan boʻlsa, 2000-yilda IPOdan soʻng ochiq kompaniya sifatida faoliyat boshlaganida, taʼsischilar 24,3 foiz aksiyadorlarga egalik qilishgan[4]. Keyingi yili Emaar Dubay Marina qurish rejalarini eʼlon qildi. 2000-yilda Emaar Properties Dubay moliya bozorida roʻyxatga olindi va xorij fuqarolariga aksiyalarni taklif qilgan birinchi mulk kompaniyasi boʻldi. Kompaniyani rivojlantirish loyihalarining birinchi bosqichi 2001-yilda boshlandi[5]. 2003-yilda kompaniya Downtown Dubay nomi bilan mashhur boʻlgan loyihani rivojlantirish uchun oʻz rejalarini taqdim etdi[6]. Loyiha ikkita ishlanmadan iborat edi. Bular: dunyodagi eng baland bino Burj Xalifa va eng katta savdo markazi The Dubai Mall edi[7][6]. Emaar International MChJ 2004-yilda tashkil etilgan boʻlib, Emaarning tashqi bozorlarga kengayganini anglatardi[8]. Kompaniyaning Afrika, Osiyo, Shimoliy Amerika va butun Yaqin Sharqda davom etayotgan loyihalari mavjud[9]. 2005-yilda Emaar Hotels & Resorts MChJ Giorgio Armani bilan eksklyuziv shartnoma asosida dizayner brendi nomidagi hashamatli mehmonxonalar kolleksiyasini ishga tushirish uchun tashkil etilgan[10]. Shuningdek, 2005-yilda Turkiyaning Istanbul shahrida yer osti Emaar Square savdo markazi tepasida koʻp qavatli Emaar Square Lifestyle Center qurilgan. 14 qavatli bino plaza darajasidagi turar-joylar, qulayliklar va savdo maydonchalarini taqdim etadi[11]. 2006 — hozirgi kungachaDubai Mall 2008-yilda, Burj Xalifa esa 2010-yilda rasman ochilgan. 2009-yilda ko‘chmas mulk bozoridagi tanazzulga qaramay, Emaar 2012-yil kuziga kelib, Burj Xalifa loyihasi 80 foiz oʻsishga erishganini xabar qildi[12]. 2014-yilda esa, Emaar 11,4 milliard dollardan ortiq koʻchmas mulk investitsiyalariga egalik qilardi[13]. 2009-yilda, 2006-yilda sotib olingan Emaar Properties shoʻba korxonasi boʻlgan Jon Laing Homes[14] AQShning Delaver okrugi sudiga 11-bob boʻyicha bankrotlikdan himoya qilish uchun ariza berdi[15]. 2010-yil iyul oyida, amerikalik tadbirkor Lionel Lombard Emaar Properties va uning raisi Mohamed Alabbarga qarshi Kaliforniya federal sudiga Emaar chet ellik ishchilari nomidan gapirgani uchun uni nohaq qamoqqa olingani va qiynoqqa solingani haqida daʼvo arizasi bilan murojaat qildi. Ish 2010-yil noyabr oyida Lombard tomonidan toʻxtatildi [16][17]. 2012-yil sentabr oyida, Emaar Dubay savdo markaziga tutashgan Burj Dubay markazida hashamatli 72 qavatli mehmonxona va kvartiralar loyihasi Address BLVDni ishga tushirdi. 2014-yilda Emaar Properties o‘zining savdo markazlari va chakana biznesining aksiyalarini jamoatchilikka sotish rejalarini eʼlon qildi[18]. Emaar Malls Group 2014-yil oktabr oyida Dubay moliya bozorida ochiq kompaniyaga aylandi. Taxminan 535 million aksiyasi sotilgan, 3,25 dirhamga yopilgan IPO 2007-yildan beri Dubaydagi eng yirik savdo markazi boʻldi[19]. Shuningdek, 2014-yilda Emaar dunyodagi eng baland Burj Xalifa SKY kuzatuv maydonini