Share to: share facebook share twitter share wa share telegram print page

 

Дорнод аймаг

Dornod Province
Дорнод аймаг аймаг
ᠳᠣᠷᠤᠨᠠᠳᠤᠠᠶᠢᠮᠠᠭ
Аймаг
10-р зууны Хэрлэн Барс хотын цамхаг
10-р зууны Хэрлэн Барс хотын цамхаг
Dornod Province далбаа
Далбаа
Dornod Province сүлд
Сүлд
Солбицол: 48°04′N 114°30′E / 48.067°N 114.500°E / 48.067; 114.500Солбицол: 48°04′N 114°30′E / 48.067°N 114.500°E / 48.067; 114.500
Улс Монгол
Байгуулагдсан1941 он (1941)
НийслэлЧойбалсан
Газар нутаг
 • Нийт123,597.43 км2 (47,721.23 бээр2)
Өндөр
807 м (2,648 фут)
Хүн ам
 (2022)
 • Нийт▲ 84,650
 [1]
ДНБ
[2]
 • НийтMNT 1,105 Тэрбум
US$ 0.319 Тэрбум (2023)
 • Нэг хүнд ноогдохMNT 13,088,899
US$ 3,776.61 (2023)
Цагийн бүсUTC+8
Бүсийн дугаар+976 (0)158
ISO 3166 кодMN-061
Улсын дугаарДО_
Вэб сайтdornod.gov.mn

Дорнод (монгол бичгээр ᠳᠣᠷᠤᠨᠠᠳᠤ – дорунаду) — Монгол Улсын аймаг.

Ерөнхий

Дорнод аймаг 1931 онд байгуулагджээ. 1941 оноос Хорлоогийн Чойбалсангийн алдраар "Чойбалсан аймаг" гэж нэрлэгдэж байгаад 1963 оноос эргэн "Дорнод" хэмээн нэрлэгдэх болжээ. Газар нутгийн хэмжээ - 123,597 км². Хүн амын тоо - 74,200 (2007 оны эцсийн байдлаар). Засаг захиргааны төв - Чойбалсан хот. Аймгийн нутаг засаг захиргааны хувьд 14 суманд хуваагддаг.

Газар зүй

Дорнод аймаг Монгол Улсын хамгийн зүүн талд оршдог. Хэрэглээний бүсчлэлээр зүүн бүст хамаарна. Умард талаараа ОХУ (Өвөр Байгалын хязгаар), дорнод талаараа БНХАУ (ӨМӨЗО-ы Хөлөнбуйр, Хянган, Шилийн гол) гэх хоёр улстай хил залгана. Улс дотор Сүхбаатар, Хэнтий хоёр аймагтай хаяална. Тэгш тал газар зонхилно. Тус аймгийн нутагт байх Хөх нуурын хотгор (д.т.д. 560 метр) Монгол орны хамгийн нам дор газар гэгддэг.

Дунд палеозой, Юра, Цэрдийн галавын чулуулаг болон дөрөвдөгчийн неогены хурдас их тархжээ. Хэрлэн, Онон, Улз, Халх зэрэг гол урсаж, Буйр, Хөх, Галуут, Яхь зэрэг нуур долгиотдог. Цагаан хүндийн, Утаатминчүүр, Эрээн, Цагаанчулуут, Дайхар зэрэг рашаан бий.

Сумд

Сумаар ялгагдсан Дорнод аймгийн газрын зураг

Дорнод аймгийн нутаг засаг захиргааны хувьд дээд түвшинд 14 сум, дэд түвшинд 63 багт хуваагддаг. Дорнод аймгийн хүн амын тоо 2000 онд 75,373 байсан бол 2010 оны тооллогоор нийт хүн ам 69,552 болж буурчээ.[3] Үүн дотор МУ-д оршин суугаа МУ-ын харьяат иргэн 68589, МУ-д оршин суугаа гадаадын харьяат болон харьяалалгүй хүн ам 284, гадаадад суугаа Дорнод аймаг, МУ-ын харьяат иргэн 679 бүртгэгджээ.[4]


