Station Zandvoort aan Zee

Zandvoort aan Zee
Een SLT naar Amsterdam Centraal
Algemeen
Stationscode	Zvt
Aantal reizigers	5.476 (2023)[1]
Geschiedenis
Opening	3 juni 1881
Heropening	1908 (nieuwbouw op een andere locatie)
Stationsbouw
Perrons	3
Perronsporen	2 (Sporenschema)
Spoorlijn(en)
Spoorlijn(en)	Haarlem - Zandvoort
Treindienst(en)
Treinvervoerder	NS
Overig openbaar vervoer
Vervoerders
-Busvervoerder	Connexxion
Streekbus(sen)	81 & 84
Ligging
Land	Nederland
Plaats	Zandvoort
Coördinaten	52° 23′ NB, 4° 32′ OL
Portaal    Openbaar vervoer Nederland

Zandvoort aan Zee is een spoorwegstation in de Noord-Hollandse kustplaats Zandvoort. Het station is onderdeel van NS Stations. Het stationsgebouw is niet meer toegankelijk voor reizigers. Het hoofdperron en de eventueel toegankelijke zijperrons zijn vanaf de zijkanten achter het gebouw toegankelijk, het hoofdperron ook vanaf de overweg verderop.

Het eerste, noordelijker gelegen, kopstation werd geopend op 3 juni 1881 als eindpunt van de spoorlijn Haarlem - Zandvoort. Het station had een houten gebouw. Tussen het station en het Zandvoortse Kurhaus werd de Passage gebouwd, die in 1925 door brand werd verwoest.

Van 1882 tot 1907 was de Passage ook het beginpunt van de tramlijn Zandvoort, dit was in 1882 de eerste elektrische tram met voeding buiten het voertuig van Nederland. In 1883-1889 en 1895-1907 werd de tramverbinding naar het Badhuis als paardentram geëxploiteerd.

Omdat het station Zandvoort een eind van het centrum van Zandvoort vandaan lag, werd in 1889 nog een halte geopend: Zandvoort Dorp.

In 1908 werd de spoorlijn verlegd, waardoor het station iets verder van het strand kwam te liggen en tegelijk dichter bij het dorp. Er kwam toen ook een nieuw stationsgebouw, dat nu nog in gebruik is. Het ontwerp was waarschijnlijk van D.A.N. Margadant, de architect van de HSM.^[2][3] Hierdoor werd tevens de extra halte Zandvoort Dorp, die overbodig was geworden, gesloten. Het huidige station droeg vanaf 1 juni 1921 de naam Zandvoort Bad. Op 22 mei 1955 werd de naam Zandvoort aan Zee. Er was een perronkap op het perron, deze werd gesloopt in 1996.

De spoorlijn werd in 1935 geëlektrificeerd met 1500 volt gelijkspanning. Van 1962 tot 1995 reden de sneltreinen, sinds 1970 intercity's, uit Zuid-Limburg via Amsterdam door naar Zandvoort aan Zee. Aangezien deze treinen uit getrokken materieel bestonden, moest er van locomotief gewisseld worden. Op het emplacement aan de noordzijde van het station, stond een nieuwe locomotief te wachten. In de tijd waarin de trein overstond, werd de locomotief voor de rijtuigen gerangeerd, waarna de trein weer kon vertrekken. Sinds 1995 werd het emplacement (dat ook voor goederentreinen gebruikt werd) steeds minder gebruikt, en werd het emplacement (met onder andere de nabijgelegen sportvelden en de sporthal Pellikaanhal) gesloopt en vervangen door woningbouw.

Jarenlang was Zandvoort het beginpunt van langeafstandsverbindingen, zoals de intercity naar Maastricht of Heerlen (die tussen Zandvoort en Amsterdam Centraal reed als stoptrein) en zelfs internationale treinen: al in 1887 was er een rechtstreekse verbinding tussen Zandvoort en Basel (Zwitserland). Tot de jaren negentig reed er in de zomer op zaterdag een intercitytrein naar Maastricht door naar Luxemburg. Ook reden in de zomer soms treinen door van Maastricht naar Valkenburg.

Tot 1995 was Zandvoort een intercitystation. Het was tot die tijd daardoor mogelijk om vanuit alle intercitystations op de verbinding Zandvoort – Maastricht / Heerlen zonder overstappen op loopafstand van het strand aan te komen aangezien het station maar 400 meter van het strand is verwijderd.

Sinds 1995 rijden er alleen Sprinters tussen Zandvoort aan Zee en Haarlem of Amsterdam Centraal. De intercity van en naar Limburg reed niet meer naar Zandvoort zodat het mogelijk was de treinlengte op het overgebleven traject (Haarlem – Limburg) te vergroten. De perronlengte in Zandvoort, begrensd door de overweg ten oosten van het station, en het stationsgebouw aan de westelijke zijde, stond langere treinen niet toe. Op de rest van het traject waren deze beperkingen er niet. Bovendien was de vervoersvraag naar Zandvoort buiten het strandseizoen niet groot genoeg voor een intercityverbinding.

Bij het weekend van de Grand Prix Formule 1 van Nederland (2024: 23 tot en met 25 augustus^[4]) zet NS in samenwerking met ProRail sinds 2021 twaalf lange treinen per uur van en naar Zandvoort in. De overwegen tussen Zandvoort en Halfweg worden dan afgesloten voor het wegverkeer. Station Overveen, waar het perron alleen met een overpad is te bereiken, is dan ook gesloten.^[5][6]

Station Zandvoort aan Zee heeft sinds 2020 extra zijperrons die alleen bij grote drukte zoals dit evenement worden gebruikt. Terwijl mensen uitstappen op het ene perron kan dan op een ander perron een andere trein klaarstaan voor instappers.

Op 11 september 2019 werd bekendgemaakt dat 7 miljoen euro zou worden geïnvesteerd door het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, de provincie Noord-Holland, de gemeente Zandvoort en de Vervoerregio Amsterdam in het "structureel op orde brengen van de energievoorziening en de overwegveiligheid" en uitbreiding van de perroncapaciteit in Zandvoort, voor de Grand Prix Formule 1 van Nederland 2021 van 3 tot 5 september 2021 (uitgesteld vanaf mei 2020).^[7] Naast het middenperron zijn twee zijperrons gebouwd om het gelijktijdig in- en uitstappen van passagiers te versnellen.^[8][9] Ook tijdens drukke stranddagen in de zomer kunnen er voortaan meer treinen worden ingezet dan voorheen. Op 30 april 2020 zijn de werkzaamheden afgerond en is het vernieuwde station opgeleverd door ProRail.^[10]

• 
  Luchtfoto van Zandvoort. In het midden het station met de spoorlijn richting Haarlem; circa 1930.
• 
  Voor- en zijgevel van het Station Zandvoort aan Zee, met de watertoren, gezien vanaf de Statonsstraat; februari 1974.
• 
  Stationshal met loketten in 1974.
• 
  Stationshal met loketten in 1974.
• 
  Het perron van station Zandvoort in 2006.
• 
  Straatzijde van het station; 2012.
• 
  Extra perrons op Zandvoort aan Zee voor tijdens het race-evenement; 2021.

Station Zandvoort aan Zee telt bushaltes voor twee buslijnen (streeklijn 81 en zomerlijn 84) van vervoerder Connexxion, die vallen onder de concessie Haarlem-IJmond.

Het aantal door NS vervoerde reizigers (per gemiddelde werkdag) ontwikkelde zich sedert 2019 als volgt:

Zie de categorie Zandvoort aan Zee railway station van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.