ochdi. Inson tomonidan yaratilgan eng baland nuqta Burj Xalifaning 148-qavatida, 555 metr balandlikda joylashgan[20]. Emaar Yangi yilni dunyodagi eng koʻp tomosha qilingan NYE bayrami bilan nishonladi[21][22]. Ginnesning Rekordlar kitobiga koʻra, Emaar NYE bayrami paytida dunyodagi eng baland odam yasagan inshootdagi „LED yoritilgan fasad“ unvonini qoʻlga kiritdi. Rekord o‘rnatuvchi displey 70 000 ta LED panellardan iborat bo‘lib, ularda mamlakat yetakchilarining rangli chiroqlari, proyeksiyalari va Burj Xalifadagi boshqa suratlar yonib turdi[23]. Emaar 2015-yilning ikkinchi choragida sof foydaning 16 foizga oshganini[24] va uning 235 million kvadrat metrdan ortiq yer banki borligini xabar qildi[25]. 2015-yil mart oyida, Emaar Birlashgan Millatlar Tashkilotining Butunjahon oziq-ovqat dasturi va Dubai Cares va The Dream for Future Africa Foundation kabi tashkilotlarni qo‘llab-quvvatlovchi Emaar fondini ishga tushirdi[26]. Jamg‘arma 2015-yilning iyunidan iyuligacha „Ramazon hamma uchun“ kampaniyasi orqali roʻzadorlar uchun 3000 dan ortiq taom yetkazib berdi[27]. 2020-yil noyabr oyida, Emaar Properties yil boshidan sentabr oyigacha foydaning 48 foizga pasayganini eʼlon qildi[28]. 2020-yil dekabr oyida, Alabbar Emaar raisi lavozimini tark etadi, ammo boshqaruvchi direktor sifatida ishlashni davom ettirdi[29].
Downtown Dubay hududidagi Emaar Properties tomonidan ishlab chiqilgan yana bir yirik loyiha — Dubay favvorasi edi. Dubay favvorasi 2009-yilning bahorida ish boshlagan dunyodagi eng baland favvoradir [37]. Favvoraning uzunligi futbol maydonidan ikki baravar (275 metr) uzunroqdir[37]. Emaar 2010-yilda ochilgan dunyodagi eng baland Burj Xalifa binosi loyihasini ham ishlab chiqqan[38][39]. Bino 2716,5 fut balandlik va 160 qavatga ega[39]. Emaar Properties shuningdek, Dubay boʻylab mahallalar loyihasini ishlab chiqdi. Arab ranchlari, Dubay Marina, Yashillar, Yaylovlar, Koʻllar va Buloqlar shular jumlasiga kiradi. Ular zamonaviy arab arxitekturasiga amal qilishadi. 2013-yilda Emaar Dubay markazida The Address Residence Fountain Views I, II va III, The Address Residence Sky View, Burj Vista, Boulevard Point va Vida Residence kabi bir qancha boshqa loyihalarni ishga tushirdi[40]. Emaar shahridan Dubay markaziga Opera tumani qoʻshilgan. Asosiy jihatlar orasida Dubay opera teatri, mamlakatdagi birinchi maxsus opera uyi, shuningdek, dizayn studiyalari va boshqa turmush tarzi uchun qulayliklar mavjud[41]. Boshqa strategik hamkorliklarda Emaar va Meraas Holding MBR Dubai Hills Estateni rivojlantirmoqda. Dubay Hills mulkidagi birinchi turar-joy majmuasi, Mulberry at Park Heights sotuvga chiqarildi. Emaar Properties kompaniyasi Dubay Krik bandargohidagi oltita turar-joy minoralaridan iborat Dubai Creek Residencesni ishga tushirdi. Birinchi minora 2014-yil oktabr oyida ishga tushirilgan, bir oydan keyin yana ikkita minora ishga tushirilgan. 