Сумдын газар нутаг, хүн ам, нягтрал
Сумын нэр Хүн ам
(2009)[5] 		Суурин
хүн ам
(2010)[6] 		Хүн ам
(2022)[7] 		Нутаг дэвсгэр (км²)[8] Нягтрал
(хүн/км²)
Баяндун 2,936 2,797 3,163 6,235 0.45
Баянтүмэн 2,006 1,872 2,948 8,321 0.22
Баян-Уул 4,451 3,816 4,800 5,623 0.68
Булган 1,775 1,749 2,146 7,111 0.25
Гурванзагал 1,388 1,030 1,558 5,252 0.20
Дашбалбар 3,246 3,178 3,644 8,713 0.36
Матад 2,526 2,476 3,120 22,831 0.11
Сэргэлэн 2,198 1,559 2,064 4,169 0.37
Халхгол 3,203 2,997 3,454 28,093 0.11
Хөлөнбуйр 1,776 1,464 1,957 3,773 0.39
Хэрлэн* 40,439 38,535 47,270 281 137.14
Цагаан-Овоо 3,696 3,080 3,916 6,502 0.47
Чойбалсан 2,691 2,501 2,700 10,152 0.25
Чулуунхороот 1,609 1,533 1,910 6,539 0.23
Аймгийн дүн 73,940 68,589 84,650 123,597 0.55


* - Аймгийн төв Чойбалсан хот багтана.

Ан амьтан, ургамал

Аймгийн нутгийн ихэнхээр хээрийн хүрэн хөрс голлох бөгөөд хойд ба бүр зүүн өмнөд захаар нь нугын хүрэн хөрс тархжээ. Хээрийн өвслөг ургамал ихтэй, манай орны хадлан бэлчээрийн хамгийн их нөөцтэй аймаг юм. Халиун буга, цагаан зээр, монгол тарвага зэрэг ан амьтан элбэгтэй.

Аж үйлдвэр

Мал аж ахуй, газар тариалан голлон хөгжүүлсэн бөгөөд барилгын материал, хүнсний үйлдвэр хөгжүүлсэн. Аймгийн төв Чойбалсан хот нь төмөр замын цэг бөгөөд энд зүүн аймгуудад үйлчилдэг дамжлага бааз ажилладаг. Дорнод аймагт ОХУ руу гарах хилийн боомт Эрээнцав, Ямалах боомт Чулуунхороот суманд, Ульхан боомт Баян-Уул сумын нутагт, Хятад улс руу гарах Хавиргын боомт Чойбалсан суманд, Баянхошууны болон Өвдөгийн боомтууд Халхгол суманд тус тус бий. Давс, нүүрс (Адуун чулуу), холимог металл, газрын тос, уран, барилгын материал зэрэг ашигт малтмалтай.

Цахим холбоос

 Commons: Дорнод аймгийн зураг – Викимедиа дуу дүрсний сан

Эшлэл

  1. ↑ Dornod Aimag Statistic Office. Annual Report 2009[permanent dead link]
  2. ↑ "GROSS DOMESTIC PRODUCT, by region, aimags and the Capital". www.1212.mn. Mongolian Statistical Information Service. Татаж авсан: 2023-12-06.
  3. ↑ Хүн ам, орон сууцны 2010 оны улсын тооллогын дүн
  4. ↑ 2010 оны тооллогоорх Монгол улсын хүн амын тоо (аймаг, нийслэлээр)
  5. ↑ Дорнод аймгийн Статистикийн хэлтэс. Жилийн тайлан 2009 Archive copy (Memento 29. Дөрөвдүгээр сар 2012 цахим архивт)
  6. ↑ 2010 оны тооллогоорх Монгол улсад оршин суугаа Монгол улсын харъяат иргэдийн тоо (сум, дүүргээр)
  7. ↑ 2022 оны тооллогоорх Монгол улсад оршин суугаа Монгол улсын харъяат иргэдийн тоо[permanent dead link] (сум, дүүргээр)
  8. ↑ Landuse office of Dornod Aimag g_tailan.xls (Memento 28. Есдүгээр сар 2007 цахим архивт)
Kembali kehalaman sebelumnya