2015-yil yanvar oyida, Emaar Hospitality Dubaydagi Downtown butik mehmonxonasini ochdi. Mehmonxona Vida Hotels and Resorts tomonidan boshqariladi va 200 ta xona, sport markazi, bir nechta restoranlarga kirish imkoniyatini oʻz ichiga oladi[42]. Emaar Dubay Trolley bilan birgalikda mintaqadagi birinchi hop-on-hop-off tranzit tizimini ishlab chiqdi[43]. Trolley, shuningdek, dunyodagi birinchi vodorod bilan ishlaydigan, nol emissiyali koʻcha tramvay tizimidir[44]. Emaar Properties kompaniyasi Burj Xalifadan balandroq boʻlgan dunyodagi eng baland inshootni qurish rejalarini eʼlon qildi. U 2020- yilga qadar yakunlanishi kutilmoqda[45][46]. 2017-yilda Dubay Krik bandargohidagi Creek Gate yangi turar-joy loyihasi ochilishi va baland minora Island tumanida joylashganligini eʼlon qilindi. U qurib bitkazilgach, Dubay markazidan deyarli uch baravar kattaroq boʻlishi va qurilishda dunyodagi eng baland inshoot Dubai Creek Tower boʻlishi aytilgan[47]. Xalqaro loyihalarTurli shoʻba korxonalari orqali Emaar Pokiston, Hindiston, Iordaniya, Misr, Livan, Marokash, AQSh, Saudiya Arabistoni, Suriya va Turkiyada mulk loyihalarini qoʻydi[48]. Emaarning mehmondoʻstlik boʻlimi boʻlgan Emaar Hospitality Group 2015-yilda mehmonxona va rezidensiya faoliyatini Nigeriya va Bahrayngacha kengaytirdi[49]. Baʼzi loyihalar Livandagi Bayt Misk[50], Saudiya Arabistonidagi Jidda darvozasi va Iordaniyadagi Samara Oʻlik dengiz kurorti kabi ishlanmalarni oʻz ichiga oladi. Bular Qirol Abdulla II taraqqiyot jamgʻarmasi tomonidan belgilangan[51]. Misr2002-yilda Emaar Properties kompaniyasining Misrdagi shoʻba korxonasi Emaar Misr Iskandariyaning sharqiy bandargohidagi Bibliotheca Alexandrinani qayta qurishni yakunladi[52]. Yangi kutubxona binosi deyarli qadimiy Iskandariya kutubxonasi mavjud boʻlgan joyda joylashgan[53]. Emaar Misr 2005-yilda dastlab Cairo Grand Heights deb nomlangan va keyinchalik Uptown Cairo nomiga oʻzgartirilgan 4 milliard dollarlik rivojlanish loyihasi ustida ishlay boshladi[54]. Loyiha turar-joy, savdo va dam olish maskani qurishni oʻz ichiga olgan[55][56]. 2008-yilda Emaar Misr Oʻrta yer dengizi qirgʻogʻida joylashgan Sidi Abdel Rahmandagi Marassi nomli sayyohlik kurorti ustida ishlay boshladi, u 3000 xonali mehmonxona, marina va golf maydonchasini oʻz ichiga olar edi. 2018-yilda Emaar Misr O‘rta yer dengizi sohilida joylashgan Al-Alamein Hotel and Resort nomli mehmonxonani qaytadan innovatsiya qilishini eʼlon qildi[57]. HindistonEmaar India Hindiston koʻchmas mulk sanoatining barcha asosiy segmentlarini, jumladan turar-joy, tijorat, Chakana savdo (mall) ni oʻz ichiga olgan loyihalar portfeliga ega[58][59]. Kompaniyaning kelajakdagi rivojlanish uchun ishlatilishi kerak boʻlgan 6000 gektarga yaqin yer banki mavjud[60]. Uning mavjud aktivlari va amalga oshirilayotgan loyihalari, shuningdek, yer banklari Hindiston boʻylab tarqalgan. Dehli NCR (Gurugram), Moxali, Chennay, Haydarobod, Laknau, Jaypur va Indor shular qatoridadir. Dastlabki loyihalarEmaar 2000-yillarning boshida Hindistonga Haydarobod xalqaro konferensiya markazi uchun tenderda gʻalaba qozonib kirgan[61]. Cyberabad Convention Center Private Limited (CCCPL) qoʻshma korxonasi ushbu loyiha uchun maxsus ochilgan, boshqa hamkor esa Andxra Pradesh boʻlgan[62]. Umumiy sig‘imi 4000 o‘ringa (6500 o‘ringa uzaytirilishi mumkin) ega bo‘lgan kongress markazi 2005-yil dekabrida qurib bitkazildi[61]. Qoʻshma korxona bosqichi2005-yilda, Haydarobod loyihasi davom etayotgan bir paytda, Emaar Hindistondagi kelajak loyihalarini amalga oshirish uchun qoʻshma korxona tuzdi. Emaar India 2005-yilda Emaar Properties PJSCning Hindistonning MGF Developments Limited kompaniyasi bilan qoʻshma korxona sifatida tashkil etilgan boʻlib, u hozirgacha eng yirik aktsiyadorlik hamkori boʻlgan va MGFga operatsion mas’uliyat yuklangan[63]. Qoʻshma korxona 2010-yilda Dehlidagi Hamdoʻstlik oʻyinlari qishlogʻi kabi bir qancha muhim loyihalarni amalga oshirdi[64]. 2016-yil aprel oyida, Emaar qoʻshma korxona hamkoridan ajralib chiqishi va kompaniya vertikal ravishda boʻlinishini eʼlon qildi. Eʼlondan koʻp oʻtmay, Emaar Dehli Oliy sudiga boʻlinish sxemasini taqdim etdi va MGF vakili Shravan Gupta oʻzining operatsion lavozimidan isteʼfoga chiqdi. Prashant Gupta kompaniyaning hozirgi bosh direktori hisoblanadi. Emaar kompaniyaning barcha amalga oshirilayotgan loyihalarini tezroq yakunlanishini taʼminlash uchun nazoratga oldi[65]. Kompaniya 2017- yilning oʻzida 3000 dan ortiq loyihani boshlab, 2018-yil oxirigacha uning sonini 11 000 ga yetkazishni reja qilgan[66]. Kelajakdagi rejalarBoʻlinish va qayta qurish mashqlarini boshlaganidan soʻng, kompaniya „Emaar India“ brendini yaratishga eʼtibor qaratish uchun „True Emaar lifestyle“ brend kampaniyasini ioshga tushirdi[67][68]. Kelajakda kompaniya turar-joy sohasiga eʼtibor qaratgan holda 6000 gektar maydondagi yer bankini rivojlantirish niyatida[69]. Biroq, hozirgi vaqtda uning asosiy eʼtibori barcha amalga oshirilayotgan loyihalarni yakunlashga qaratilgan. 2021-yil oxirida Dubay va Jammu, Kashmir hukumatlari oʻrtasida maʼlum marshrut loyihalariga sarmoya kiritishni osonlashtirish uchun oʻzaro memorandum imzolandi. Shartnomaga koʻra, Emaar Srinagarda 500 000 kvadrat metrlik savdo markazini qurishi kerak. EMAAR, shuningdek, Jammu va Srinagar shahridagi mehmonxona, tijorat va turar-joy loyihalariga boshqa investitsiyalar kiritish masalasini koʻrib chiqmoqda[70][71][72]. Saudiya ArabistoniEmaar tomonidan ishlab chiqilgan Qirol Abdulloh iqtisodiy shahri (KAEC) The Economic City (Emaar EC) Saudiya Arabistoni fond birjasi Tadawul roʻyxatiga kiritilgan va Saudiya Arabistonidagi eng yirik xususiy sarmoyador hisoblanadi[73]. Loyiha Jiddadan 60 mil shimolda, Qizil dengiz sohilida, maxsus iqtisodiy zonani rivojlantirishni oʻz ichiga oladi [74][75]. Emaar EC ,shuningdek, KAEC portini rivojlantirishga rahbarlik qiladi. Port Saudiya Arabistoni uchun birinchi xususiy port bo‘lib, birinchi marta 2014-yil yanvar oyida ochilgan, biroq yangi moliyalashtirishlar paydo bo‘lgandan keyin yanada kengaytirish rejalari amalga oshirilgan[75]. KAEC qurilishi qurib bitkazilgandan soʻng Vashingtondagidek bir xil hajmda boʻlishi prognoz qilinmoqda va zonada taxminan 2 million kishi istiqomat qiladi va Saudiya Arabistoni iqtisodiyotiga neftdan tashqari yengil va transport sanoatini kengaytirishda yordam beradi[75]. SuriyaEmaar Properties birinchi marta 2006-yilda Suriyada keng koʻlamli rivojlanish loyihasi boʻyicha oʻz rejalarini eʼlon qildi[76]. Sakkizinchi darvoza nomi bilan tanilgan qurilish uchta zonani oʻz ichiga oladi. Bular: savdo markazi, qirgʻoq va turar-joy zonasi va turistik hududlardir[77]. Loyiha Emaar Properties, IGO ofshor investitsiya va mulkni rivojlantirish kompaniyasi oʻrtasidagi qoʻshma korxonadir[77]. Toskana vodiysini rivojlantirish Emaarning Turkiyadagi birinchi loyihasi edi[78]. Emaar 2007-yilga kelib, Toskana vodiysidagi korxonaning birinchi bosqichini yakunladi, shu jumladan Istanbul tashqarisida hashamatli villalar va savdo maydonlarini rivojlantirishdi[79]. 2012-yilda Emaar Emaar Square loyihasini ishlab chiqishni boshladi[78]. Loyiha rejalari orasida Turkiyaning eng yirik savdo markazi va besh yulduzli mehmonxonalar qurilishi mavjud[78]. 2013-yilda Emaar Emaar Properties kompaniyasining to‘liq sho‘ba korxonasi Istanbulda The Address Residences Emaar Square maydonini ishga tushirdi[80]. 2017- yilda Turkiyadagi Emaar Square Mall ommaga taqdim qilindi[81]. PokistonCrescent Bay, Karachi Pokistondagi Emaar kompaniyasining juda katta va muhim loyihalari hisoblanadi. Crescent Bay — Mudofaa, Karachi, Pokistondagi 108 akr (440 000 m2) maydonda qurilgan yuqori darajadagi aralash foydalanish uchun moʻljallangan okean sohilidagi qurilishdir. Bu Pokistondagi eng yirik loyihalardan biri hisoblanadi, uning qiymati 2,4 milliard dollarni tashkil etadi. Loyihada turar-joy va tijorat maqsadlarida foydalanish uchun bir qator baland va oʻrta qavatli minoralar, savdo markazi, dengiz boʻyidagi besh yulduzli mehmonxona va loyihaning markazida joylashgan minora mavjud[82]. Canyon Views — Pokistonning Islomobod shahridagi Emaar kompaniyasining loyihasi sanaladi[83]. Kurdiston mintaqasi, IroqDowntown Erbil — Erbildagi keng koʻlamli loyiha. Loyiha Emaar Properties kompaniyasi tomonidan 2013-yilda boshlangan va 541 ming kvadrat metr maydonni egallagan. Bu hudud turar-joy kvartiralari, mehmonxonalar va savdo majmuasi uchun foydalaniladi[84]. Moliyaviy koʻrsatkichEmaar Properties kompaniyasi 2020-yilda 712 million dollar sof foyda koʻrdi[85]. Davom etayotgan pandemiya tufayli Emaar Mallsning 1-chorak daromadi 2021-yilda 2020-yilga nisbatan 16 foizga kamaydi[86]. Manbalar
Havolalar |